مقدمه
باتوجهبه محبوبیت اینترنت بهعنوان بستر دریافت اطلاعات سلامت، فضای وب و اطلاعات موجود در آن به یکی از هستههای اصلی تأمین اطلاعات سلامت تبدیل شده است. سرعت، سهولت استفاده و ارزان بودن دریافت اطلاعات از وب از عوامل محبوبیت اینترنت در این خصوص است. بین 75 تا 80 درصد از کاربران در سراسر جهان از اینترنت برای کسب اطلاعات سلامت استفاده میکنند [
1, 2]. جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت در میان زنان باردار نیز بهطور قابلتوجهی در حال افزایش است و اغلب زنان از اینترنت برای رفع ابهامات و سؤالات مربوط به دوران بارداری خود استفاده میکنند [
3 ,4 ,5, 6]. 89 درصد از زنان باردار اظهار کردند در دوران بارداری استفاده از اطلاعات سلامت آنلاین نسبت به قبل از بارداری افزایش یافته است [
4]. بارداری یکی از مهمترین و حساسترین دورههای زندگی زنان است. در این دوره بدن مادر دستخوش تغییراتی میشود و به دنبال آن سؤالات و نگرانیهایی ایجاد میشود. ازاینرو مادران باردار برای رفع این نگرانیها به اطلاعات سلامت نیاز دارند [
7]. به عقیده بیگی و همکاران اطلاعات سلامت معتبر تأثیر قابلتوجهی بر کاهش میزان مرگومیر مادران و نوزادان دارد [
8, 9]. جستوجوی اطلاعات سلامت در طیف گستردهای انجام میگیرد، ولی یکی از بزرگترین مشکلات و چالشها در این خصوص، ناتوانی کاربران در تشخیص کیفیت و صحت اطلاعات آنلاین است [
10]. اگرچه اغلب زنان باردار معتقدند اطلاعات سلامت آنلاین قابلاعتماد است، ولی درواقع، بخش زیادی از این اطلاعات نادرست یا قدیمی است [
11]. همچنین مطالعات نشان میدهد اغلب مادران، اطلاعات سلامتی که از وب دریافت کردهاند را با متخصص زنان یا مراقبان بهداشت در میان نمیگذارند و از سوی دیگر مراقبان بهداشتی نیز از وجود اطلاعات سلامت نادرست موجود در اینترنت مطلع نیستند [
12].
ازآنجاکه اطلاعات سلامت موجود در اینترنت یکی از مهمترین منابع کسب اطلاعات در زنان باردار است، توجه به ماهیت رفتار آنان در هنگام جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت حائز اهمیت است. بهمنظور بررسی جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت، الگوهای متعددی وجود دارد. یکی از مدلها برای پیشبینی رفتار پذیرش فرد نسبت به فناوریهای اطلاعاتی مختلف، مدل پذیرش فناوری دیویس است. مدل پذیرش فناوری دیویس با الگویی از نظریه عملکرد منطقی، توسط دیویس و همکارانش در سال 1986 ارائه شد [
13]. این مدل بر 2 عامل سودمندی درکشده و سهولت استفاده درکشده تمرکز دارد که بهعنوان متغیرهای بیرونی بر نگرش کاربر و قصد او در استفاده از فناوری تأثیر دارند [
14]. بررسی پژوهشها نشان داد علاوهبر مؤلفههای مدل دیویس، عوامل دیگری نیز بر جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت تأثیرگذارند و 2 عامل شدت استفاده از اینترنت و اعتماد به اطلاعات اینترنتی نسبت به سایر عوامل، بیشتر مورد توجه قرار گرفته بودند. ازاینرو این 2 متغیر در کنار متغیرهای مدل دیویس در پژوهش حاضر بررسی شدند [
15, 16, 17, 18, 19, 20].
بررسی متون نشان داد بخش قابلتوجهی از پژوهشهایی که جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت در زنان باردار را بررسی کردهاند، جهت گردآوری اطلاعات خود از پرسشنامههای مربوط به بیماران مختلف استفاده کردهاند. این در حالی است که دوران بارداری با شرایط بیماری تفاوت قابلملاحظهای دارد.به نظر میرسد استفاده از پرسشنامههای مربوط به اطلاعات سلامت مربوط به بیماران در گروه زنان باردار به دلیل نبود پرسشنامه استاندارد در این خصوص است. همچنین برخی از پرسشنامههایی که جهت بررسی جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت در گروه زنان باردار تنظیم شدهاند، مانند پژوهش احدزاده و شریف نسخه ترجمهشده یک پرسشنامه خارجی است [
21]. ازاینرو وجود یک ابزار فارسی جهت بررسی جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت در زنان باردار ایرانی میتواند زمینه را برای انجام پژوهشهای بیشتر با کمک یک ابزار استاندارد و هنجارشده فراهم کند. بنابراین هدف از انجام پژوهش حاضر هنجاریابی پرسشنامه فارسی جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت جهت زنان باردار است.
مواد و روشها
پژوهش حاضر به روش پیمایشی انجام شد. جامعه پژوهش زنان باردار مراجعهکننده به بیمارستان فاطمه الزهرا (س) شهر اهواز در سال 1398 بودند. علت انتخاب این بیمارستان آن بود که در مرکز شهر قرار گرفته بود و با قبول بیمههای متفاوت از مراجعین، سبب افزایش تعداد آنان میشد. طبق آمار و گزارش بیمارستان، میانگین تعداد زنان باردار مراجعهکننده به این مرکز درمانی در طول 1 سال 5176 نفر بود. بنابراین براساس فرمول کوکران حجم نمونه 357 نفر تعیین شد.
برای ساخت ابزار، ابتدا پرسشنامه پژوهش احدزاده در خصوص جستوجوی اطلاعات سلامت آنلاین زنان براساس مدل پذیرش فناوری به روش استاندارد پیشرو و پسرو ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت [
21]. سپس پرسشهای لازم جهت بررسی 2 متغیر شدت استفاده از اینترنت و اعتماد به اطلاعات اینترنتی تنظیم شدند و نسخه اولیه پرسشنامه با 34 سؤال در طیف لیکرت 5 گزینهای تنظیم شد. جهت بررسی عامل سودمندی درکشده 4 سؤال (1 تا 4)، سهولت درکشده 5 سؤال (5 تا 9)، نگرش کاربر 4 سؤال (10 تا 13)، شدت استفاده 4 سؤال (14 تا 17)، اعتماد به اطلاعات آنلاین سلامت 5 سؤال (18 تا 22) و قصد جستوجو 12 سؤال (23 تا 34) در نظر گرفته شد. این پرسشنامه در اختیار تعدادی از اساتید دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز قرار گرفت و روایی صوری آن تأیید شد. سپس 50 پرسشنامه در جامعه زنان باردار مراجعهکننده به بیمارستان فاطمه الزهرا (س) توزیع شد. شرط لازم عدم مشارکت مجدد نمونهها در توزیع اصلی بود. جهت اجرای پژوهش، طرح مربوط از کمیته ملی اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی کد اخلاق (IR.AJUMS.REC.1398.590) را دریافت کرد و در جریان توزیع پرسشنامهها شرکتکنندگان در پژوهش پس از انتخاب تصادفی بهصورت آگاهانه پرسشنامهها را تکمیل کرده و توضیحات لازم جهت شرکت در پژوهش و محرمانگی اطلاعات اخذشده را دریافت کردند. پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ 0/941 کاملاً مطلوب بود و هیچکدام از سؤالات در صورت حذف، باعث افزایش ضریب آلفا نمیشدند. از پرسشنامههای توزیعشده، تمامی پرسشنامهها بازگشت داده شد و همگی قابلتحلیل بودند. از پرسشنامههای توزیعشده، تمامی پرسشنامهها بازگشت داده شد و همگی قابلتحلیل بودند.
جهت تحلیل یافتهها، ابتدا با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 26، آزمون آزمون کفایت نمونهگیری جهت تعیین کفایت نمونه انجام و سپس آزمون بارتلت جهت تعیین توان دادههای پژوهشی برای استخراج عوامل اجرا شد. برای ارزیابی ساختار عاملی ابزار، ابتدا روش تحلیل عاملی اکتشافی با استفاده از روش استخراج مؤلفههای اصلی و چرخش واریماکس به کار گرفته شد. این تحلیل با پذیرش شرط ارزش ویژه مساوی یا بزرگتر از 1 و بار عاملی مساوی و یا بزرگتر از قدر مطلق 0/3 و 0/5 انجام شد. این 2 آزمون بهعنوان پیشفرضهای تحلیل عامل بررسی شدند. سپس با استفاده از نرمافزار لیزرل روش تحلیل عاملی تأییدی برای تأیید ساختار عاملی اکتشافی انجام شد. در گام بعدی با استفاده از نرمافزار SPSS نسخه 26، ماتریس، همبستگی میان عوامل اکتشافی که تأیید شده بودند، استخراج شد. همچنین مدل پژوهش با استفاده از شاخصهای برازش مجذور کای، شاخص هنجارنشده برازندگی، شاخص هنجارشده برازندگی، شاخص تاکر لویز، ریشه میانگین مجذورات خطای تقریب بررسی شد.
یافتهها
اغلب شرکتکنندگان از نظر سنی در گروه 21 تا 25 سال (29/4 درصد) و 26 تا 30 سال (25/2 درصد) و از نظر سن بارداری 37/3 درصد در هفته 35-40 بارداری قرار دارند.تحصیلات 39/5 درصد دیپلم بود و 81 درصد آنان شاغل نبودند. نتایج آزمون آزمون کفایت نمونهگیری برابر 0/877 به دست آمد که نشاندهنده کفایت نمونه برای کاربرد روش تحلیل عاملی بود. آزمون بارتلت که نشاندهنده توان دادههای پژوهش برای استخراج یک ساختار عاملی خاص است، نیز معنیدار بود (3766/187 =کای اسکوئ و P=0/000).
در تحلیل عاملی با در نظر گرفتن قدرمطلق 0/3، تعداد زیادی از عوامل در بیش از 1 عامل قرار گرفتند. بنابراین تحلیل با قدر مطلق 0/5 تکرار شد. در این مرحله گویههای 3، 4 و 28 حذف شدند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، نشاندهنده 6 عامل بود. عوامل باتوجهبه مبانی پژوهش، مدل فناوری دیویس و محتویات خود در 6 عامل نگرش کاربر، سهولت درکشده، شدت استفاده از اینترنت، اطلاعات سلامت موردنیاز مادر در خصوص نوزاد، اطلاعات سلامت موردنیاز مادر زایمان، اطلاعات سلامت موردنیاز مادردر شرایط بارداری نامگذاری شدند.
جدول شماره 1 بارهای عاملی هرکدام از گویهها را نشان میدهد.
همانگونه که پیشتر اشاره شد، مدل دیویس شامل عوامل سهولت درکشده، سودمندی درکشده، نگرش کاربر، قصد جستوجو و استفاده واقعی بود و 2 عامل شدت استفاده از اینترنت و اعتماد به اطلاعات اینترنتی نیز در کنار عوامل مدل دیویس، در پرسشنامه پژوهش حاضر گنجانده شدند. پس از انجام تحلیل عاملی، براساس دادهها عامل سودمندی درکشده در عامل نگرش کاربر ادغام شد و عامل قصد جستوجو به 3 عامل (نیاز به اطلاعات مربوط به بارداری، زایمان و پرورش نوزاد) تقسیم شد. این عوامل بهصورت کلی 70/123 درصد از واریانس جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت در زنان باردار را تبیین کردند. همچنین مشخص شد عامل اول بیشترین میزان تبیین را با 41/15 درصد دارد و بعد از آن عامل دوم با 8/12 درصد، عامل سوم با 5/5 درصد، عامل چهارم با 4/51 درصد، عامل پنجم با 4/05 درصد و عامل ششم با 3/45 درصد قرار داشتند. سپس محاسبه آلفای کرونباخ کلی مقیاس و خردهمقیاسها انجام شد. نتایج نشان داد آلفای کلی مقیاس 0/946 است که نشان از اعتبار کاملاً مطلوب ابزار دارد. همچنین آلفای مربوط به خردهمقیاس اول 0/923، خردهمقیاس دوم 0/918، خردهمقیاس سوم 0/872، خردهمقیاس چهارم 0/792، خردهمقیاس پنجم 0/76 و خردهمقیاس ششم 0/75 به دست آمد. ماتریس همبستگی بین عاملهای کشفشده، استخراج شد. یافتهها نشان داد همبستگی کلیه عوامل مثبت و معنیدار است. نتایج مربوط در
جدول شماره 2 ارائه شده است.
در ادامه با استفاده از نرمافزار لیزرل، الگوی ساختاری با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی استخراج شد.
تصویر شماره 1، ضرایب استانداردشده در الگوی ساختاری را نشان میدهد.
بررسی برازش مدل نشان داد ضریب مجذور کای در الگوی فوق برابر 2421/29 با درجه آزادی 419 و در سطح 0/000=P معنیدار است. نتایج مربوط به بررسی برازش مدل در
جدول شماره 3 گزارش شده است.
همانگونه که یافتههای
جدول شماره 3 شان میدهد، شاخص بنتلربونت یا شاخص هنجارشده برازندگی برابر 0/9 و شاخص تاکر لویز یا شاخص هنجار نشده برازندگی برابر 0/91 بود. ازآنجاکه در این 2 شاخص مقادیر برابر و بالاتر از 0/9 قابلقبول است [
22]، نتایج نشاندهنده برازش مدل است. مجذور برآورد واریانس خطای تقریب یا یکی از شاخصهای اصلی نیکویی برازش در مدلیابی معادلات ساختاری است. مقدار این شاخص در مدل پژوهش حاضر، برابر 0/116 بود. براساس دیدگاه مککالوم، براون و شوگاوارا اگر مقدار این شاخص کوچکتر از 0/1 باشد، برازندگی مدل بسیار عالی است. اگر بین 0/1 و 0/5 باشد برازندگی مدل خوب است و اگر بین 0/5 و 0/8 باشد برازندگی مدل متوسط است [
23].
بحث
تحلیل عامل اکتشافی جهت شناسایی مؤلفههای اصلی جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت در میان زنان باردار انجام شد و نتایج نشان داد خردهمقیاس نگرش، تعداد بیشتری از مؤلفهها را در خود جای داد و بیشترین میزان بار عاملی مربوط به همین خردهمقیاس بود. نگرش فرد در هنگام جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت به مطلوب بودن استفاده از فناوری مربوط است. مطلوبیت میتواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. اگرچه در مدل دیویس نگرش کاربر تحت تأثیر متغیرهای بیرونی سهولت درکشده و سودمندی درکشده است، ولی در پژوهش حاضر عامل سودمندی در عامل نگرش به جستوجو ادغام شد. بنابراین میتوان گفت نگرش کاربر ناشی از میزان سهولتی است که در هنگام کار با فناوری احساس میکند. سهولت استفاده به میزانی اشاره میکند که فرد باور دارد استفاده از یک فناوری، سهل و راحت است. در این خردهمقیاس، میزان سهولتی که فرد درک یا احساس میکند، حائز اهمیت است. هرچقدر فرد احساس سهولت کمتری در کار با فناوری داشته باشد، ممکن است به این نتیجه برسد که دشواری استفاده و زحمت ناشی از آن به فایدهاش نمیارزد.
همچنین خردهمقیاس شدت استفاده از اینترنت که مطابق با پیشینهها، به پرسشنامه اضافه شده بود مورد تأیید قرار گرفت و کلیه مؤلفههای این عامل نیز بدون تغییر باقی ماندند. خردهمقیاس سودمندی درکشده که در مدل دیویس وجود داشت، در خردهمقیاس نگرش ادغام شد. نکته قابلتوجه در تحلیل عاملی اکتشافی، تغییراتی است که در خردهمقیاس قصد جستوجو مشاهده شد. این خردهمقیاس به 3 خردهمقیاس قصد جستوجو برای اطلاعات مربوط به مراقبت از نوزاد، قصد جستوجوی اطلاعات مربوط به زایمان و قصد جستوجوی اطلاعات مربوط به مراقبتهای بارداری تفکیک شد.
نتایج مربوط به آلفای کرونباخ مقیاس کلی و خردهمقیاسها نشان میدهد که ابزار پژوهش قابلیت استفاده جهت بررسی جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت در زنان باردار در ایران را داراست. در بررسی الگوی ماتریس همبستگی بین عوامل تأییدشده، ضریب همبستگی کلیه عوامل مثبت و معنیدار بود. بیشترین میزان همبستگی بین 2 خردهمقیاس شدت استفاده از اینترنت / نگرش و شدت استفاده از اینترنت / سهولت درکشده بود. بنابراین میتوان چنین استدلال کرد زنان بارداری که بیشتر از اینترنت استفاده میکنند، نگرش بهتری نسبت به جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت دارند و از وب برای بازیابی اطلاعات سلامت موردنیاز خود بیشتر بهرهمند میشوند. همچنین هرچقدر شدت استفاده از اینترنت افزایش مییابد، کاربر سهولت بیشتری درک میکند. بهصورت کلی به نظر میرسد هرچقدر افراد بیشتری از اینترنت و فضای مجازی استفاده کنند، راحتتر اطلاعات موردنیاز خود را نیز بازیابی میکنند یا احساس میکنند که این امر راحتتر است. بهنظر میرسد افرادی که مداوم از اینترنت و فناوری استفاده میکنند، پذیرش بیشتری از فناوری دارند و درنتیجه اضطراب ناشی از فناوری در آنها کاهش مییابد. فرد با احساس بهتری که توأم با اعتمادبهنفس است از وب برای دریافت اطلاعات سلامت استفاده میکند.
در بررسی برازش الگوی عاملی اکتشافی، نتایج مربوط به مجذور کای، شاخص بنتلربونت، شاخص هنجارنشده برازندگی و مجذور برآورد واریانس خطای تقریب، همگی نشاندهنده برازش الگوی عاملی پژوهش حاضرند. ازآنجاکه پدیدههای انسانی عموماً دارای علتهای مختلفی هستند، مطالعه آنها مستلزم در نظر گرفتن متغیرها و سازههای متعدد و بررسی روابط احتمالاً پیچیده بین آنهاست. ازاینرو استفاده از مدلهای معادلات ساختاری میتواند کاربرد ارزشمندی داشته باشد که پژوهش حاضر از آن منتفع است.
نتیجهگیری
پرسشنامه بررسیشده جهت بررسی جستوجوی آنلاین اطلاعات سلامت در زنان باردار در ایران هنجار است و میتواند در سایر پژوهشها استفاده شود. همچنین الگوی عاملی شناساییشده میتواند نیاز اطلاعاتی و رفتار اطلاعاتی زنان باردار را بررسی کند. اما در این بین، پژوهش حاضر با محدودیت در انتخاب جامعه و نمونه روبهرو بود، بنابراین ازآنجاکه پژوهش حاضر در میان زنان باردار یک شهر انجام شده است، برای تأیید و اعتبار بیشتر پیشنهاد میشود ابزار هنجارسازیشده در میان جامعه بزرگتر از زنان باردار شهرهای دیگر ایران نیز توزیع و اجرا شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله بخشی از یک طرح تحقیقاتی است با عنوان تبیین پیش بینهای جستوجوی اطلاعات سلامت آنلاین در زنان باردار مراجعهکننده به بیمارستان فاطمه الزهرا (س) اهواز که براساس مدل پذیرش فناوری دیویس انجام شد و مصوب دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز، در سال 1398 با اخذ کد اخلاق IR.AJUMS.REC.1398.590 از کمیته ملی اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی است.
حامی مالی
پژوهش حاضر با حمایت مالی و معنوی دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
نگارش مقاله و ویرایش: زیور صباغینژاد؛ تحلیل دادهها، تنظیم جداول، ویرایش و ارسال مقاله: فاطمه باجی؛ گردآوری دادهها: مریم وجدانی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از حمایت مادی و معنوی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علومپزشکی جندیشاپور اهواز و همچنین از همکاری بیمارستان فاطمه الزهرا (س) اهواز قدردانی میشود.
References
1.Starcevic V, Aboujaoude E. Cyberchondria, cyberbullying, cybersuicide, cybersex: New psychopathologies for the 21st century? World Psychiatry. 2015; 14(1):94-7. [DOI:10.1002/wps.20195] [PMID] [PMCID]
2.Fox S. The engaged e-patient population: People turn to the internet for health information when the stakes are high and the connection fast [Internet] 2008. [Updated 2022 November]. Available from: [Link]
3.Diaz JA, Griffith RA, Ng JJ, Reinert SE, Friedmann PD, Moulton AW. Patients’ use of the Internet for medical information. J Gen Intern Med. 2002; 17(3):180-5. [DOI:10.1046/j.1525-1497.2002.10603.x] [PMID] [PMCID]
4.Lagan BM, Sinclair M, Kernohan WG. A web-based survey of midwives’ perceptions of women using the Internet in pregnancy: A global phenomenon. Midwifery. 2011; 27(2):273-81. [DOI:10.1016/j.midw.2009.07.002] [PMID]
5.Usui N, Kamiyama M, Tani G, Kanagawa T, Fukuzawa M. Use of the medical information on the internet by pregnant patients with a prenatal diagnosis of neonatal disease requiring surgery. Pediatr Surg Int. 2011; 27(12):1289-93. [DOI:10.1007/s00383-011-2965-6] [PMID]
6.Javanmardi M, Noroozi M, Mostafavi F, Ashrafi-Rizi H. Internet usage among pregnant women for seeking health information: A review article. Iran J Nurs Midwifery Res. 2018; 23(2):79-86. [DOI:10.4103/ijnmr.IJNMR_82_17] [PMID] [PMCID]
7.Onuoha UD, Amuda AA. Information seeking behaviour of pregnant women in selected hospitals of Ibadan Metropolis. J Inf Knowl Manag. 2013; 4(1):76-91. [Link]
8.Beigi M, Javanmardi Z, Shahidi S. Interventions to decrease the mortality rate among pregnant women. Iran J Nurs Midwifery Res. 2009; 14(3):151-4. [Link]
9.Davazdahemami S, Abdeyazdan Z, Montazeri M, Bashardoust. [Social fators associated with infants’mortality (Persian)]. J Shahrekord Univ Med Sci. 2001; 3(2):67-72. [Link]
10.Sayakhot P, Carolan-Olah M. Internet use by pregnant women seeking pregnancy-related information: A systematic review. BMC Pregnancy Childbirth. 2016; 16:65. [DOI:10.1186/s12884-016-0856-5] [PMID] [PMCID]
11.Romano AM. A Changing Landscape: Implications of pregnant women’s internet use for childbirth educators. J Perinat Educ. 2007; 16(4):18-24. [DOI:10.1624/105812407X244903] [PMID] [PMCID]
12.Bert F, Gualano MR, Brusaferro S, De Vito E, de Waure C, La Torre G, et al. Pregnancy e-health: A multicenter Italian cross-sectional study on Internet use and decision-making among pregnant women. J Epidemiol Community Health. 2013; 67(12):1013-8. [DOI:10.1136/jech-2013-202584] [PMID]
13.Flanders AD, Fishbein M, Ajzen I. Beliefs, attitudes, intention and behavior: An introduction to theory and research. Boston: Addison-Wesley Publishing Company; 1975. [Link]
14.Kaffashan M. [The use of technology acceptance theories in the evaluation of library information technologies (Persian)]. Libr Inf Sci. 2011; 13(52):193-218. [Link]
15.Gray NJ, Klein JD, Noyce PR, Sesselberg TS, Cantrill JA. Health information-seeking behaviour in adolescence: The place of the internet. Soc Sci Med. 2005; 60(7):1467-78. [DOI:10.1016/j.socscimed.2004.08.010] [PMID]
16.Morahan-Martin JM. How internet users find, evaluate, and use online health information: A cross-cultural review. Cyberpsychol Behav. 2004; 7(5):497-510. [DOI:10.1089/cpb.2004.7.497] [PMID]
17.Pan LY, Chiou JS. How much can you trust online information? Cues for perceived trustworthiness of consumer-generated online information. J Interact Mark. 2011; 25(2):67-74. [DOI:10.1016/j.intmar.2011.01.002]
18.Moturu ST, Liu H, Johnson WG. Trust evaluation in health information on the world wide web. Paper presented at: 2008 30th Annual International Conference of the IEEE Engineering in Medicine and Biology Society. 20-25 August 2008; Vancouver, Canada. [DOI:10.1109/IEMBS.2008.4649459]
19.Metzger MJ, Flanagin AJ. Credibility and trust of information in online environments: The use of cognitive heuristics. J Pragmat. 2013; 59(b):210-20. [DOI:10.1016/j.pragma.2013.07.012]
20.Hargittai E, Fullerton L, Menchen-Trevino E, Thomas KY. Trust online: Young adults’ evaluation of web content. Int J commun. 2010; 4:468-94. [Link]
21.Ahadzadeh AS, Sharif SP. Online health information seeking among Malaysian women: Technology acceptance model perspective. Search. 2017; 9(1):47-70. [Link]
22.Hooman HA. [Structural equation modeling with LISREL application (Persian)]. Tehran: Samt; 2012. [Link]
23.MacCallum RC, Browne MW, Sugawara HM. Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychol Methods. 1996; 1(2):130–49. [DOI:10.1037/1082-989X.1.2.130]