دوره 9، شماره 3 - ( پاییز 1402 )
جلد 9 شماره 3 صفحات 255-246 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.BUMS.REC.1400.260
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Izadpanah A M, Hosseini S M R, Sabeghi H, Sharifzadeh G, Khodadoust B, Keshtgar H. Effect of Virtual Cardiopulmonary Resuscitation Training on the Self-efficacy of Family Caregivers of Patients With Cardiovascular Diseases: A Randomized Controlled Field Trial. JMIS 2023; 9 (3) :246-255
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-476-fa.html
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-476-fa.html
ایزد پناه علی محمد، حسینی سید محمد رضا، سابقی حکیمه، شریف زاده غلامرضا، خدادوست بهنام، کشت گر حسین. تأثیر آموزش احیای قلبی ریوی مجازی بر خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های عروق کرونری: یک کارآزمایی میدانی تصادفی کنترل‌شده. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین. 1402; 9 (3) :246-255
علی محمد ایزد پناه 
، سید محمد رضا حسینی ، حکیمه سابقی ، غلامرضا شریف زاده ، بهنام خدادوست ، حسین کشت گر
، سید محمد رضا حسینی ، حکیمه سابقی ، غلامرضا شریف زاده ، بهنام خدادوست ، حسین کشت گر
گروه اورژانس، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، بیرجند، ایران.
متن کامل [PDF 4331 kb]
(377 دریافت)
| چکیده (HTML) (858 مشاهده)
متن کامل: (637 مشاهده)
مقدمه
بیماری‌های قلبی و عروقی شایع‌ترین علت مرگ در سراسر دنیا می‌باشند [1]. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 اصلی‌ترین علت مرگ‌ومیر در سراسر جهان باشد [2]. در میان بیماری‌های ایسکمیک قلب، انفارکتوس میوکارد یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های کشورهای صنعتی است [3]. در ایالات متحده آمریکا هر سال حدود 5 میلیون نفر دچار بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شوند که سالانه 285 هزار مرگ به‌دلیل این بیماری در این کشور رخ می‌دهد [4]. در ایران 80 درصد از موارد مرگ‌ومیر به‌دلیل بیماری‌های قلبی و عروقی رخ می‌دهد [5]. همچنین در حال حاضر بیماری‌های عروق کرونر اولین علت مرگ‌ومیر در افراد بالای 35 سال در ایران می‌باشد [6].
در ایران، میزان مرگ در عملیات احیای قلبی‌ریوی بیش از 90 درصد و میزان ترخیص بیماران از بیمارستان کمتر از 7 درصد است [5]. بنابراین ایست قلبی یکی از علل عمده مرگ در افراد بزرگسال است که در 93 درصد از موارد به مرگ فرد منجر می‌شود [7]. اکثر افرادی که دچار ایست قلبی می‌شوند، یک علت زمینه‌ای برای بیماری‌های قلبی و عروقی دارند که با احیای به‌موقع قابل برگشت می‌باشد [8]. عوامل زیادی می‌توانند در میزان مرگ ناشی از ایست قلبی تأثیر بگذارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، انجام صحیح و به‌موقع احیای قلبی‌ریوی است [9]. ایست قلبی ریویی شامل اقداماتی برای بازگرداندن اعمال حیاتی دو عضو مهم قلب و ریه به منظور برقراری گردش خون و تنفس به‌طور مصنوعی است که تا زمان برگشت گردش خون خودبه‌خود بیمار ادامه دارد [10]. براساس گزارش انجمن قلب ایالات متحده، شروع سریع احیای قلبی‌ریوی و دفیبریلاسیون در عرض 4 تا 6 دقیقه بعد از ایست قلبی بیمار همراه با شروع سریع حمایت‌های پیشرفته حفظ حیات، باعث افزایش میزان بقا و پیامدهای بلندمدت به بیش از 50 درصد در بیماران با ایست قلبی می‌شود [11]. متأسفانه با وجود گذشت نزدیک به 50 سال از شروع عملیات احیای قلبی ریوی، میزان مرگ‌ومیر در اثر ایست قلبی به میزان بالا گزارش شده است [12].
مشکل اصلی در حفظ جان بیماران با انجام احیای قلبی ریوی، فقدان دانش و مهارت کافی افراد عادی جامعه در مورد اقدامات لازم و مناسب برای بیمار است. ازآنجایی‌که تقریباً 70 درصد از موارد، ایست قلبی در خانه یا مکان‌های خارج از بیمارستان که امکان دسترسی به وسایل پیشرفته و افراد مجرب برای اجرای احیای قلبی‌ریوی وجود ندارد، اتفاق می‌افتد؛ افراد عادی جامعه و اعضای خانواده بیماران دارای مشکلات قلبی اگر توانایی انجام احیای قلبی‌ریوی پایه را داشته باشند، می‌توانند در زمان طلایی اول با انجام احیاء از مرگ مغزی پیشگیری کنند و جان بیمار را نجات دهند [13، 14]. بنابراین اهمیت انجام این اقدامات توسط هر فردی از افراد جامعه محرز می‌باشد. خانواده‌ها می‌توانند اولین کسانی باشند که به بیمار نیازمند احیای قلبی‌ریوی کمک و زمان را حفظ کنند [15].
براساس مطالعات انجام‌شده در گذشته، احیای قلبی‌عروقی توسط همراهان می‌تواند میزان بقا را تقریباً 2 تا 4 برابر افزایش دهد [16]. از طرفی داشتن آگاهی و مهارت در تکنیک‌های احیاء در بین افراد برای احیای موفق کافی نیست، مگر اینکه فرد خودکارآمدی بالایی داشته باشد، پس توانایی برای انجام مهارت‌های بهتر احیاء نیاز به تقویت خودکارآمدی آنان دارد [17]. خودکارآمدی به معنای توانایی فرد برای ایجاد یک اثر یا نتیجه مطلوب بوده و به‌صورت درک یا قضاوت فرد درمورد توانایی انجام یک عمل خاص به‌طور موفقیت‌آمیز با کنترل عوامل پیرامون خود تعریف می‌شود و توانمندسازی، راهکار عملی جهت ایجاد این توانایی در افراد محسوب می‌شود [18]. محققین معتقد هستند احساس خودکارآمدی در اثر تحمل چالش‌ها و انجام متوالی و گام‌به‌گام رفتار در افراد شکل می‌گیرد و می‌توان با اجرای برنامه‌هایی که براساس نیازهای بیماران طراحی می‌شود، خودکارآمدی را در آنان ارتقاء داد [19].
امروزه روش‌های متعددی برای حفظ آگاهی و ارتقاء مهارت در انجام احیای قلبی ریوی پایه استفاده می‌شود که می‌توان به سخنرانی، آموزش گروهی، پرسش و پاسخ، اجرای تمرین‌های عملی و نمایش فیلم، آموزش چهره به چهره و آموزش الکترونیک اشاره کرد [20, 21]. همچنین آموزش از طریق دنیای مجازی و شبیه‌سازی، سرعت آموزش و یادگیری را افزایش می‌دهد و کاربر به مباحث، دسترسی بهتری دارد و می‌تواند آن‌ها را به دفعات دلخواه بارها مرور کند و هم زمینه‌ای برای ارزیابی مهارت‌های بالینی‌اش فراهم می‌شود [22].
مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی مجازی بر خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی مراجعه‌کننده به کلینیک قلب بیمارستان رازی بیرجند انجام شد.
مواد و روش کار
این مطالعه به روش کارآزمایی میدانی شاهددار تصادفی‌شده بر روی دو گروه از مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های عروق کرونر مراجعه‌کننده به کلینیک قلب بیمارستان رازی بیرجند در سال 1400 انجام شد. حجم نمونه این مطالعه باتوجه‌به مطالعه علی محمدی و همکاران [23]، با احتساب آلفای 5 درصد و دامنه اطمینان 95 درصد و میانگین‌های 12/3 و 19/7 در گروه‌های مورد بررسی به تعداد 11 نفر در هر گروه محاسبه شد. از طرف دیگر جهت مقابله با ریزش مراقبین و افزایش دقت مطالعه حجم نمونه به 30 نفر در هر گروه (درمجموع 60 نفر) افزایش یافت. روش نمونه‌گیری در این مطالعه به‌صورت تصادفی بود. بعد از هماهنگی با مسئولین بیمارستان رازی، لیستی از مراجعین به متخصص اینترونشن عروق کرونری -بیمارانی که حداقل 6 ماه از تشخیص بیمارهای عروق کرونر آن‌ها گذشته بود شامل بیماران آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی‌شده- دریافت شد. پس از ارتباط تلفنی با بیماران به‌صورت تصادفی و دریافت رضایت آگاهانه جهت ورود به مطالعه، مراقبین خانوادگی این افراد، باتوجه‌به شرایط ورود به مطالعه براساس زوج یا فرد بودن رقم آخر شماره تلفنی که در واتساپ داشتند، به‌طور مساوی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.
معیارهای ورود به مطالعه شامل اعضای درجه یک خانواده بیمار، داشتن گوشی هوشمند و توانایی استفاده از آن، داشتن حداقل سواد دیپلم، داشتن سواد استفاده از واتساپ، نداشتن سابقه آموزش نظری و عملی درخصوص احیای قلبی‌ریوی در یک سال اخیر، گذشتن 6 ماه از تشخیص قطعی پزشک و داشتن رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه بود. همچنین معیار خروج از مطالعه شامل عدم تمایل به ادامه همکاری در مطالعه، فوت بیمار، عدم ملاحظه آموزش ارسالی در موبایل توسط مراقبین خانوادگی و یا ملاحظه کمتر از دو سوم حجم فایل آموزش ارسالی در موبایل توسط مراقبین خانوادگی و وخامت حال بیمار بود.
ایزار جمع‌آوری داده‌ها شامل فرم مشخصات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه سنجش خودکارآمدی مهارت پایه احیاء بود که پادیلا و همکاران در سال 2014 طراحی و هنجاریابی کردند. روایی و پایایی آن در مطالعات مشابه مورد تأیید قرار گرفت و استفاده شد. این پرسش‌نامه توسط سازندگان آن با پایایی بر مبنای آلفای کرونباخ برابر با 0/96 تأیید شد. پرسش‌نامه متشکل از 18 سؤال است که براساس طیف لیکرت 5 قسمتی بدان پاسخ داده می‌شود و خودکارآمدی احیای قلبی را در پاسخ‌دهندگان می‌سنجد. نمره خودکارآمدی از مجموع نمرات 18 عبارت و تقسیم بر 18 به دست می‌آید [24].
در این مطالعه پس از اخذ مجوز از کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بیرجند و هماهنگی با مسئولین کلینیک قلب بیمارستان رازی بیرجند، بر نامه آموزشی برای مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های عروق کرونر مراجعه‌کننده به این کلینیک در سال 1400، در طی 5 جلسه اجرا شد. براین‌اساس افراد هر دو گروه فرم مشخصات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه خودکارآمدی را تکمیل کردند. سپس افراد گروه آزمایش در یک جلسه سخنرانی نیم ساعته با اصول و الگوریتم احیای قلبی‌ریوی پایه توسط یکی از پرستاران که تجربه انجام احیای قلبی‌ریوی داشت و توسط مجری آموزش تکمیلی دیده بود، آشنا شدند که این جلسه به‌صورت فیلم و سخنرانی تهیه و از طریق واتساپ برای افراد ارسال شد. سپس مفاهیم احیای قلبی‌ریوی پایه به زبان ساده و قابل فهم برای مراقبین خانوادگی بیماران عروق کرونر از طریق واتساپ در طی 5 جلسه به شرح ذیل برای افراد ارسال شد (جدول شماره 1).
بعد از ارائه آموزش‌های لازم به‌مدت 2 هفته به افراد زمان داده شد تا به یادگیری احیای قلبی‌ریوی بپردازند. یک شماره تلفن جهت پاسخ‌گویی به سؤالات احتمالی و رفع مشکل در اختیار افراد قرار گرفت و یک گروه در واتساپ جهت یادآوری و پیگیری روزانه برای بررسی و انجام آموزش‌های ارائه‌شده تشکیل شد. گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکردند. پرسش‌نامه خودکارآمدی مجدد بعد از اتمام زمان 2 هفته توسط افراد هر دو گروه تکمیل شد. برای رعایت اخلاق در پژوهش، بعد از اتمام مطالعه محتوای آموزشی در اختیار گروه کنترل قرار گرفت.پرسش‌نامه خودکارآمدی قبل و بعد از مداخله برای بیماران هر دو گروه از طریق لینک مستقیم که به‌صورت آنلاین طراحی شده بود همراه با یک پیام از طریق واتساپ برای افراد ارسال شد و از آن‌ها در خواست شد که به لینک مورداشاره مراجعه و پرسش‌نامه را تکمیل کنند.
تجزیه‌وتحلیل آماری
داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 20تجزیه‌وتحلیل شدند. جهت گزارش متغیرهای کیفی از تعداد (فراوانی) و درصد و برای متغیرهای کمی از میانگین و انجراف‌معیار استفاده شد. ابتدا با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنف برخورداری از توزیع نرمال داده‌ها بررسی شد. باتوجه‌به نرمال بودن داده‌ها، از آزمون‌های آماری تی مستقل و تی زوجی استفاده شد. برای بررسی ارتباط متغیرهای کیفی نیز از آزمون کای‌اسکوئر استفاده شد و سطح معناداری 05/P<0 در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
برای انجام این پژوهش تعداد 60 نفر از مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های عروق کرونری در دو گروه آزمایش (30 نفر) و کنترل (30 نفر) مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج ارائه‌شده در جدول شماره 2، 16/7 و 26/7 درصد از مراقبین در گروه آزمایش و کنترل به‌ترتیب سن بالای 45 سال داشتند.
براساس نتایج آماری آزمون کای‌اسکوئر ازنظر جنسیت و دیگر متغیرهای جمعیت‌شناختی نیز تفاوت آماری معناداری بین دو گروه کنترل و آزمایش وجود نداشت (P>0/05). به‌عبارتی افراد دو گروه موردمطالعه ازنظر متغیرهای مذکور همسان بودند. باتوجه‌به نتایج نشان داده‌شده در جدول شماره 3، قبل از اجرای مداخله، اختلاف آماری معناداری بین دو گروه کنترل (0/64±3/09) و آزمایش (0/82±2/97) مشاهده نشد (0/53=P)، اما پس از اجرای مداخله، اختلاف آماری معناداری در میانگین نمرات خودکارآمدی بین دو گروه آزمایش (0/49±4/15) و کنترل (0/58±3/12) مشاهده شد (001/P<0).
همچنین براساس یافته‌ها در جدول شماره 4، در بررسی درون گروهی هریک از گروه‌ها، اختلاف آماری معناداری بین میانگین نمره خودکارآمدی قبل (0/82±2/97) و بعد از مداخله (0/49±4/15) در گروه آزمایش مشاهده شد (001/P<0).
در گروه کنترل اختلاف معناداری در بین نمره خودکارآمدی قبل (0/64±3/09) و بعد از مداخله (0/58±3/12) وجود نداشت (0/22=P). نتیجه آزمون تی مستقل نشان می‌دهد، میانگین تغییرات نمره خودکارآمدی قبل و بعد از مداخله در افراد گروه آزمایش (0/54±1/18) نسبت به کنترل (0/03±0/11) به‌طور معناداری بیشتر می‌باشد (001/P<0). به‌عبارتی متوسط نمره خودکارآمدی در افراد گروه آزمایش نسبت به کنترل به‌طور معناداری افزایش بیشتری داشته است (جدول شماره 5).
بحث
این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی بر افزایش خودکارآمدی در مراقبین انجام شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد در گروه آزمایش، میانگین نمره خودکارآمدی بعد از مداخله نسبت به قبل از آن به‌طور معناداری افزایش داشته است، اما در گروه کنترل تفاوت معناداری در میانگین نمره خودکارآمدی قبل و بعد از مداخله مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد میانگین تغییرات نمره خودکارآمدی قبل و بعد از مداخله در افراد گروه آزمایش نسبت به کنترل به‌طور معناداری بیشتر بود. به‌عبارتی متوسط نمره خودکارآمدی در افراد گروه آزمایش نسبت به کنترل به‌طور معناداری افزایش بیشتری داشته است و می‌توان نتیجه گرفت که آموزش احیای قلبی‌ریوی مجازی بر افزایش خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی تأثیر معناداری داشته است.
کیم و همکاران در مطالعه‌ای تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی بیمارمحور بر روی مراقبین خانوادگی بیماران قلبی‌عروقی را بررسی کردند و نتایج نشان داد که دانش، خودکارآمدی، مهارت و عملکرد افراد درخصوص انجام احیای قلبی‌ریوی بعد از آموزش در افراد گروه آزمایش نسبت به کنترل به‌طور معناداری بالاتر بود [15]. در همین راستا حیدرزاده و همکاران در پژوهشی به بررسی تأثیر شبیه‌سازی کامپیوتر و مانکن بر درک دانشجویان پرستاری از خودکارآمدی در احیای قلبی‌ریوی پرداختند و نتایج نشان داد که هر دو روش آموزش مبتنی بر مانکن و آموزش مبتنی بر کامپیوتر، میانگین نمره درک خودکارآمدی دانشجویان پرستاری را به‌طور معناداری افزایش می‌دهد، اما دو گروه تفاوت معناداری نداشتند [25]. اگرچه در مطالعات فوق روش مداخله متفاوت از مطالعه حاضر بود، اما نتایج به‌دست‌آمده مشابه با پژوهش حاضر و حاکی از تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی بر افزایش خودکارآمدی افراد می‌باشد.
مطالعه دیگری به بررسی تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی به روش ترکیبی بر آگاهی و عملکرد همراهان بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی پرداختند و به این نتیجه دست یافتند که میانگین نمره آگاهی و عملکرد بعد از آموزش نسبت به قبل از آن افزایش معناداری داشته است [26]. در مطالعه یادشده تأثیر آموزش احیای قلبی ریوی بر عملکرد افراد بررسی شده است، اما در مطالعه حاضر تأثیر این مداخله بر خودکارآمدی افراد مورد بررسی قرار گرفته است که نتایج به‌دست‌آمده تا حدودی مشابه می‌باشد؛ به این دلیل که خودکارآمدی افراد باعث می‌شود آنان مهارت‌های احیای قلبی‌ریوی را به‌صورت بهتر و مؤثرتری به کار گیرند و درنتیجه عملکردشان نیز در این زمینه افزایش می‌یابد.
در تضاد با یافته‌های مطالعه حاضر، مون و هیون در سال 2019 در مطالعه‌ای به بررسی دانش، نگرش و خودکارآمدی دانشجویان پرستاری در یادگیری احیای قلبی‌ریوی به‌صورت تلفیقی پرداختند. نتایج آن‌ها نشان داد که آموزش احیای قلبی‌ریوی به‌صورت تلفیقی (نظری و ویدئویی) بر خودکارآمدی دانشجویان پرستاری تأثیر معناداری ندارد [27].
در تببین نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت که خودکارآمدی با عملکردهای با کیفیت بالا ارتباط مستقیم دارد، به‌طوری‌که شواهد نشان می‌دهد افرادی که از دانش و مهارت کافی در زمینه احیای قلبی‌ریوی برخوردار هستند، اما خودکارآمدی پایینی دارند ممکن است در انجام احیای قلبی‌ریوی با شکست مواجه شوند که باید با استفاده از شیوه آموزشی مناسب در جهت تقویت این متغیر تلاش شود [28].
آموزش از طریق دنیای مجازی و شبیه‌سازی، سرعت آموزش و یادگیری را افزایش می‌دهد و کاربر به مباحث، دسترسی بهتری دارد و می‌تواند آن‌ها را به دفعات دلخواه مرور کند و هم زمینه‌ای برای ارزیابی مهارت‌های بالینی‌اش فراهم می شود [22]. فعال بودن یادگیرنده و مطالعه در زمان و مکان دلخواه به‌عنوان مهم‌ترین امتیاز آموزش مجازی به شمار می‌آیند. همچنین دسترسی سریع و آسان به محتوای آموزشی، مطالعه فراگیران با سرعت دلخواه خود، نیاز نداشتن به تردد، صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها و استفاده از ابزارهای نوین برای آموزش از دیگر امتیازات این شیوه آموزشی است. این امتیازات به‌ویژه فعال بودن یادگیرنده باعث می‌شود که فرد به توانایی‌های خود در مطالعه اعتماد کند و با علاقه بیشتری مطالب را مطالعه کند و به این ترتیب خودکارآمدی او افزایش می‌یابد [29].
ازجمله محدودیت‌های مطالعه، همکاری نکردن بعضی از شرکت‌کنندگان که مشکلاتی را به وجود آورد که با پیگیری‌های صورت‌گرفته برطرف شد. پیشنهاد می‌شود مطالعات بعدی بر تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی به‌صورت مجازی و تلفیقی (سخنرانی و مجازی) بر خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی صورت گیرد.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد با اجرای آموزش مجازی احیای قلبی‌ریوی به مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، تفاوت معناداری در ارتقا خودکارآمدی ایجاد شد و اجرای این مداخله با بهبود خودکارمدی مراقبین این بیماران همراه است. بنابراین پیشنهاد می‌شود دررابطه‌با آموزش احیای قلبی‌ریوی که یکی از موارد ضروری آموزش جامعه بالاخص برای مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی است از آموزش مجازی که نیاز به زمان کمتر و نیروی کمتری برای امر آموزش دارد، استفاده شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر با کد اخلاق IR.BUMS.REC.1400.26 مورد تأیید دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بیرجند می‌باشد.
حامی مالی
مقاله برگرفته از پایان‌نامه حسین کشتگر :کارشناس ارشد پرستاری اورژانس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بیرجند است. این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تحقیق و بررسی: حسین کشتگر؛ جمع آوری دادها، تجزیه و تحلیل داده‌ها و مشاوره: بهنام خدادوست؛روش تحقیق، طراحی مطالعه، نگارش اولیه، خوانش نسخه نهایی و تأیید: همه نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
بیماری‌های قلبی و عروقی شایع‌ترین علت مرگ در سراسر دنیا می‌باشند [1]. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 اصلی‌ترین علت مرگ‌ومیر در سراسر جهان باشد [2]. در میان بیماری‌های ایسکمیک قلب، انفارکتوس میوکارد یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های کشورهای صنعتی است [3]. در ایالات متحده آمریکا هر سال حدود 5 میلیون نفر دچار بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌شوند که سالانه 285 هزار مرگ به‌دلیل این بیماری در این کشور رخ می‌دهد [4]. در ایران 80 درصد از موارد مرگ‌ومیر به‌دلیل بیماری‌های قلبی و عروقی رخ می‌دهد [5]. همچنین در حال حاضر بیماری‌های عروق کرونر اولین علت مرگ‌ومیر در افراد بالای 35 سال در ایران می‌باشد [6].
در ایران، میزان مرگ در عملیات احیای قلبی‌ریوی بیش از 90 درصد و میزان ترخیص بیماران از بیمارستان کمتر از 7 درصد است [5]. بنابراین ایست قلبی یکی از علل عمده مرگ در افراد بزرگسال است که در 93 درصد از موارد به مرگ فرد منجر می‌شود [7]. اکثر افرادی که دچار ایست قلبی می‌شوند، یک علت زمینه‌ای برای بیماری‌های قلبی و عروقی دارند که با احیای به‌موقع قابل برگشت می‌باشد [8]. عوامل زیادی می‌توانند در میزان مرگ ناشی از ایست قلبی تأثیر بگذارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، انجام صحیح و به‌موقع احیای قلبی‌ریوی است [9]. ایست قلبی ریویی شامل اقداماتی برای بازگرداندن اعمال حیاتی دو عضو مهم قلب و ریه به منظور برقراری گردش خون و تنفس به‌طور مصنوعی است که تا زمان برگشت گردش خون خودبه‌خود بیمار ادامه دارد [10]. براساس گزارش انجمن قلب ایالات متحده، شروع سریع احیای قلبی‌ریوی و دفیبریلاسیون در عرض 4 تا 6 دقیقه بعد از ایست قلبی بیمار همراه با شروع سریع حمایت‌های پیشرفته حفظ حیات، باعث افزایش میزان بقا و پیامدهای بلندمدت به بیش از 50 درصد در بیماران با ایست قلبی می‌شود [11]. متأسفانه با وجود گذشت نزدیک به 50 سال از شروع عملیات احیای قلبی ریوی، میزان مرگ‌ومیر در اثر ایست قلبی به میزان بالا گزارش شده است [12].
مشکل اصلی در حفظ جان بیماران با انجام احیای قلبی ریوی، فقدان دانش و مهارت کافی افراد عادی جامعه در مورد اقدامات لازم و مناسب برای بیمار است. ازآنجایی‌که تقریباً 70 درصد از موارد، ایست قلبی در خانه یا مکان‌های خارج از بیمارستان که امکان دسترسی به وسایل پیشرفته و افراد مجرب برای اجرای احیای قلبی‌ریوی وجود ندارد، اتفاق می‌افتد؛ افراد عادی جامعه و اعضای خانواده بیماران دارای مشکلات قلبی اگر توانایی انجام احیای قلبی‌ریوی پایه را داشته باشند، می‌توانند در زمان طلایی اول با انجام احیاء از مرگ مغزی پیشگیری کنند و جان بیمار را نجات دهند [13، 14]. بنابراین اهمیت انجام این اقدامات توسط هر فردی از افراد جامعه محرز می‌باشد. خانواده‌ها می‌توانند اولین کسانی باشند که به بیمار نیازمند احیای قلبی‌ریوی کمک و زمان را حفظ کنند [15].
براساس مطالعات انجام‌شده در گذشته، احیای قلبی‌عروقی توسط همراهان می‌تواند میزان بقا را تقریباً 2 تا 4 برابر افزایش دهد [16]. از طرفی داشتن آگاهی و مهارت در تکنیک‌های احیاء در بین افراد برای احیای موفق کافی نیست، مگر اینکه فرد خودکارآمدی بالایی داشته باشد، پس توانایی برای انجام مهارت‌های بهتر احیاء نیاز به تقویت خودکارآمدی آنان دارد [17]. خودکارآمدی به معنای توانایی فرد برای ایجاد یک اثر یا نتیجه مطلوب بوده و به‌صورت درک یا قضاوت فرد درمورد توانایی انجام یک عمل خاص به‌طور موفقیت‌آمیز با کنترل عوامل پیرامون خود تعریف می‌شود و توانمندسازی، راهکار عملی جهت ایجاد این توانایی در افراد محسوب می‌شود [18]. محققین معتقد هستند احساس خودکارآمدی در اثر تحمل چالش‌ها و انجام متوالی و گام‌به‌گام رفتار در افراد شکل می‌گیرد و می‌توان با اجرای برنامه‌هایی که براساس نیازهای بیماران طراحی می‌شود، خودکارآمدی را در آنان ارتقاء داد [19].
امروزه روش‌های متعددی برای حفظ آگاهی و ارتقاء مهارت در انجام احیای قلبی ریوی پایه استفاده می‌شود که می‌توان به سخنرانی، آموزش گروهی، پرسش و پاسخ، اجرای تمرین‌های عملی و نمایش فیلم، آموزش چهره به چهره و آموزش الکترونیک اشاره کرد [20, 21]. همچنین آموزش از طریق دنیای مجازی و شبیه‌سازی، سرعت آموزش و یادگیری را افزایش می‌دهد و کاربر به مباحث، دسترسی بهتری دارد و می‌تواند آن‌ها را به دفعات دلخواه بارها مرور کند و هم زمینه‌ای برای ارزیابی مهارت‌های بالینی‌اش فراهم می‌شود [22].
مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی مجازی بر خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی مراجعه‌کننده به کلینیک قلب بیمارستان رازی بیرجند انجام شد.
مواد و روش کار
این مطالعه به روش کارآزمایی میدانی شاهددار تصادفی‌شده بر روی دو گروه از مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های عروق کرونر مراجعه‌کننده به کلینیک قلب بیمارستان رازی بیرجند در سال 1400 انجام شد. حجم نمونه این مطالعه باتوجه‌به مطالعه علی محمدی و همکاران [23]، با احتساب آلفای 5 درصد و دامنه اطمینان 95 درصد و میانگین‌های 12/3 و 19/7 در گروه‌های مورد بررسی به تعداد 11 نفر در هر گروه محاسبه شد. از طرف دیگر جهت مقابله با ریزش مراقبین و افزایش دقت مطالعه حجم نمونه به 30 نفر در هر گروه (درمجموع 60 نفر) افزایش یافت. روش نمونه‌گیری در این مطالعه به‌صورت تصادفی بود. بعد از هماهنگی با مسئولین بیمارستان رازی، لیستی از مراجعین به متخصص اینترونشن عروق کرونری -بیمارانی که حداقل 6 ماه از تشخیص بیمارهای عروق کرونر آن‌ها گذشته بود شامل بیماران آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی‌شده- دریافت شد. پس از ارتباط تلفنی با بیماران به‌صورت تصادفی و دریافت رضایت آگاهانه جهت ورود به مطالعه، مراقبین خانوادگی این افراد، باتوجه‌به شرایط ورود به مطالعه براساس زوج یا فرد بودن رقم آخر شماره تلفنی که در واتساپ داشتند، به‌طور مساوی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.
معیارهای ورود به مطالعه شامل اعضای درجه یک خانواده بیمار، داشتن گوشی هوشمند و توانایی استفاده از آن، داشتن حداقل سواد دیپلم، داشتن سواد استفاده از واتساپ، نداشتن سابقه آموزش نظری و عملی درخصوص احیای قلبی‌ریوی در یک سال اخیر، گذشتن 6 ماه از تشخیص قطعی پزشک و داشتن رضایت آگاهانه برای شرکت در مطالعه بود. همچنین معیار خروج از مطالعه شامل عدم تمایل به ادامه همکاری در مطالعه، فوت بیمار، عدم ملاحظه آموزش ارسالی در موبایل توسط مراقبین خانوادگی و یا ملاحظه کمتر از دو سوم حجم فایل آموزش ارسالی در موبایل توسط مراقبین خانوادگی و وخامت حال بیمار بود.
ایزار جمع‌آوری داده‌ها شامل فرم مشخصات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه سنجش خودکارآمدی مهارت پایه احیاء بود که پادیلا و همکاران در سال 2014 طراحی و هنجاریابی کردند. روایی و پایایی آن در مطالعات مشابه مورد تأیید قرار گرفت و استفاده شد. این پرسش‌نامه توسط سازندگان آن با پایایی بر مبنای آلفای کرونباخ برابر با 0/96 تأیید شد. پرسش‌نامه متشکل از 18 سؤال است که براساس طیف لیکرت 5 قسمتی بدان پاسخ داده می‌شود و خودکارآمدی احیای قلبی را در پاسخ‌دهندگان می‌سنجد. نمره خودکارآمدی از مجموع نمرات 18 عبارت و تقسیم بر 18 به دست می‌آید [24].
در این مطالعه پس از اخذ مجوز از کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بیرجند و هماهنگی با مسئولین کلینیک قلب بیمارستان رازی بیرجند، بر نامه آموزشی برای مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های عروق کرونر مراجعه‌کننده به این کلینیک در سال 1400، در طی 5 جلسه اجرا شد. براین‌اساس افراد هر دو گروه فرم مشخصات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه خودکارآمدی را تکمیل کردند. سپس افراد گروه آزمایش در یک جلسه سخنرانی نیم ساعته با اصول و الگوریتم احیای قلبی‌ریوی پایه توسط یکی از پرستاران که تجربه انجام احیای قلبی‌ریوی داشت و توسط مجری آموزش تکمیلی دیده بود، آشنا شدند که این جلسه به‌صورت فیلم و سخنرانی تهیه و از طریق واتساپ برای افراد ارسال شد. سپس مفاهیم احیای قلبی‌ریوی پایه به زبان ساده و قابل فهم برای مراقبین خانوادگی بیماران عروق کرونر از طریق واتساپ در طی 5 جلسه به شرح ذیل برای افراد ارسال شد (جدول شماره 1).
بعد از ارائه آموزش‌های لازم به‌مدت 2 هفته به افراد زمان داده شد تا به یادگیری احیای قلبی‌ریوی بپردازند. یک شماره تلفن جهت پاسخ‌گویی به سؤالات احتمالی و رفع مشکل در اختیار افراد قرار گرفت و یک گروه در واتساپ جهت یادآوری و پیگیری روزانه برای بررسی و انجام آموزش‌های ارائه‌شده تشکیل شد. گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافت نکردند. پرسش‌نامه خودکارآمدی مجدد بعد از اتمام زمان 2 هفته توسط افراد هر دو گروه تکمیل شد. برای رعایت اخلاق در پژوهش، بعد از اتمام مطالعه محتوای آموزشی در اختیار گروه کنترل قرار گرفت.پرسش‌نامه خودکارآمدی قبل و بعد از مداخله برای بیماران هر دو گروه از طریق لینک مستقیم که به‌صورت آنلاین طراحی شده بود همراه با یک پیام از طریق واتساپ برای افراد ارسال شد و از آن‌ها در خواست شد که به لینک مورداشاره مراجعه و پرسش‌نامه را تکمیل کنند.
تجزیه‌وتحلیل آماری
داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 20تجزیه‌وتحلیل شدند. جهت گزارش متغیرهای کیفی از تعداد (فراوانی) و درصد و برای متغیرهای کمی از میانگین و انجراف‌معیار استفاده شد. ابتدا با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنف برخورداری از توزیع نرمال داده‌ها بررسی شد. باتوجه‌به نرمال بودن داده‌ها، از آزمون‌های آماری تی مستقل و تی زوجی استفاده شد. برای بررسی ارتباط متغیرهای کیفی نیز از آزمون کای‌اسکوئر استفاده شد و سطح معناداری 05/P<0 در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
برای انجام این پژوهش تعداد 60 نفر از مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های عروق کرونری در دو گروه آزمایش (30 نفر) و کنترل (30 نفر) مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج ارائه‌شده در جدول شماره 2، 16/7 و 26/7 درصد از مراقبین در گروه آزمایش و کنترل به‌ترتیب سن بالای 45 سال داشتند.
براساس نتایج آماری آزمون کای‌اسکوئر ازنظر جنسیت و دیگر متغیرهای جمعیت‌شناختی نیز تفاوت آماری معناداری بین دو گروه کنترل و آزمایش وجود نداشت (P>0/05). به‌عبارتی افراد دو گروه موردمطالعه ازنظر متغیرهای مذکور همسان بودند. باتوجه‌به نتایج نشان داده‌شده در جدول شماره 3، قبل از اجرای مداخله، اختلاف آماری معناداری بین دو گروه کنترل (0/64±3/09) و آزمایش (0/82±2/97) مشاهده نشد (0/53=P)، اما پس از اجرای مداخله، اختلاف آماری معناداری در میانگین نمرات خودکارآمدی بین دو گروه آزمایش (0/49±4/15) و کنترل (0/58±3/12) مشاهده شد (001/P<0).
همچنین براساس یافته‌ها در جدول شماره 4، در بررسی درون گروهی هریک از گروه‌ها، اختلاف آماری معناداری بین میانگین نمره خودکارآمدی قبل (0/82±2/97) و بعد از مداخله (0/49±4/15) در گروه آزمایش مشاهده شد (001/P<0).
در گروه کنترل اختلاف معناداری در بین نمره خودکارآمدی قبل (0/64±3/09) و بعد از مداخله (0/58±3/12) وجود نداشت (0/22=P). نتیجه آزمون تی مستقل نشان می‌دهد، میانگین تغییرات نمره خودکارآمدی قبل و بعد از مداخله در افراد گروه آزمایش (0/54±1/18) نسبت به کنترل (0/03±0/11) به‌طور معناداری بیشتر می‌باشد (001/P<0). به‌عبارتی متوسط نمره خودکارآمدی در افراد گروه آزمایش نسبت به کنترل به‌طور معناداری افزایش بیشتری داشته است (جدول شماره 5).
بحث
این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی بر افزایش خودکارآمدی در مراقبین انجام شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد در گروه آزمایش، میانگین نمره خودکارآمدی بعد از مداخله نسبت به قبل از آن به‌طور معناداری افزایش داشته است، اما در گروه کنترل تفاوت معناداری در میانگین نمره خودکارآمدی قبل و بعد از مداخله مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد میانگین تغییرات نمره خودکارآمدی قبل و بعد از مداخله در افراد گروه آزمایش نسبت به کنترل به‌طور معناداری بیشتر بود. به‌عبارتی متوسط نمره خودکارآمدی در افراد گروه آزمایش نسبت به کنترل به‌طور معناداری افزایش بیشتری داشته است و می‌توان نتیجه گرفت که آموزش احیای قلبی‌ریوی مجازی بر افزایش خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی تأثیر معناداری داشته است.
کیم و همکاران در مطالعه‌ای تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی بیمارمحور بر روی مراقبین خانوادگی بیماران قلبی‌عروقی را بررسی کردند و نتایج نشان داد که دانش، خودکارآمدی، مهارت و عملکرد افراد درخصوص انجام احیای قلبی‌ریوی بعد از آموزش در افراد گروه آزمایش نسبت به کنترل به‌طور معناداری بالاتر بود [15]. در همین راستا حیدرزاده و همکاران در پژوهشی به بررسی تأثیر شبیه‌سازی کامپیوتر و مانکن بر درک دانشجویان پرستاری از خودکارآمدی در احیای قلبی‌ریوی پرداختند و نتایج نشان داد که هر دو روش آموزش مبتنی بر مانکن و آموزش مبتنی بر کامپیوتر، میانگین نمره درک خودکارآمدی دانشجویان پرستاری را به‌طور معناداری افزایش می‌دهد، اما دو گروه تفاوت معناداری نداشتند [25]. اگرچه در مطالعات فوق روش مداخله متفاوت از مطالعه حاضر بود، اما نتایج به‌دست‌آمده مشابه با پژوهش حاضر و حاکی از تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی بر افزایش خودکارآمدی افراد می‌باشد.
مطالعه دیگری به بررسی تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی به روش ترکیبی بر آگاهی و عملکرد همراهان بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی پرداختند و به این نتیجه دست یافتند که میانگین نمره آگاهی و عملکرد بعد از آموزش نسبت به قبل از آن افزایش معناداری داشته است [26]. در مطالعه یادشده تأثیر آموزش احیای قلبی ریوی بر عملکرد افراد بررسی شده است، اما در مطالعه حاضر تأثیر این مداخله بر خودکارآمدی افراد مورد بررسی قرار گرفته است که نتایج به‌دست‌آمده تا حدودی مشابه می‌باشد؛ به این دلیل که خودکارآمدی افراد باعث می‌شود آنان مهارت‌های احیای قلبی‌ریوی را به‌صورت بهتر و مؤثرتری به کار گیرند و درنتیجه عملکردشان نیز در این زمینه افزایش می‌یابد.
در تضاد با یافته‌های مطالعه حاضر، مون و هیون در سال 2019 در مطالعه‌ای به بررسی دانش، نگرش و خودکارآمدی دانشجویان پرستاری در یادگیری احیای قلبی‌ریوی به‌صورت تلفیقی پرداختند. نتایج آن‌ها نشان داد که آموزش احیای قلبی‌ریوی به‌صورت تلفیقی (نظری و ویدئویی) بر خودکارآمدی دانشجویان پرستاری تأثیر معناداری ندارد [27].
در تببین نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت که خودکارآمدی با عملکردهای با کیفیت بالا ارتباط مستقیم دارد، به‌طوری‌که شواهد نشان می‌دهد افرادی که از دانش و مهارت کافی در زمینه احیای قلبی‌ریوی برخوردار هستند، اما خودکارآمدی پایینی دارند ممکن است در انجام احیای قلبی‌ریوی با شکست مواجه شوند که باید با استفاده از شیوه آموزشی مناسب در جهت تقویت این متغیر تلاش شود [28].
آموزش از طریق دنیای مجازی و شبیه‌سازی، سرعت آموزش و یادگیری را افزایش می‌دهد و کاربر به مباحث، دسترسی بهتری دارد و می‌تواند آن‌ها را به دفعات دلخواه مرور کند و هم زمینه‌ای برای ارزیابی مهارت‌های بالینی‌اش فراهم می شود [22]. فعال بودن یادگیرنده و مطالعه در زمان و مکان دلخواه به‌عنوان مهم‌ترین امتیاز آموزش مجازی به شمار می‌آیند. همچنین دسترسی سریع و آسان به محتوای آموزشی، مطالعه فراگیران با سرعت دلخواه خود، نیاز نداشتن به تردد، صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها و استفاده از ابزارهای نوین برای آموزش از دیگر امتیازات این شیوه آموزشی است. این امتیازات به‌ویژه فعال بودن یادگیرنده باعث می‌شود که فرد به توانایی‌های خود در مطالعه اعتماد کند و با علاقه بیشتری مطالب را مطالعه کند و به این ترتیب خودکارآمدی او افزایش می‌یابد [29].
ازجمله محدودیت‌های مطالعه، همکاری نکردن بعضی از شرکت‌کنندگان که مشکلاتی را به وجود آورد که با پیگیری‌های صورت‌گرفته برطرف شد. پیشنهاد می‌شود مطالعات بعدی بر تأثیر آموزش احیای قلبی‌ریوی به‌صورت مجازی و تلفیقی (سخنرانی و مجازی) بر خودکارآمدی مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی صورت گیرد.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد با اجرای آموزش مجازی احیای قلبی‌ریوی به مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، تفاوت معناداری در ارتقا خودکارآمدی ایجاد شد و اجرای این مداخله با بهبود خودکارمدی مراقبین این بیماران همراه است. بنابراین پیشنهاد می‌شود دررابطه‌با آموزش احیای قلبی‌ریوی که یکی از موارد ضروری آموزش جامعه بالاخص برای مراقبین خانوادگی بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی است از آموزش مجازی که نیاز به زمان کمتر و نیروی کمتری برای امر آموزش دارد، استفاده شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر با کد اخلاق IR.BUMS.REC.1400.26 مورد تأیید دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بیرجند می‌باشد.
حامی مالی
مقاله برگرفته از پایان‌نامه حسین کشتگر :کارشناس ارشد پرستاری اورژانس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بیرجند است. این پژوهش هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تحقیق و بررسی: حسین کشتگر؛ جمع آوری دادها، تجزیه و تحلیل داده‌ها و مشاوره: بهنام خدادوست؛روش تحقیق، طراحی مطالعه، نگارش اولیه، خوانش نسخه نهایی و تأیید: همه نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Jacobs JA, Addo DK, Zheutlin AR, Derington CG, Essien UR, Navar AM,et al. Prevalence of statin use for primary prevention of atherosclerotic cardiovascular disease by race, ethnicity, and 10-year disease risk in the US: National Health and Nutrition Examination Surveys, 2013 to March 2020. JAMA Cardiol. 2023; 8(5):443-52. [DOI:10.1001/jamacardio.2023.0228] [PMID]
2.Damen JA, Hooft L, Schuit E, Debray TP, Collins GS, Tzoulaki I, et al. Prediction models for cardiovascular disease risk in the general population: Systematic review. BMJ. 2016; 353:i2416. [DOI:10.1136/bmj.i2416] [PMID]
3.Akbari O, Vaghar SS, Saadatjoo SA, Kazemi T. [Effect of continuous care model on the self-efficacy of patients with myocardial infarction in controlling disease complications (Persian)]. Med Surg Nurs J. 2015; 3(4):185-94. [Link]
4.Vahedian Azimi A, Alhani F, Ahmadi F, Kazemnejad A. [Effect of family-centered empowerment model on the life style of myocardial infarction patients (Persian)]. Iran J Crit Care Nurs. 2010; 2(4):1-2. [Link]
5.Abdollahi H, Tayebeh P, Mazlum R, Malekzadeh J, Farsi M, Janati F. [Effect of capnography feedback during cpr on return of spontaneous circulation (Persian)]. Med J Mashhad Univ Med Sci. 2018; 61(1):816-24. [DOI:10.22038/MJMS.2018.11194]
6.Rejeh N, Heravi-Karimooi M, Taheri Kharame Z, Montazeri A, Vahedian A. [Quality of life in patients with myocardial infarction and related factors: A cross sectional Study (Persian)]. Iran J Nurs Res. 2015; 9(4):1-11. [Link]
7.Roger VL, Go AS, Lloyd-Jones DM, Adams RJ, Berry JD, Brown TM, et al. Heart disease and stroke statistics-2011 update: A report from the American Heart Association. Circulation. 2011; 123(4):e18-209. [PMID]
8.McNally B, Robb R, Mehta M, Vellano K, Valderrama AL, Yoon PW, et al. Out-of-hospital cardiac arrest surveillance-cardiac arrest registry to enhance survival (CARES), United States, October 1, 2005-December 31, 2010. Morb Mortal Wkly Rep. 2011; 60(8):1-19. [Link]
9.Adib-Hajbaghery M. [Longitudinally investigation of the skills of cardiopulmonary resuscitation in nurse interns of Kashan University of Medical Sciences (Persian)]. Iran J Cardiovasc Nurs. 2014; 3(1):6-17. [Link]
10.Hunziker S, Tschan F, Semmer N, Marsch S. Importance of leadership in cardiac arrest situations: From simulation to real life and back. Swiss Med Wkly. 2013; 143(1516):w13774-w. [DOI:10.4414/smw.2013.13774]
11.Chen SQ. Advances in clinical studies of cardiopulmonary resuscitation. World J Emerg Med. 2015; 6(2):85-93. [DOI:10.5847/wjem.j.1920-8642.2015.02.001] [PMID]
12.Talikowska M, Tohira H, Finn J. Cardiopulmonary resuscitation quality and patient survival outcome in cardiac arrest: A systematic review and meta-analysis. Resuscitation. 2015; 96:66-77. [DOI:10.1016/j.resuscitation.2015.07.036] [PMID]
13.Park IS, Kim EJ, Sohn HS, Kang SH. Factors influencing the return of spontaneous circulation of patients with out-of-hospital cardiac arrest. J Digit Convergence. 2013; 11(9):229-38. [DOI:10.14400/JDPM.2013.11.9.229]
14.Barbash IJ, Kahn JM. Organizational approaches to improving resuscitation effectiveness. Crit Care Clin. 2015; 31(1):165-76. [DOI:10.1016/j.ccc.2014.08.008] [PMID]
15.Kim HS, Kim HJ, Suh EE. The effect of patient-centered CPR education for family caregivers of patients with cardiovascular diseases. J Korean Acad Nurs. 2016; 46(3):463-74. [DOI:10.4040/jkan.2016.46.3.463] [PMID]
16.Herlitz J, Ekström L, Wennerblom B, Axelsson A, Bång A, Holmberg S. Effect of bystander initiated cardiopulmonary resuscitation on ventricular fibrillation and survival after witnessed cardiac arrest outside hospital.Br Heart J. 1994; 72(5):408-12. [DOI:10.1136/hrt.72.5.408] [PMID]
17.Roh YS, Issenberg SB, Chung HS, Kim SS. Development and psychometric evaluation of the Resuscitation Self-efficacy Scale for nurses. J Korean Acad Nurs. 2012; 42(7):1079-86. [DOI:10.4040/jkan.2012.42.7.1079] [PMID]
18.McCarley P. Patient empowerment and motivational interviewing: Engaging patients to self-manage their own care. Nephrol Nurs J. 2009; 36(4):409-13. [PMID]
19.Peyman N, Zadehahmad Z, Doosti H. [The effect of education based on self-efficacy theory on self-care behaviors in patients with heart failure in Shahid Modarres Hospital in Kashmar (Persian)]. J Health Field. 2018; 5(4):1-7. [Link]
20.Friesen J, Patterson D, Munjal K. Cardiopulmonary resuscitation in resource-limited health systems-considerations for training and delivery. Prehosp Disaster Med. 2015; 30(1):97-101. [DOI:10.1017/S1049023X14001265] [PMID]
21.Plant N, Taylor K. How best to teach CPR to schoolchildren: A systematic review. Resuscitation. 2013; 84(4):415-21. [DOI:10.1016/j.resuscitation.2012.12.008] [PMID]
22.Mohajeri SA, Mohajeri SM. [Simulation and virtual reality; A new method to improve the quality of medical education (Persian). Horizon Med Edu Develop. 2010; 4(1):1-6. [DOI:10.22038/hmed.2010.13700]
23.Alimohammadi N, Baghersad Z, Marofi M. [Compression two methods” role playing and video type” of CPR education on knowledge and skills of high school students (Persian)]. J Nurs Educ. 2017; 6(3):24-30. [DOI:10.21859/jne-06034]
24.Hernández-Padilla J, Suthers F, Fernández-Sola C, Granero-Molina J. Development and psychometric assessment of the basic resuscitation skills self-efficacyscale. Eur J Cardiovasc Nurs. 2016; 15(3):e10-8. [DOI:10.1177/1474515114562130] [PMID]
25.Heidarzadeh A, Jahani Y. [The effect of computer simulation and mannequin on nursing students’ perception of self-efficacy in cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. Iran J Med Educ. 2015; 14(10):876-85. [Link]
26.Salehi S, Zonoori S, Tabarsi B, Ghanbarian H, Nasiri M. [The effect of cardiopulmonary resuscitation education through compound method on knowledge and performance of entourages of patients with cardiovascular diseases (Persian)]. J Nurs Educ. 2016; 5(3):10-6. [DOI:10.21859/jne-05032]
27.Moon H, Hyun HS. Nursing students’ knowledge, attitude, self-efficacy in blended learning of cardiopulmonary resusCitation A randomized controlled trial. BMC Med Educ. 2019; 19(1):414. [DOI:10.1186/s12909-019-1848-8] [PMID]
28.Roh YS, Issenberg SB. Association of cardiopulmonary resuscitation psychomotor skills with knowledge and self-efficacy in nursing students. Int J Nurs Pract. 2014; 20(6):674-9. [DOI:10.1111/ijn.12212] [PMID]
2.Damen JA, Hooft L, Schuit E, Debray TP, Collins GS, Tzoulaki I, et al. Prediction models for cardiovascular disease risk in the general population: Systematic review. BMJ. 2016; 353:i2416. [DOI:10.1136/bmj.i2416] [PMID]
3.Akbari O, Vaghar SS, Saadatjoo SA, Kazemi T. [Effect of continuous care model on the self-efficacy of patients with myocardial infarction in controlling disease complications (Persian)]. Med Surg Nurs J. 2015; 3(4):185-94. [Link]
4.Vahedian Azimi A, Alhani F, Ahmadi F, Kazemnejad A. [Effect of family-centered empowerment model on the life style of myocardial infarction patients (Persian)]. Iran J Crit Care Nurs. 2010; 2(4):1-2. [Link]
5.Abdollahi H, Tayebeh P, Mazlum R, Malekzadeh J, Farsi M, Janati F. [Effect of capnography feedback during cpr on return of spontaneous circulation (Persian)]. Med J Mashhad Univ Med Sci. 2018; 61(1):816-24. [DOI:10.22038/MJMS.2018.11194]
6.Rejeh N, Heravi-Karimooi M, Taheri Kharame Z, Montazeri A, Vahedian A. [Quality of life in patients with myocardial infarction and related factors: A cross sectional Study (Persian)]. Iran J Nurs Res. 2015; 9(4):1-11. [Link]
7.Roger VL, Go AS, Lloyd-Jones DM, Adams RJ, Berry JD, Brown TM, et al. Heart disease and stroke statistics-2011 update: A report from the American Heart Association. Circulation. 2011; 123(4):e18-209. [PMID]
8.McNally B, Robb R, Mehta M, Vellano K, Valderrama AL, Yoon PW, et al. Out-of-hospital cardiac arrest surveillance-cardiac arrest registry to enhance survival (CARES), United States, October 1, 2005-December 31, 2010. Morb Mortal Wkly Rep. 2011; 60(8):1-19. [Link]
9.Adib-Hajbaghery M. [Longitudinally investigation of the skills of cardiopulmonary resuscitation in nurse interns of Kashan University of Medical Sciences (Persian)]. Iran J Cardiovasc Nurs. 2014; 3(1):6-17. [Link]
10.Hunziker S, Tschan F, Semmer N, Marsch S. Importance of leadership in cardiac arrest situations: From simulation to real life and back. Swiss Med Wkly. 2013; 143(1516):w13774-w. [DOI:10.4414/smw.2013.13774]
11.Chen SQ. Advances in clinical studies of cardiopulmonary resuscitation. World J Emerg Med. 2015; 6(2):85-93. [DOI:10.5847/wjem.j.1920-8642.2015.02.001] [PMID]
12.Talikowska M, Tohira H, Finn J. Cardiopulmonary resuscitation quality and patient survival outcome in cardiac arrest: A systematic review and meta-analysis. Resuscitation. 2015; 96:66-77. [DOI:10.1016/j.resuscitation.2015.07.036] [PMID]
13.Park IS, Kim EJ, Sohn HS, Kang SH. Factors influencing the return of spontaneous circulation of patients with out-of-hospital cardiac arrest. J Digit Convergence. 2013; 11(9):229-38. [DOI:10.14400/JDPM.2013.11.9.229]
14.Barbash IJ, Kahn JM. Organizational approaches to improving resuscitation effectiveness. Crit Care Clin. 2015; 31(1):165-76. [DOI:10.1016/j.ccc.2014.08.008] [PMID]
15.Kim HS, Kim HJ, Suh EE. The effect of patient-centered CPR education for family caregivers of patients with cardiovascular diseases. J Korean Acad Nurs. 2016; 46(3):463-74. [DOI:10.4040/jkan.2016.46.3.463] [PMID]
16.Herlitz J, Ekström L, Wennerblom B, Axelsson A, Bång A, Holmberg S. Effect of bystander initiated cardiopulmonary resuscitation on ventricular fibrillation and survival after witnessed cardiac arrest outside hospital.Br Heart J. 1994; 72(5):408-12. [DOI:10.1136/hrt.72.5.408] [PMID]
17.Roh YS, Issenberg SB, Chung HS, Kim SS. Development and psychometric evaluation of the Resuscitation Self-efficacy Scale for nurses. J Korean Acad Nurs. 2012; 42(7):1079-86. [DOI:10.4040/jkan.2012.42.7.1079] [PMID]
18.McCarley P. Patient empowerment and motivational interviewing: Engaging patients to self-manage their own care. Nephrol Nurs J. 2009; 36(4):409-13. [PMID]
19.Peyman N, Zadehahmad Z, Doosti H. [The effect of education based on self-efficacy theory on self-care behaviors in patients with heart failure in Shahid Modarres Hospital in Kashmar (Persian)]. J Health Field. 2018; 5(4):1-7. [Link]
20.Friesen J, Patterson D, Munjal K. Cardiopulmonary resuscitation in resource-limited health systems-considerations for training and delivery. Prehosp Disaster Med. 2015; 30(1):97-101. [DOI:10.1017/S1049023X14001265] [PMID]
21.Plant N, Taylor K. How best to teach CPR to schoolchildren: A systematic review. Resuscitation. 2013; 84(4):415-21. [DOI:10.1016/j.resuscitation.2012.12.008] [PMID]
22.Mohajeri SA, Mohajeri SM. [Simulation and virtual reality; A new method to improve the quality of medical education (Persian). Horizon Med Edu Develop. 2010; 4(1):1-6. [DOI:10.22038/hmed.2010.13700]
23.Alimohammadi N, Baghersad Z, Marofi M. [Compression two methods” role playing and video type” of CPR education on knowledge and skills of high school students (Persian)]. J Nurs Educ. 2017; 6(3):24-30. [DOI:10.21859/jne-06034]
24.Hernández-Padilla J, Suthers F, Fernández-Sola C, Granero-Molina J. Development and psychometric assessment of the basic resuscitation skills self-efficacyscale. Eur J Cardiovasc Nurs. 2016; 15(3):e10-8. [DOI:10.1177/1474515114562130] [PMID]
25.Heidarzadeh A, Jahani Y. [The effect of computer simulation and mannequin on nursing students’ perception of self-efficacy in cardiopulmonary resuscitation (Persian)]. Iran J Med Educ. 2015; 14(10):876-85. [Link]
26.Salehi S, Zonoori S, Tabarsi B, Ghanbarian H, Nasiri M. [The effect of cardiopulmonary resuscitation education through compound method on knowledge and performance of entourages of patients with cardiovascular diseases (Persian)]. J Nurs Educ. 2016; 5(3):10-6. [DOI:10.21859/jne-05032]
27.Moon H, Hyun HS. Nursing students’ knowledge, attitude, self-efficacy in blended learning of cardiopulmonary resusCitation A randomized controlled trial. BMC Med Educ. 2019; 19(1):414. [DOI:10.1186/s12909-019-1848-8] [PMID]
28.Roh YS, Issenberg SB. Association of cardiopulmonary resuscitation psychomotor skills with knowledge and self-efficacy in nursing students. Int J Nurs Pract. 2014; 20(6):674-9. [DOI:10.1111/ijn.12212] [PMID]
29.Azad Dosfani Z, Kareshki H, Amin Yazdi SA, Abdkhodaei MS. [The effectiveness of social network-based blended learning in comparison with face-to-face education and social network-based education on student self-efficacy and academic achievement (Persian)]. New Educ Approaches. 2021; 16(1):59-76. [DOI:10.22108/NEA.2022.126205.1567]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
