مقدمه
در حال حاضر تحریمها از یکسو و اپیدمی بیماری کووید-19 از سوی دیگر سبب فشار اقتصادی زیاد به همه بخشها ازجمله نظام سلامت شده است و طبیعتاً هزینههای اداره بیمارستانها را بهشدت افزایش پیدا کرده است [
1]. بنابراین یکی از مسائل مهم در اداره بیمارستان، تأمین منابع مالی است. در ایران فروش خدمات به سازمانهای بیمهگر، اصلیترین منبع مالی بیمارستانها بهخصوص بیمارستانهای دانشگاهی و غیردانشگاهی عمومی دولتی محسوب میشوند [
2]. بنابراین بخش عمدهای از هزینههای خدمات ارائهشده به بیماران، باید از سازمانهای بیمهگر مطالبه شود [
3]. مبنای محاسبه بخش زیادی از این هزینهها، کدهای مندرج در کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی است [
4]. درواقع این کتاب که در ابتدا از نسخه کالیفرنیای کتاب فهرست اقدامات رایج پزشکی آمریکا اقتباس شده است، تاکنون با هدف حل مشکلات محاسبه هزینههای اقدامات بهداشتی و درمانی چندینبار بازنگری شده است. آخرین ویرایش این کتاب مربوط به سال 1396 است که در آن برای شناسایی کلیه خدمات از نظام کدینگ 6 رقمی ملی بهصورت واحد استفاده شده است [
5].
علیرغم اصلاحیههای متعدد در این کتاب بسیاری از پزشکان و کدگذاران معتقدند دستورالعملهای کدگذاری از نظر بالینی تا حدودی ناسازگار و بیشازحد پیچیده است که یکی از این پیچیدگیها مربوط به کدهای تعدیلی است [
6]. در شرایط خاصی لازم میشود که ارزش نسبی برخی خدمات تعدیل شود؛ برای چنین مواردی میبایست از کد تعدیلی استفاده کرد و باید ارزش نسبی را بهصورت یک ارزش نسبی تعدیلشده در صورتحساب بیمار با ذکر نوع تعدیل درج کرد. در ویرایش سوم کتاب ارزشهای نسبی خدمات، 33 کد تعدیلی به کار رفته است که عمدتاً برای اعمال جراحی و بیهوشی کاربرد دارند. جدا از نیاز به تسلط به دستورالعملهای کدگذاری در این کتاب، فرد کدگذار نیاز دارد به تمام اطلاعات پرونده بیمار دسترسی پیدا کند [
7] و با تعیین ارزش نسبی خدمت ارائهشده به بیمار از کتاب ارزش نسبی خدمات و محاسبه آن براساس تعرفه مصوب، صورتحساب بیمار تنظیم شود [
4].
عدم کدگذاری صحیح به هر دلیلی میتواند به کسورات صورت حسابهای ارسالی، کاهش درآمدهای بیمارستان منجر شود [
8]. بنابراین اهمیت کسورات بیمارستانی سبب شده است که در سالهای اخیر مطالعات داخلی مختلفی، در این خصوص انجام شود. بیشتر این مطالعات نشان دادهاند در کنار عواملی مثل بیدقتی در تنظیم صورتحسابها، عدم استفاده درست از سیستم اطلاعات بیمارستانی، رعایت نکردن مقررات عمومی تعرفه و نقص مدارک پرونده و کدگذاری غلط اقدامات از دلایل عمده کسورات است [
9, 10, 11]. کدگذاری غلط اقدامات، شامل اختصاص کد اشتباه و یا اشتباه در محاسبه کای اقدامات مثل کای جراحی و یا بیهوشی است. در برخی از موارد کدگذاری، اشتباه به دلیل اضافه درخواست توسط پزشکان ازطریق استفاده از کدها با کای بالاتر است [
12]. بیشتر مطالعات داخلی نشان داده است در بین اقدامات تشخیصی و درمانی مختلف، اعمال جراحی بیش از بقیه مشمول کسورات میشوند [
9،
11].
در بین رشتههای مختلف جراحی، ارتوپدی یکی از گستردهترین و متنوعترین تخصصهای جراحی است که در آن به نوعی بیشتر بافتهای بدن درگیرند. بنابراین جراحان به دلیل تنوع اعمال جراحی و تعدد کدها، به اعمال کدهای تعدیلی مختلف نیاز دارند. اجبار در کاربرد کدهای تعدیلی متعدد، ریسک خطاهای کدگذاری را افزایش میدهد. علاوهبر مسئله کدهای تعدیلی، کدگذاری جراحیهای ارتوپدی نیازمند آشنایی با دستورالعملهای کدگذاری، توجه به موضوع دقیق آناتومیکی، و استفاده از اکسترنال یا اینترنال فیکساتور است [
13]. برخی از مطالعات داخلی انجامشده در خصوص کسورات بیمارستانی، نیز تأییدی بر این ادعاست. برای نمونه، صفدری و همکاران در مطالعه خود نشان دادند درمجموع بیشترین کسورات مربوط به عدم رعایت مقررات تعدیل در محاسبه کدهای جراحی متعدد بود و همچنین در بین بخشهای جراحی، ارتوپدی (40/75 درصد) بالاترین میزان کسورات را به خود اختصاص داده بود [
14].
مطالعه حسینی شکوه و همکاران در یکی از بیمارستان نظامی تهران نشان داد نزدیک به 40 درصد از کسورات مربوط به اعمال جراحی ارتوپدی بود [
15]. علیرغم این مسئله مطالعات داخلی چندانی درمورد دلایل بالا بودن خطا یا کسورات در اقدامات جراحی ارتوپدی انجامنشده است. بنابراین شناسایی ریشههای این مشکل میتواند به حل مشکل خطاهای کدگذاری اقدامات ارتوپدی و کاهش کسورات صورتحسابهای سازمانهای بیمهگر کمک کند. همچنین بررسی دلایل خطا در کدگذاری، از دیدگاه افراد درگیر در این فرایند، میتواند به طراحی گایدلاین بومی، تهیه محتوای آموزشی و طراحی نرمافزارهای کدگذاری کمک کند. هدف از مطالعه حاضر بررسی دلایل خطا در کدگذاری اقدامات جراحی ارتوپدی از دیدگاه افراد درگیر در این فرایند (پزشکان متخصص، کارشناسان بیمه و کارکنان واحد حسابرسی و ترخیص) بود.
مواد و روشها
اینیک مطالعه توصیفیمقطعی بود که در سال 1399 در شهر اهواز انجام شده است. با توجه به هدف مطالعه که بررسی مشکلات کدگذاری اقدامات جراحی ارتوپدی با استفاده کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی، از دیدگاه استفادهکنندگان از آن بود، جامعه پژوهش شامل پزشکان متخصص ارتوپدی، کارشناسان بیمه و حسابرسان واحد ترخیص بود. با استفاده از روش سرشماری، نمونههای پژوهش (73 نفر) از بیمارستانهای دانشگاهی و غیردانشگاهی طرف قرارداد بیمه تأمین اجتماعی و خدمات درمانی شهرستان اهواز انتخاب شدند. معیار ورود به مطالعه آشنایی آنها با کدگذاری اقدامات جراحی ارتوپدی با استفاده از کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی بود. برای جمعآوری دادهها، از 2 پرسشنامه محققساخته استفاده شد. پرسشنامه اول مختص کارشناسان بیمه و حسابرسان واحد ترخیص بود.
پرسشنامه دوم مخصوص متخصصان ارتوپدی بود. طراحی پرسشنامهها براساس مطالعات مرتبط قبلی، کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی، تعرفههای خدمات بهداشتی و درمانی، دستورالعملهای بیمه سلامت و نظرخواهی از افراد کارشناس (آشنا به کدگذاری اقدامات جراحی ارتوپدی)، صورت گرفت. پرسشنامهها شامل 5 بخش بودند: مشخصات افراد شرکتکننده در مطالعه؛ میزان آشنایی با کدگذاری با کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی؛ نحوه جستوجو و انتخاب کدها و روش کنترل صحت کدگذاری؛ مشکلات کدگذاری با کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی؛ قابلیتهای یک نرمافزار مخصوص کدگذاری برای کمک به کدگذاری با کتاب ارزش نسبی خدمات.
روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظر 5 نفر خبره (شامل 3 کارشناس بیمه و 2 نفر دکترای مدیریت اطلاعات سلامت آشنا به کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی) تأیید شد. برای سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب بهدستآمده 0/80 بود. پرسشنامهها در 2 شکل کاغذی و آنلاین (با استفاده از سامانه پرسلاین) تهیهشد و بهصورت حضوری، ارسال لینک ازطریق پیامرسانها (مثل واتساپ) و یا ایمیل در اختیار جامعه پژوهش قرار داده شدند.
برای سنجش پاسخ 35 سؤال (بخشهای 2، 4 و 5 پرسشنامهها) از مقیاس امتیازدهی لیکرت صفر تا 4 (صفر، بدون مشکل تا 4، خیلی زیاد) استفاده شد. دادههای جمعآوریشده با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، فراوانی نسبی، میانگین و انحراف معیار) در نرمافزار SPSS نسخه 22 تحلیل شدند.
یافتهها
درمجموع 73 پرسشنامه را کارشناسان بیمه، متخصصان ارتوپدی و حسابرسان واحد ترخیص تکمیل کردند. متخصصان ارتوپدی شامل 6 نفر جراح ستون فقرات، 5 نفر جراح زانو و پا و 4 نفر جراح لگن و مفصل ران بودند. همانطور که
جدول شماره 1 نشان میدهد، از نظر توزیع جنسیتی 37 نفر زن و 36 نفر مرد بودند و میانگین سنی شرکتکنندگان( 7/25±39/78) و میانگین سابقه کاری آنها (6/91±12/89) بود.
جدول شماره 1 مشخصات جمعیتشناختی شرکتکنندگان در مطالعه را نشان میدهد.
آشنایی با کدگذاری با کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی
بیشترین میزان آشنایی با کدهای تعدیلی مربوط به کد تعدیلی 51، اَعمال جراحی متعدد بهوسیله 1 یا 2 جراح (64/82 درصد) بود و کمترین میزان آشنایی با کد تعدیلی 20، عمل مستقل (55/76 درصد) بود. درمجموع کارشناسان بیمه آشنایی بیشتری با کدهای تعدیلی داشتند. یکی از مؤلفههای مؤثر بر کدگذاری، میزان آشنایی با اصطلاحات ارتوپدی بوده است که بیشترین میزان آشنایی مربوط به کارشناسان بیمه (67/11 درصد) و کمترین آن مربوط به حسابرسان واحد ترخیص (26/92 درصد) است. میزان آشنایی متخصصان ارتوپدی با بخشنامههای سازمانهای بیمهگر در رابطه با کدهای ارتوپدی 36/67 درصد بود (
جدول شماره 2).
مشکلات مربوط به کدگذاری اقدامات جراحی ارتوپدی با کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی
در بین مؤلفههای مشترک بین 3 گروه شرکتکننده در مطالعه، درمجموع بیشترین مشکل (78/75 درصد) مربوط به نبودن سیستم هوشمند برای محاسبه درصد کدها در موارد چندکدی بود. از نظر کارشناسان بیمه و حسابرسان واحد ترخیص بیشترین مشکل مربوط به عدم وجود قوانین تنبیهی برای برخورد با اضافه درخواست کدها بود. اما ازنظر پزشکان متخصص ارتوپدی به ترتیب برخورد سلیقهای کارشناسان بیمه (88/33 درصد) و جامع نبودن کدها و عدم پوشش برخی از اقدامات یا تکنیکهای جدید (83/33 درصد) مهمترین مشکلات در کدگذاری اقدامات جراحی ارتوپدی بودند. یافتههای
جدول شماره 3 نشاندهنده اختلاف دیدگاه درمورد مشکلات بین کارشناسان بیمه و حسابرسان واحد ترخیص با پزشکان متخصصان ارتوپدی بود.
قابلیتهای نرمافزار کدگذاری برای کمک به کدگذاری با کتاب ارزش نسبی خدمات بهداشتی و درمانی
نتایج مطالعه درخصوص دیدگاه شرکتکنندگان درمورد قابلیتهای یک نرمافزار کدگذاری برای کمک به کدگذاری با کتاب ارزشهای نسبی خدمات نشان داد مهمترین قابلیتها برای نرمافزار کمک کدگذاری، شامل وزندهی خودکار به کدها در صورت چندکدی بودن خدمت (85 درصد)، هشدار به کاربر درمورد خدمات فرعی که در خدمت دیگر نهفته باشد (85 درصد) و وجود Help برای راهنمایی کاربران (85 درصد) بودند (
جدول شماره 4).
بحث
یکی از مهمترین عوامل در صحت کدگذاری، آشنایی کدگذار با قوانین و دستورالعملهای کدگذاری است [
13]. در مطالعه حاضر میزان آشنایی جامعه پژوهش با دستورالعملهای کتاب ارزش نسبی خدمات در حد متوسط بود، برای نمونه بیش از نیمی از پزشکان بهعنوان کدگذاران اصلی، با کد تعدیلی 20 (اعمال جراحی مستقل) آشنایی نداشتند. همچنین حسابرسان واحد ترخیص بهعنوان مسئولان اصلی بررسی کدها و تنظیم صورتحسابهای بیمارستانی نیز آشنایی مناسبی با برخی از کدهای مهم تعدیلی در جراحی مثل کد 85 (استفاده از تجهیزات فناوری نیمهتهاجمی)، نداشتند. این در حالی است که مطالعات قبلی نشان دادهاند یکی از خطاهای کدگذاری که سبب کسورات در پروندههای جراحی میشود، مربوط به اشتباه در کدهای تعدیلی است [
14] آشنایی با کدهای تعدیلی نقش مهمی در کدگذاری صحیح اقدامات جراحی دارد [
16]. یکی از رویکردهای اصلی برای حل این مشکل آموزش افراد درگیر در فرایند کدگذاری است [
17]. برای نمونه مطالعه گرینکی و همکاران نشان داد آموزش کدگذاری اقدامات با فهرست اقدامات رایج پزشکی به رزیدنتها و متخصصان ارتوپدی میتواند به افزایش صحت کدگذاری اعمال جراحی ارتوپدی کمک کند [
18]. اما برخی از مطالعات داخلی نشان دادهاند در عمل، حسابرسان واحد ترخیص، پزشکان و رزیدنتها آموزش رسمی در این مورد نمیبینند [
19]. شاید یکی از دلایل عدم آشنایی کامل جامعه پژوهش با کدهای تعدیلی عدم آموزش رسمی آنها درمورد کدگذاری با کتاب ارزشهای نسبی خدمات باشد. جدا از آشنایی با قوانین کدگذاری مثل کدهای تعدیلی، کدگذاری درست و بهخصوص محاسبه هزینههای اعمال جراحی نیاز به آشنایی با اصطلاحات پزشکی [
20] و دستورالعملهای سازمانهای بیمهگر دارد [
21]. یافتههای مطالعه حاضر نشان داد میزان آشنایی حسابرسان واحد ترخیص با اصطلاحات پزشکی ارتوپدی بسیار کم است. محمدی و همکاران در مطالعه خود در بیمارستانهای آموزشی خرمآباد یکی از مشکلات بیمارستانها در رابطه با کسورات را بهکارگیری نیرویهای غیرتخصصی (فارغالتحصیل رشتههای غیرپزشکی) و عدم آشنا با اصطلاحات پزشکی عنوان کردهاند [
20]. بهعلاوه بیشتر مطالعات داخلی بر ضرورت توجه به دستورالعملهای سازمانهای بیمهگر در محاسبه هزینههای اعمال جراحی برای اجتناب از کسورات تأکید کردهاند [
22]. برای نمونه خرمی و همکاران در مطالعهای بیان کردند علت کسورات در پروندههای جراحی، عدم آشنایی پزشکان و سایر افراد درگیر در فرایند با دستورالعملهای بیمهای است [
10].
از طرفی یافتههای مطالعه حاضر درزمینه مشکلات مربوط به کدگذاری اقدامات جراحی، نشان داد از دیدگاه پزشکان بیشترین مشکل مربوط به سلیقهای عمل کردن کارشناسان بیمه بود. مشکلات عمده بعدی دیگر نیز از دیدگاه پزشکان مربوط به کدها و قوانین کدگذاری در کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهداشتی و درمانی بود. در مطالعه نصیریراد و همکاران ناهماهنگی سازمانهای بیمهگر با یکدیگر و سلیقهای بودن کار کارشناسان بیمه از مشکلات عمده بین بیمارستانها و بیمهها بوده است [
19]. بخشی از این مشکل میتواند ناشی از نحوه ابلاغ و اجرای بخشنامهها و آییننامههای سازمانهای بیمهگر باشد. عدم اطلاعرسانی بهموقع، در دسترس نبودن بخشنامه جدید، مبهم بودن و تناقض در بخشنامهها و حذف با تأخیر بخشنامههای قبلی، میتوانند به کسورات در پروندههای بیمارستانی منجر شود. همچنین ناهماهنگی سازمانهای بیمهگر در اجرای بخشنامهها ازجمله خدمات خارج از تعهد در بیمهها و متفاوت بودن فرایند رسیدگی به صورتحسابها باعث سردرگمی افراد درگیر در فرایند کدگذاری میشود [
23]. این مشکل بر ضرورت تعامل بیشتر بین سازمانهای بیمهگر با بیمارستانها و ارائه راهکارهایی برای اطلاعرسانی دستورالعملهای جدید به پزشکان دارد.
از دیدگاه کارشناسان بیمه و حسابرسان واحد ترخیص، بیشتر مشکلات مثل اضافه درخواست و ناخوانایی مستندات پرونده، مربوط عملکرد پزشکان متخصص بود. اضافه درخواست که در برخی از کشورها به نام Upcoding شناخته میشود، به دستکاری عمدی کدها ازطریق ارائه کدهایی با ارزش نسبی بالاتر برای خدمات، جهت دریافت هزینه بیشتر اشاره دارد [
24] و یک تخلف محسوب میشود و در برخی از کشورها مثل ایالاتمتحده، میتواند به پیگرد قانونی منجر شود. این در حالی است که در ایران سازوکار مشخصی برای نظارت بر صحت و کیفیت کدگذاری اقدامات تشخیصی و درمانی در بیمارستانها وجود ندارد [
25]. بنابراین در مطالعه حاضر مهمترین مشکل از دیدگاه کارشناسان بیمه و کارشناسان واحد ترخیص نبود قوانین تنبیهی برای برخورد با اضافه درخواست پزشکان بود. اما درمجموع هر 3 گروه اصلیترین مشکلات را فقدان سیستم هوشمند برای محاسبه درصد کدها بیان کرده بودند. پیچیدگی محاسبه درصد برخی از کدهای تعدیلی، شباهت کدهای مربوط به یک خدمت و مبهم بودن شرح کد در کتاب ارزشهای نسبی خدمات، در صورت عدم تسلط کافی میتواند به انتخاب کد نادرست برای خدمت موردنظر و یا محاسبه اشتباه در درصد (ضریب کای) خدمت مربوطه منجر شود. جدا از ارائه آموزش به افراد درگیر در فرایند کدگذاری راهکار مفید دیگر استفاده از نرمافزارهای کمک کدگذاری است [
8]. خیلی از این نرمافزارها قابلیت کدگذاری خودکار تشخیصها و اقدامات درمانی دارند. همچنین این نرمافزارها با استفاده از یادآورها و هشدارها تا حد زیادی خطاهای کدگذاری را کاهش میدهند [
26]. بنابراین در مطالعه حاضر از جامعه پژوهش درمورد میزان اهمیت هریک از قابلیتهای یک نرمافزار کمک کدگذاری سؤال شد. یافتههای مطالعه نشان داد وزندهی خودکار به کدها درصورت چندکدی بودن خدمت، هشدار به کاربر درمورد خدمات فرعی که در خدمت دیگر نهفته باشد و وجود Help برای راهنمایی کاربران، ازجمله مهمترین قابلیتها برای نرمافزار کمک کدگذاری تعیین شدند. در برخی از مطالعات قبلی مشخص شده است که از خطاهای کدگذاری که عامل اصلی کسورات در پروندههای جراحی هستند، درخواست کد تعدیلی اضافی، محاسبه اشتباه درصد کدها در صورت چندکدی بودن خدمت جراحی و درخواست کد چندگانه برای کد نهفته در خدمت، موارد اصلی هستند [
23]. بنابراین در طراحی نرمافزار کمک کدگذاری محاسبه خودکار کدهای تعدیلی در پروندههای جراحی ارتوپدی که همزمان چندین اقدام جراحی انجام میشود و یا اینکه چندین کد تعدیلی مختلف کاربرد دارد، اهمیت زیادی دارد. استفاده از قابلیتهای هوش مصنوعی در طراحی نرمافزار میتواند در این زمینه سودمند باشد [
27, 28, 29]. اما استفاده از نرمافزارهای کمک کدگذاری نیاز به زیرساختهایی نظیر ثبت الکترونیک مستندات پرونده بیمار بهویژه تشخیصها و اقدامات درمانی دارد [
27]. در ایران با توجه به ساختار فعلی پروندههای پزشکی و ثبت دستی و کاغذی بیشتر گزارشهای عمل جراحی، لازم است سیاستهای وزارت بهداشت درزمینه توسعه پرونده الکترونیک سلامت، الکترونیکی کردن فرمهای پروندههای پزشکی بیماران و توسعه سیستمهای اطلاعات بیمارستانیدر اولویت قرار گیرد.
نتیجهگیری
درمجموع یافتههای پژوهش نشان داد با توجه به میزان آشنایی با دستورالعملهای کدگذاری در کتاب ارزشهای نسبی خدمات بهخصوص کدهای تعدیلی پرکاربرد در جراحیهای ارتوپدی و همچنین وزن مشکلات درزمینه کدگذاری اقدامات جراحی ارتوپدی، همچنان ریسک خطا در کدگذاری اقدامات ارتوپدی و کسورات بیمهای بالاست. سادهترین راهکار برای حل این مشکل، آموزش نظاممند دستورالعملهای کدگذاری کتاب ارزشهای نسبی خدمات به پزشکان و حسابرسان واحد ترخیص است. برای این منظور توصیه میشود علاوهبر قرار دادن دورههای آموزشی آشنایی با اسناد بستری و کتاب ارزشهای نسبی خدمات در دوره دستیاری، دورههای آموزشی در برنامههای آموزش مداوم پزشکان نیز گنجانده شود. راهکار بعدی طراحی ماژول کمک به کدگذاری در برنامه سیستمهای اطلاعات بیمارستانی بیمارستانهاست. با طراحی نرمافزار و گسترش قابلیتهای آن، شامل امکان جستوجوی فارسی و انگلیسی، امکان جستوجوی اختصارات و همچنین ایجاد قابلیت هشدار به کاربر و بهروزرسانی بهموقع بخشنامهها و دستورالعملهای محاسباتی سازمانهای بیمهگر میتوان علاوه بر تسهیل در فرایند کدگذاری میزان قابلتوجهی از خطاها در کدگذاری اقدامات جراحی را کاهش داد. همچنین توصیه میشود که بهمنظور کاهش مشکلاتی مثل اضافه درخواست پزشکان و یا برخورد سلیقهای کارشناسان بیمه رویکردی نظاممند برای افزایش تعامل بین سازمانهای بیمهگر و پزشکان متخصص در نظر گرفته شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
بهمنظور رعایت اصول اخلاق در پژوهش، مطالعه حاضر در کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز مطرح و با کد اخلاق IR.AJUMS.REC.1399.268 تصویب شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایاننامه کارشناسیارشد رشته انفورماتیک پزشکی با عنوان «طراحی مدل مفهومی پایگاه دانش برای کمک به کدگذاری اقدامات جراحی ارتوپدی با استفاده از کتاب ارزشهای نسبی خدمات» است و با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز اهواز انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
طراحی و اجرای مطالعه: جواد زارعی؛ تحلیل دادهها: علیمحمد هادیانفرد؛ نظارت بر مطالعه: علی محمدی؛ تحلیل دادهها و نگارش مقاله: اسماء ربیعی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
پژوهشگران از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز به خاطر حمایت از این مطالعه تشکر می کنند.