مجله اطلاع رسانی پزشکی نوین

مقدمه
سواد سلامت به توانایی افراد در کسب، پردازش و درک اطلاعات و خدمات سلامت پایه‌ای اطلاق می‌شود که برای تصمیم‌گیری‌های مناسب مربوط به سلامت لازم است [1]. سطح سواد سلامت رابطه مستقیمی با استفاده از خدمات مراقبت‌های بهداشت، بستری شدن در بیمارستان، میزان مرگ‌ومیر و سایر برنامه‌های درمانی دارد [2]. یکی از این جنبه‌ها، سواد سلامت دهان و دندان است. سواد سلامت دهان به توانایی افراد در تعامل با اطلاعات مربوط به دهان و دندان اطلاق می‌شود که برای تصمیم‌گیری‌های مناسب مربوط به سلامت دهان و دندان لازم است [3]. رفتار سلامت دهان، تأثیر عادات بهداشت دهان، ترجیحات تغذیه‌ای و الگوی استفاده فرد از خدمات دندان‌پزشکی را بر سلامت دهان فردی توصیف می‌کند [4]. پژوهشگران معتقدند سطح سواد سلامت دهان رابطه مستقیمی با میزان توجه به رفتارهای مراقبت دهانی دارد [5-12]. ازاین‌رو افرادی که سطح پایینی از سواد سلامت دهان دارند، توجه کمتری به رفتارهای مثبت مربوط به حفظ سلامت دهان و دندان نشان می‌دهند و عمدتاً وضعیت سلامت دهانی مناسبی ندارند [12]. با توجه به اهمیت اعتبار اطلاعات سلامت، تلاش در راستای ارتقای سواد سلامت دهانی باعث هدایت افراد به متخصصان دندان‌پزشکی جهت دریافت اطلاعات سلامت دهانی می‌شود. نتیجه اینکه افراد اطلاعات معتبر، صحیح و روزآمدی در این خصوص دریافت می‌کنند. اطلاعات معتبر می‌تواند باعث ارتقای رفتارهای سلامتی افراد و افزایش کیفیت زندگی آنان شود. نگرش، احساس یا طرز فکر افراد است و یکی از عوامل مرتبط با سلامت دهان و دندان، نگرش افراد است [13]. با افزایش سن و میزان تحصیلات نگرش مثبت نسبت به سلامت دهان و دندان افزایش می‌یابد [14-18] و نگرش مثبت می‌تواند به ارتقای رفتار سلامت دهان و دندان منجر شود. در بررسی روابط بین سواد، نگرش و رفتار سلامت دهان و دندان برخی پژوهش‌ها، رابطه مستقیم بین سواد و رفتار سلامت دهان و دندان [5، 6، 8، 10-12، 19] را گزارش داده‌اند؛ برخی از پژوهش‌ها به رابطه مستقیم و معنی‌دار بین سواد سلامت دهان و دندان و نگرش و ضرورت ارتقای سواد سلامت جهت بهبود نگرش [20، 21] اشاره کرده‌اند و برخی به رابطه نگرش و رفتار سلامت اشاره داشتند [22، 23]. 
دانشجویان یکی از گروه‌های مهم در هر جامعه‌ای محسوب می‌شوند. براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، تعداد کل دانشجویان شاغل به تحصیل در ایران بالغ بر 3 میلیون نفر است که نشان‌دهنده این است که دانشجویان بخش قابل‌توجهی از جامعه را به خود اختصاص داده‌اند. آن‌ها با گروه‌های متنوعی مانند خانواده، دوستان، اساتید، هم‌کلاسان و غیره در ارتباط هستند و میزان اطلاعات و سواد آن‌ها می‌تواند در این روابط، جلوه‌گر شود. آن‌ها می‌توانند سفیران سلامت در خانواده‌ها باشند و با داشتن سواد سلامت کافی، به جریان متوازن اطلاعات سلامت در جامعه کمک کنند. در سیاست‌گذاری‌های مربوط به بهداشت دهان و دندان ضرورت آگاهی از وضعیت موجود رفتار‌های سلامت دهان و عادت‌های جامعه آشکار به نظر می‌رسد. ازاین‌رو پژوهش حاضر در صدد است سواد سلامت دهان را در میان دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز بررسی کرده و ارتباط آن را با نگرش نسبت به سلامت دهان و رفتار سلامت دهان بسنجد.

مواد و روش‌ها
پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی‌ـ‌مقطعی است که در سال تحصیلی 1400-1401 به روش پیمایشی انجام گرفت. جامعه پژوهش شامل دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز بود که تعداد آن‌ها 6851 نفر است. براساس فرمول کوکران، حجم نمونه 363 نفر تعیین شد. نمونه‌های پژوهش به روش تصادفی انتخاب شده و به‌صورت داوطلبانه در پژوهش شرکت کردند. معیارهای ورود به پژوهش تمایل دانشجو و اشتغال به تحصیل بود. 
ابزار پژوهش پرسش‌نامه بودکه با استفاده از پژوهش‌های پریا و همکاران [24]، اسکاگلیا و نیکنامده [25]، آهامد و همکاران [26] و ویشواناتای [27] تنظیم شد. پرسش‌نامه مشتمل بر 42 سؤال در 4 بخش اطلاعات جمعیت‌‌شناختی (3 گویه جنسیت، تحصیلات و گروه سنی)، سواد سلامت دهان (23 گویه)، نگرش به سلامت دهان (7 گویه) و رفتار سلامت دهان (9 گویه) بود. سؤالات سواد سلامت به‌صورت پاسخ‌های صحیح و غلط با نمره‌گذاری یک و صفر تنظیم شدند. حداقل نمره در این بخش صفر و حداکثر 23 و میانگین فرضی 11/5 است. سؤالات نگرش به‌صورت طیف لیکرت پنج‌گزینه‌ای از «خیلی کم» تا «خیلی زیاد» با نمره‌گذاری 1 تا 5 تنظیم شدند. سؤالات رفتار سلامت در دو بخش بله ـ خیر و گزینه‌ای تنظیم شدند. سؤالات مربوط به زمان‌بندی (مانند طول مدت مسواک زدن، زمان‌بندی تعویض مسواک و ...) به‌صورت گزینه‌ای طراحی شدند. پرسش‌نامه تهیه‌شده جهت تعیین روایی صوری و محتوایی در اختیار 10 نفر از متخصصان علم اطلاعات که در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور شاغل بودند، قرار گرفت و پس از تأیید روایی، در جامعه آزمایشی50نفری از دانشجویان جهت تعیین پایایی توزیع شد. به‌منظور سنجش پایایی بخش سواد سلامت دهان از آزمون کودر ریچاردسون و با توجه به یکسانی سطح دشواری سؤالات از فرمول k21 استفاده شد. مقدار r2 برابر 0/765 به دست آمد که نشانگر پایایی آزمون بود. برای سنجش پایایی دو قسمت نگرش به سلامت دهان و رفتار سلامت دهان از آلفای کرونباخ استفاده شد و مقدار 0/841 به دست آمد که نشان‌دهنده پایایی پرسش‌نامه بود. پس از این مرحله 363 پرسش‌نامه به‌صورت حضوری در میان نمونه پژوهش توزیع شد و 334 پرسش‌نامه بازگشت داده شد. از این تعداد 312 پرسش‌نامه قابل‌تحلیل بودند. 
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 26 انجام گرفت. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های آماری توصیفی (مانند فراوانی، میانگین) و استنباطی (مانند آزمون‌های من‌ویتنی یو، کولموگروف‌ـ‌اسمیرنوف، کروسکال‌والیس، ضریب همبستگی اسپیرمن و غیره) انجام شد.

یافته‌ها
پژوهش حاضر بر روی 312 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز انجام گرفت که اطلاعات جمعیت‌شناختی آن‌ها در جدول شماره 1 ارائه شده است.



میانگین کلی نمرات دانشجویان در سواد سلامت دهان 18/33 بود که از حد متوسط (11/5) بالاتر است. جهت بررسی وضعیت سواد سلامت دهان، نمرات به 3 دسته بالا، متوسط و ضعیف تقسیم شدند (خط برش چارکی). نتایج نشان داد 81/1 درصد از دانشجویان نمرات بالایی در آزمون سواد سلامت دهان به دست آوردند.
در بررسی نگرش نسبت به سلامت دهان، میانگین کلی 2/84 به دست آمد. بررسی مؤلفه‌های نگرش نسبت به سلامت دهان نشان داد بالاترین میانگین مربوط به مؤلفه «بالا بودن هزینه‌های دندان‌پزشکی» (4/27) و پایین‌ترین میانگین مربوط به «نزدیک بودن کلینیک دندان‌پزشکی به محل زندگی» (1/97) است. میانگین نمرات مؤلفه‌های نگرش با در نظر گرفتن حداقل نمره 1 و حداکثر 5 در جدول شماره 2 ارائه شده است. 



میانگین نگرش به سلامت دهان در گروه مردان 2/72 و در گروه زنان 2/89 و در هر دو گروه پایین‌تر از حد متوسط (3) تعیین‌شده در پژوهش بود. بنابراین دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز نگرش مثبتی به سلامت دهان و دندان ندارند. 
وضعیت رفتار سلامت دهان در میان دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز در جدول شماره 3 گزارش شده است. 



همان‌گونه که جدول شماره 3 نشان می‌دهد کلیه دانشجویان از مسواک و 96/2 درصد از مسواک و خمیردندان برای تمیزکردن دندان‌های خود استفاده می‌کنند؛ 69/7 درصد از دانشجویان از ابزارهای بهداشت دهان مانند دهان‌شویه و نخ دندان استفاده می‌کنند؛ 55/3 درصد از دانشجویان از مسواک برای تمیز کردن زبان خود استفاده می‌کنند؛ 59/8 درصد از دانشجویان بین 1 تا 3 دقیقه برای مسواک زدن، زمان صرف می‌کنند؛ 25 درصد از دانشجویان «صبح، شب و بعد از خوردن موادغذایی شیرین» دهان خود را شست‌وشو می‌دهند؛ 38/6 درصد از دانشجویان هر 3 ماه یک‌بار مسواک خود را تعویض می‌کنند؛ 74/2 درصد از دانشجویان، بوی بد دهان ندارند؛ 62/9 درصد از دانشجویان تنها هنگام دندان‌درد به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنند و 72 درصد از دانشجویان از دندان‌های خود مانند سایر بخش‌های بدن خود مراقبت می‌کنند. 
مقایسه نمرات سواد سلامت نشان داد میانگین نمرات در گروه مردان 17/13 و در گروه زنان 18/81 است. مقایسه نمره سواد سلامت در گروه‌های زن و مرد با استفاده از آزمون من ویتنی انجام گرفت. نتایج با مقدار آزمون 1528، آماره 1/909- و معنی‌داری 0/056 گزارش شد که نشان می‌دهد میانگین نمرات سواد سلامت دهان و دندان در گروه‌های زن و مرد تفاوت معنی‌داری ندارد. جهت مقایسه نمره سواد سلامت در گروه‌های تحصیلی (کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترای حرفه‌ای و دکترای تخصصی) از آزمون کروسکال‌والیس استفاده شد. نتایج نشان داد با مقدار خی‌دو 1/092 و معنی‌داری 0/779، تفاوت معنی‌داری بین نمره سواد سلامت در گروه‌های مختلف تحصیلی وجود ندارد. به‌منظور مقایسه نمره سواد سلامت در گروه‌های سنی (22-18، 27-23، 32-28، 37-33 و 42-38 سال) از آزمون کروسکال‌والیس استفاده شد. نتایج نشان داد با مقدار خی‌دو 6/112 و معنی‌داری 0/191، تفاوت معنی‌داری بین نمرات سواد سلامت در گروه‌های مختلف سنی وجود ندارد. 
جهت مقایسه وضعیت نگرش به سلامت دهان براساس متغیر جنسیت در میان دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز از آزمون کولموگروف ـ اسمیرونوف استفاده شد. نتایج با مقدار آزمون 0/874 در سطح معنی‌داری 0/430 نشان داد که میان وضعیت نگرش دانشجویان دختر و پسر دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز به سلامت دهان تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. جهت مقایسه وضعیت نگرش دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز از آزمون کروسکال‌والیس استفاده شد. مقدار خی‌دو 6/558 در سطح معنی‌داری 0/087 نشان داد که بین مقاطع تحصیلی مختلف دانشجویان موردبررسی از نظر نگرش به سلامت دهان اختلاف معنی‌داری وجود ندارد. به‌منظور بررسی وضعیت نگرش دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز براساس سن، از آزمون کروسکال‌والیس استفاده شد. مقدار خی‌دو 6/699 در معنی‌داری 0/153 نشان داد که میان وضعیت نگرش دانشجویان موردبررسی به سلامت دهان براساس گروه‌های مختلف سنی تفاوت معنی‌داری ندارد.
جهت بررسی رابطه بین سواد سلامت دهان و نگرش به سلامت دهان در میان دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز، با توجه به ماهیت متغیرها از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. ضریب همبستگی 0/158- در سطح معنی‌داری 0/001 نشان‌دهنده وجود رابطه معنی‌دار معکوس بین دو متغیر بود . با توجه به ماهیت پرسش‌های مربوط به نگرش به سلامت دهان، می‌توان گفت هرچه سطح سواد سلامت دهان دانشجویان بالاتر باشد، نگرش مثبت آن‌ها به سلامت دهان افزایش خواهد یافت. 
به‌منظور بررسی رابطه بین سطح سواد سلامت دهان دانشجویان موردبررسی و رفتار سلامت دهان در میان آن‌ها از آزمون خی‌دو استفاده شد. جدول شماره 4 نتایج آزمون را نشان می‌دهد.



همان‌گونه که مشاهده می‌شود، بین سطح سواد سلامت دانشجویان موردبررسی و کلیه مؤلفه‌های رفتار سلامت به استثنای مؤلفه مراجعه به دندان‌پزشک رابطه معنی‌داری وجود دارد.
بررسی رابطه بین نگرش نسبت به سلامت دهان و رفتار سلامت با استفاده از آزمون من‌ویتنی انجام شد. نتایج نشان داد بین نگرش و «مراجعه به دندان‌پزشک تنها در هنگام درد دندان» رابطه معنی‌داری وجود دارد (مقدار آزمون 1568 و معنی‌داری 0/006)، ولی رابطه بین نگرش و سایر مؤلفه‌های رفتار سلامت، معنی‌دار نیست. بنابراین هرچه نگرش افراد نسبت به سلامت دهان و دندان منفی‌تر باشد، ترجیح می‌دهند تنها در هنگام درد دندان به دندان‌پزشک مراجعه کنند و عامل نگرش، در مراقبت‌های دوره‌ای و منظم دندان‌پزشکی افراد ایفای نقش می‌کند.

بحث و نتیجه‌گیری 
در پژوهش حاضر وضعیت سواد سلامت دهان، نگرش به سلامت دهان و رفتار سلامت دهان در میان دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز موردبررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد 81 درصد از دانشجویان نمرات بالایی در آزمون سواد سلامت دهان کسب کرده‌اند. نتایج پژوهش حاضر در این زمینه با پژوهش کساوان و همکاران [7] هم‌راستا نیست. پژوهش حاضر حاکی از نگرش منفی دانشجویان نسبت به سلامت دهان بود. مهم‌ترین عامل در این خصوص، بالا بودن هزینه‌های دندان‌پزشکی بود. این یافته هم‌راستا با یافته‌های پژوهش الجاید و همکاران [28] است که بر روی دانشجویان عربستان صورت گرفته بود. به نظر می‌رسد عواملی مانند هزینه‌های بالای دندان‌پزشکی ، عدم پوشش مناسب بیمه‌های درمانی در ایران و اضطراب مربوط به خدمات دندان‌پزشکی در این خصوص مؤثر باشند. 
پژوهش حاضر نشان داد رابطه بین سواد سلامت دهان و نگرش به سلامت دهان معنی‌دار و جهت آن معکوس است. می‌توان در تفسیر این یافته چنین اظهار داشت که هرچه سواد سلامت دهان دانشجویان بالاتر باشد، نگرش مثبت آنان نسبت به سلامت دهان افزایش می‌یابد. این یافته هم‌راستا با پژوهش یائو و همکاران [20] است. در بررسی ارتباط بین ویژگی‌های جمعیت‌شناختی و متغیرهای موردبررسی در پژوهش حاضر، رابطه معنی‌داری مشاهده نشد. این یافته هم‌راستا با پژوهش کساوان و همکاران [7]، کانوپورو و همکاران [12]، نعمت‌اللهی و همکاران [29] و پاکائوسکین وهمکاران [13] است. ولیکن با پژوهش هاماشا و همکاران [23] که نشان‌دهنده رابطه بین جنسیت و تحصیلات با رفتار سلامت دهان و دندان بود، هم‌راستا نیست. در بررسی ارتباط میان نگرش به سلامت دهان و رفتار سلامت دهان در میان دانشجویان موردبررسی رابطه معنی‌داری مشاهده نشد. اما براساس نتایج به‌دست‌آمده از برخی مؤلفه‌های مربوط به نگرش می‌توان چنین استنباط کرد که هرچقدر افراد نگرش منفی‌تری نسبت به سلامت دهان داشته باشند، مراجعه کمتری به دندان‌پزشک خواهند داشت و اغلب تنها در هنگام درد دندان به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنند. این نتیجه هم‌راستا با نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش موهد-دام و همکاران [6] است. همچنین رابطه بین سطح سواد سلامت دهان و رفتارهای سلامت دهان در میان دانشجویان موردبررسی، مثبت و معنی‌دار بود. نتایج نشان داد هرچه سطح سواد سلامت دهان در میان دانشجویان افزایش یابد، افراد زمان بیشتری برای مسواک زدن صرف می‌کنند، زمان‌بندی منظمی برای تعویض مسواک دارند، دهان خود را به‌موقع شست‌وشو می‌دهند و زمان‌بندی صبح بعد از بیدار شدن، شب قبل از خوابیدن و بعد از استفاده از خوراکی‌های شیرین را رعایت می‌کنند، همواره در هنگام استفاده از مسواک از خمیردندان نیز استفاده می‌کنند، از ابزارهای بهداشت دهان (مانند نخ دندان و دهان‌شویه) استفاده می‌کنند، علاوه بر شست‌وشوی دهان و دندان، تمیز کردن زبان خود را نیز انجام می‌دهند و عمدتاًً مشکل بوی بد دهان ندارند. به‌صورت کلی، هرچه سطح سواد سلامت دهان بالاتر باشد، میزان رعایت بهداشت دهان و دندان توسط افراد بیشتر می‌شود. این نتایج با پژوهش‌های کالواسینا و همکاران [11]، موهد-دام و همکاران [6]، کانوپورو و همکاران [12]، یونو و همکاران [5]، فیرمینو و همکاران [19]، نِوز و همکاران [8]، سیلوا ـ جونیور و همکاران [10] و فضلی و همکاران [9] هم‌خوانی دارد. یافته‌ها نشان داد بالا بودن نمرات سواد سلامت دهان در دانشجویان با وضعیت مناسب رفتار سلامت دهان رابطه دارد. سواد سلامت دهان عاملی مؤثر بر نگرش دانشجویان به سلامت دهان است و همچنین رابطه معنی‌داری بین سطح سواد سلامت دهان و رفتار سلامت دهان وجود دارد. ازآنجایی که سواد به‌دنبال آموزش و مواجهه با اطلاعات، تجربه و مهارت حاصل می‌شود، آموزش‌های مرتبط با سلامت، خودمراقبتی و غیره می‌توانند نقش مؤثری بر بهبود رفتار سلامت دهان ایفا کنند. 
یافته‌های این پژوهش و مقایسه آن‌ها با سایر پژوهش‌های مرتبط بیانگر اهمیت بافت یا زمینه در سواد سلامت دهان و دندان است؛ چراکه سطح بالای سواد سلامت دهان و دندان در دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی می‌تواند به دلیل مجاورت زیاد آن‌ها با اطلاعات سلامت باشد. این دانشجویان با توجه به ماهیت رشته تحصیلی و حضور در دانشگاه علوم‌پزشکی، در طول دوران تحصیلی دانشجویی به‌صورت آگاهانه و ناآگاهانه مجاورت زیادی با اطلاعات سلامت دارند. اطلاعات سلامت ارائه‌شده در کلاس‌های درسی، نزدیکی با اساتید حوزه بهداشت و سلامت، وجود پوسترها و کارگاه‌های مرتبط با حوزه پزشکی و سلامت و غیره ازجمله عواملی است که به‌صورت مستقیم یا غیر مستقیم به ارتقای سواد سلامت آنان منجر شده است. نگرش افراد در تعامل با واقعیات جامعه شکل می‌گیرد و این پژوهش نشان داد بالا بودن هزینه‌های دندان‌پزشکی (که یکی از مشکلات بزرگ ناشی از عدم پوشش بیمه‌های سلامت است)، واقعیتی است که با نگرش منفی دانشجویان نسبت به سواد سلامت دهان و دندان در ارتباط است. اما افراد همین جامعه با وجود داشتن نگرش منفی، رفتارهای سلامت دهان و دندان را رعایت می‌کنند و بین سواد سلامت و رفتار سلامت آن‌ها رابطه مستقیم و معنی‌داری وجود دارد. پیشنهاد می‌شود جهت تحلیل بیشتر این روابط، پژوهش‌های بیشتری در جامعه دانشجویان علوم‌پزشکی صورت گیرد تا بتوان نقش این متغیرها و روابط آن‌ها، را بیشتر تبیین کرد. 
ازآنجایی که این پژوهش در جامعه دانشجویان انجام شده است، تعمیم نتایج آن به کل جامعه باید با احتیاط صورت گیرد؛ چراکه جامعه دانشجویان عمدتاً از نظر سطح سواد نسبت به سایر اقشار جامعه متفاوت هستند و این ویژگی می‌تواند بر نتایج مربوط به سواد سلامت آنان نیز تأثیرگذار باشد. علاوه بر این، دانشجویان عمدتاً در گروه سنی مشابهی قرار می‌گیرند که باعث تفاوت آنان با همگنی سنی در جامعه واقعی می‌شود. ازاین‌رو پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های مشابهی با در نظر گرفتن گروه‌های مختلف سنی و تحصیلی در جامعه انجام گیرد. 

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.AJUMS.REC.1398.477 از دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز است.

حامی مالی
این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی با شماره U-98139 است که با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز انجام شده است .

مشارکت نویسندگان
ایده پژوهش: زیور صباغی‌نژاد و فاطمه باجی؛ ساخت ابزار: زیور صباغی‌نژاد؛ استاندارد‌سازی ابزار: سپهر سپاسی؛ گردآوری داده: آرزو کریم‌زاده باردئی؛ تجزیه‌وتحلیل: فاطمه باجی؛ نگارش مقاله: زیور صباغی‌نژاد، آرزو کریم‌زاده باردئی و سپهر سپاسی.

تعارض منافع
تعارض منافعی بین نویسندگان وجود ندارد.

تشکر و قدردانی
از حمایت دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز قدردانی می‌شود.



 

1. Baskaradoss JK. Relationship between oral health literacy and oral health status. BMC Oral Health. 2018; 18(1):172. [DOI:10.1186/s12903-018-0640-1] [PMID]
2. Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Crotty K. Low health literacy and health outcomes: An updated systematic review. Ann Intern Med. 2011; 155(2):97-107. [PMID]
3. Batista MJ, Lawrence HP, Sousa MDLR. Oral health literacy and oral health outcomes in an adult population in Brazil. BMC Public Health. 2017; 18(1):60. [DOI:10.1186/s12889-017-4443-0] [PMID]
4. Baskaradoss JK. The association between oral health literacy and missed dental appointments. J Am Dent Assoc. 2016; 147(11):867-74. [PMID]
5. Ueno M, Takeuchi S, Oshiro A, Kawaguchi Y. Relationship between oral health literacy and oral health behaviors and clinical status in Japanese adults. J Dent Sci. 2013; 8 (2):170-6. [DOI:10.1016/j.jds.2012.09.012]
6. Ying NY, Ming LS, Mohd-Said S, Yusof N, Mohd-Dom TN. Oral health literacy and behavior of health sciences university students. J Dent Indonesia. 2015; 22(2):56-62. [Link]
7. Kesavan R, Prabhakar R, Chaly P, Saravanan R, Mary AV. Assessment of oral health literacy and its relationship with oral health related behaviour and socioeconomic status among students of a university in Chennai City. Biomed Pharmacol J. 2019; 12(2):739-46. [DOI:10.13005/bpj/1696]
8. Neves ÉTB, Dutra LDC, Gomes MC, Paiva SM, de Abreu MHNG, Ferreira FM, et al. The impact of oral health literacy and family cohesion on dental caries in early adolescence. Community Dent Oral Epidemiol. 2020; 48(3):232-9. [DOI:10.1111/cdoe.12520] [PMID]
9. Fazli M, Yazdani R, Mohebbi SZ, Shamshiri AR. Oral health literacy and socio-demographics as determinants of oral health status and preventive behavior measures in participants of a pre-marriage counseling program. Plos One. 2021; 16(11):e0258810. [DOI:10.1371/journal.pone.0258810] [PMID]
10. Silva-Junior MF, Rosário de Sousa MDL, Batista MJ. Health literacy on oral health practice and condition in an adult and elderly population. Health Promot Int. 2020; 36(4):933-42. [DOI:10.1093/heapro/daaa135] [PMID]
11. Calvasina P, Lawrence HP, Hoffman-Goetz L, Norman CD. Brazilian immigrants’ oral health literacy and participation in oral health care in Canada. BMC Oral Health. 2016; 16:18. [DOI:10.1186/s12903-016-0176-1] [PMID]
12. Kanupuru KK, Fareed N, Sudhir KM. Relationship between oral health literacy and oral health status among college students. Oral Health Prev Dent. 2015; 13(4):323-30. [PMID]
13. Pacauskiene IM, Smailiene D, Siudikienė J, Savanevskyte J, Nedzelskiene I. Self-reported oral health behavior and attitudes of dental and technology students in Lithuania. Stomatologija. 2014; 16(2):65-71. [PMID]
14. Poudel P, Griffiths R, Wong VW, Arora A, Flack JR, Khoo CL, et al. Oral health knowledge, attitudes and care practices of people with diabetes: A systematic review. BMC Public Health. 2018; 18(1):577. [DOI:10.1186/s12889-018-5485-7] [PMID]
15. Neeraja R, Kayalvizhi G, Sangeetha P. Oral health attitudes and behavior among a group of dental students in Bangalore, India. Eur J Dent. 2011; 05(02):163-7. [PMID]
16. Safari H, Moradi R, Elahi A, Jafary Nodoushan Z, Asayesh H. [Knowledge, attitude, and preventive oral and dental self-care behaviors among dentistry and medical students of Qom University of Medical Sciences, (Iran) (Persian)]. Qom Univ Med Sci J. 2018; 12(3):96-104. [Link]
17. Yildiz S, Dogan B. Self-reported dental health attitudes and behavior of dental students in Turkey. Eur J Dent. 2011; 05(03):253-9. [DOI:10.1055/s-0039-1698889] [PMID]
18. Al-Wesabi AA, Abdelgawad F, Sasahara H, El Motayam K. Oral health knowledge, attitude and behaviour of dental students in a private university. BDJ Open. 2019; 5:16. [DOI:10.1038/s41405-019-0024-x] [PMID]
19. Firmino RT, Martins CC, Faria LDS, Martins Paiva S, Granville-Garcia AF, Fraiz FC, et al. Association of oral health literacy with oral health behaviors, perception, knowledge, and dental treatment related outcomes: A systematic review and meta-analysis. J Public Health Dent. 2018; 78(3):231-45. [DOI:10.1111/jphd.12266] [PMID]
20. Yao K, Yao Y, Shen X, Lu C, Guo Q. Assessment of the oral health behavior, knowledge and status among dental and medical undergraduate students: A cross-sectional study. BMC Oral Health. 2019; 19(1):26. [DOI:10.1186/s12903-019-0716-6] [PMID]
21. Blizniuk A, Ueno M, Furukawa S, Kawaguchi Y. Evaluation of a Russian version of the oral health literacy instrument (OHLI). BMC Oral Health. 2014; 14:141. [DOI:10.1186/1472-6831-14-141] [PMID]
22. Deng L, Yang ZY, Cai T, Li YH, Lü XY, Ding XB, et al. [Investigation of oral health knowledge, attitude, behavior of 12-15 years old children in Chongqing (Chinese)]. Hua Xi Kou Qiang Yi Xue Za Zhi. 2020; 38(1):42-7.[DOI:10.7518/hxkq.2020.01.008] [PMID]
23. Hamasha AA, Alshehri A, Alshubaiki A, Alssafi F, Alamam H, Alshunaiber R. Gender-specific oral health beliefs and behaviors among adult patients attending King Abdulaziz Medical City in Riyadh. Saudi Dent J. 2018; 30(3):226-31. [DOI:10.1016/j.sdentj.2018.05.003] [PMID]
24. Al-Darwish MS. Oral health knowledge, behaviour and practices among school children in Qatar. Dent Res J (Isfahan). 2016; 13(4):342-53. [PMID]
25. Scaglia P, Niknamdeh A. Assessment of current oral health knowledge attitude and oral hygiene practices among 12-year old school children and patients attending the dental facility at Vezo Hospital in the rural village of Andavadoaka, Madagascar: A pilot study. Malmo University; 2017. [Link]
26. Ahamed S, Moyin S, Punathil S, Patil NA, Kale VT, Pawar G. Evaluation of the oral health knowledge, attitude and behavior of the preclinical and clinical dental students. J Int Oral Health. 2015; 7(6):65-70. [PMID]
27. Vishwanathaiah S. Knowledge, attitudes, and oral health practices of school children in Davangere. Int J Clin Pediatr Dent. 2016; 9(2):172-6. [DOI:10.5005/jp-journals-10005-1358] [PMID]
28. Aljauid AS, Al-Otaibi AO, Aldawood MM, Mohamed RN, Basha S, Thomali YA. Oral health behavior of medical, dental, and pharmacology students in Taif University: A cross-sectional study. J Adv Oral Res. 2020; 11(1):83-92. [DOI:10.1177/2320206820918746]
29. Neamatollahi H, Ebrahimi M. Oral health behavior and its determinants in a group of Iranian students. Indian J Dent Res. 2010; 21(1):84-8. [DOI:10.4103/0970-9290.62820] [PMID]