دوره 8، شماره 1 - ( بهار 1401 )
جلد 8 شماره 1 صفحات 35-26 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Roshanzadeh M, Tajabadi A, Mazhari Dehkordi B, Mohammadi S. Investigating the Role of Internet Addiction in Predicting Academic Procrastination in Nursing Students. JMIS 2022; 8 (1) :26-35
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-344-fa.html
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-344-fa.html
روشن زاده مصطفی، تاج آبادی علی، مظهری دهکردی بهاره، محمدی سمیه. بررسی اثر پیش‌بینی‌کننده اعتیاد به اینترنت بر اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان دانشکده پرستاری. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین. 1401; 8 (1) :26-35
گروه پرستاری، دانشکده پرستاری، دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد، شهرکرد، ایران.
واژه‌های کلیدی: مدیریت زمان، روابط بین‌فردی، اختلال اعتیاد به اینترنت، اهمال‌کاری تحصیلی، دانشجویان پرستاری
متن کامل [PDF 4916 kb]
(1150 دریافت)
| چکیده (HTML) (1419 مشاهده)
متن کامل: (1679 مشاهده)
مقدمه
اینترنت به‌عنوان یکی از ابعاد نوپای فناوری نوین جهان معاصر، نقش قابل‌توجهی در تغییر زندگی افراد یک اجتماع دارد به حدی که حذف آن از امور زندگی غیرممکن شده است [1]. تکنولوژی‌های جدید ارتباطی که امکان حضور هم‌زمان و بدون محدودیت افراد را جدا از مکان قرارگیری آن‌ها در جهان جدید فراهم کرده است، باعث تولد جهان جدیدی به نام جهان مجازی شده است که برخلاف جهان واقعی امکانات بسیاری را درب می‌گیرد [2].
اینترنت به‌خودی‌خود ابزار مفیدی است، ولی استفاده بیش‌ازحد و غلط از آن ممکن است خطر اعتیاد به اینترنت را دربر داشته باشد [3]. استفاده از اینترنت و به‌دنبال آن میزان شیوع اعتیاد به اینترنت در دانش‌آموزان و دانشجویان رو به افزایش است [4]. شیوع اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان دختر 52/6 و در پسران 47/6 درصد برآورد شده است [5]. همچنین در برخی از مطالعات شیوع اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان 33/8 درصد گزارش شده است [6].
یکی از اثرات مهم اعتیاد به اینترنت در دانشجویان درزمینه انجام فعالیت‌های تحصیلی آن‌هاست. وجود اینترنت در آموزشگاه‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی فرصتی را به وجود می‌آورد تا دانشجویان بیشتر وقت خود را به اینترنت اختصاص دهند و انجام تکالیف درسی را به تأخیر بیندازند و همین امر احتمال پیامدهای منفی را برای دانشجویان بالا می‌برد [7]. یکی از این پیامدهای منفی، اهمال‌کاری تحصیلی است [8]. اهمال‌کاری تحصیلی به تأخیر انداختن انجام تکالیف درسی تعریف می‌شود که شامل حضور مداوم در کلاس، آماده شدن برای امتحان، آماده کردن مقاله در طول نیمسال‌های تحصیلی و امور اداری مربوط به مدرسه است [9]. اهمال‌کاری در محصلین باعث می‌شود آمادگی برای امتحان به شب پایانی موکول شود و درنتیجه فرد اضطراب و استرس شدیدی را تجربه می‌کند. درواقع اهمال‌گرایی باعث درجه بالایی از اضطراب و افسردگی در فرد شده که عزت نفس وی را پایین می‌آورد [10].
دوران دانشجویی برای دانشجویان پرچالش و پرهیجان است که در این دوره همه دانشجویان به‌ویژه دانشجویان علوم‌پزشکی به‌دلیل روبه‌رو شدن با عوامل استرس‌زای بیشتر لازم است سازگاری مناسب‌تری داشته باشند. پس باید از سلامت روان بیشتری برخوردار باشند تا در تحصیل و درنهایت در حرفه خود موفقیت روزافزون داشته باشند [11]. دانشجویان علوم‌پزشکی علاوه بر مشکلات سایر دانشجویان با مشکلات ویژه رشته خود مانند فشار روانی جو بیمارستان و برخورد با مشکلات بیماران نیز روبه‌رو هستند و بیشتر در معرض خطر آسیب هستند [12]. اعتیاد به اینترنت یک پدیده ساده نیست و دارای اجزا و عوامل مختلف و پیچیده است که ضمن این‌که می‌توانند بر آن تأثیر بگذارند می‌توانند فرایند آن را نیز تحت تأثیر قرار داده و روند آن را کند یا تسریع کنند [13]. بنابراین شناسایی عوامل زمینه‌ساز و مؤثر بر اعتیاد به اینترنت خصوصاً در دانشجویان به‌عنوان افرادی که باید با تمرکز بر تحصیل خود برای ایفای نقش مؤثر در حیطه‌های مختلف کاری در آینده آماده شوند امری ضروری است.
مهمت (2014) در مطالعه‌اش به بررسی اثر پیش‌بینی‌کننده مقابله با استرس و اعتیاد به اینترنت بر رفتارهای اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان پرداخته و نشان داد که از طریق مقابله با استرس و اعتیاد به اینترنت، انگیزه تحصیلی به‌طور قابل‌توجهی قابل پیش‌بینی است [14]. حمیدی و همکاران (2015) در تحقیقی تحت عنوان «بررسی رابطه بین اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی در دانش‌آموزان متوسطه» نشان دادند که وابستگی به اینترنت می‌تواند پیش‌بینی‌کننده خوبی برای اهمال‌کاری تحصیلی باشد [15]. کیامرثی و آریاپوران (2015) نیز در مطالعه خود شیوع اعتیاد به اینترنت و رابطه آن با تعلل‌ورزی و پرخاشگری در دانش‌آموزان دختر و پسر سال اول دبیرستان شهرستان اردبیل را بررسی کردند و نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که تعلل‌ورزی تحصیلی در دانش‌آموزان معتاد به اینترنت و دانش‌آموزان در معرض اعتیاد به اینترنت بیشتر از دانش‌آموزان بدون اعتیاد به اینترنت بوده است [16].
در تحلیل نتایج مطالعات مذکور باید گفت ارتباط بین اهمال‌کاری تحصیلی و اعتیاد به اینترنت بیشتر در بین گروه دانش‌آموزان بررسی شده است. با توجه به شرایط متفاوت تحصیلی دانشجویان گروه پرستاری و همچنین سطح تحصیلی آن‌ها نسبت به دانش‌آموزان، بررسی این ارتباط در بین این گروه از دانشجویان لازم است. همچنین مطالعات صورت‌گرفته حاکی از شیوع اعتیاد به اینترنت در دانشجویان است، ولی نقش پیش‌بینی‌کننده این اعتیاد بر اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان و خصوصاً دانشجویان پرستاری بررسی نشده است. با توجه به شیوع استفاده دانشجویان از اینترنت و فضاهای مجازی و همچنین دسترسی ساده‌تر به اینترنت در محیط‌های دانشگاهی باید با انجام مطالعاتی سهم اعتیاد به اینترنت در اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان دانشکده پرستاری مشخص شود تا از راهکارهای مناسب جهت بهبود وضعیت تحصیلی دانشجویان استفاده شود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان پرستاری انجام شد.
مواد و روش‌ها
این پژوهش از نوع توصیفی‌مقطعی است که با هدف تعیین اثر پیش‌بینی‌کننده اعتیاد به اینترنت بر اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان دانشکده پرستاری دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد در سال 1398 انجام شد. جامعه آماری این پژوهش همه دانشجویان دانشکده پرستاری دانشگاه شهرکرد (پرستاری، مامایی، اتاق عمل، فوریت پزشکی) بودند که مطابق فرمول حجم نمونه (فرمول شماره 1) با پارامترهای β=0/20 و ω=0/14 و α=0/05 و z β-1=0/84و Z 2/a-1=1/96 و بر اساس مطالعه حمیدی و همکاران (2015) [15] انتخاب شدند. با توجه به حداقل حجم نمونه برای مطالعات رگرسیون 410 نفر از جامعه آماری به روش نمونـه‌گیری غیرتصادفی سهیمه‌ای انتخـاب و وارد مطالعه شدند.
ابتدا با مراجعه به معاونت آموزشی دانشگاه و دسترسی به آمار کلی دانشجویان، با توجه به تعداد دانشجویان در گروه‌های مختلف دانشکده پرستاری (دانشکده شهرکرد و بروجن) برای هر گروه یک سهیمه انتخاب شد و مطابق با آن نمونه‌گیری از بین رشته‌های مختلف مطابق حجم نمونه صورت گرفت. معیار ورود افراد به پژوهش شامل اشتغال فعلی به تحصیل، تحصیل در دانشکده پرستاری در یکی از رشته‌های مورد‌نظر (پرستاری، فوریت پزشکی و اتاق عمل) و عدم اشتغال به خدمت در سیستم بهداشتی و سایر ارگان‌ها بود. سپس با مراجعه به دانشکده‌های پرستاری دانشگاه و کسب اجازه، مطابق حجم نمونه، پرسش‌نامه‌ها بین دانشجویان توزیع شد و آن‌ها تکمیلشان کردند. توزیع و جمع‌آوری کلیه پرسش‌نامه‌ها را یکی از اعضای تیم تحقیقاتی و با هماهنگی اساتید دانشکده در حین کلاس جهت دسترسی آسان به آن‌ها انجام داد.
ابزار اندازه‌گیری پرسش‌نامه 3 قسمتی بود که قسمت اول آن مربوط به اطلاعات جمعیت‌شناختی شامل سن، جنس، رشته تحصیلی، ترم تحصیلی، مقطع تحصیلی و وضعیتی تأهل و قسمت دوم پرسش‌نامه اهمال‌کاری تحصیلی سولومون و راث بلوم و قسمت سوم پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت یانگ بود.
برای سنجش اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان از مقیاس ارزیابی اهمال‌کاری تحصیلی سولومون و راث بلوم استفاده شد [17]. این مقیاس دارای 27 گویه در سه حیطه آماده کردن تکلیف (11 گویه)، آمادگی برای امتحان (8 گویه) و آماده کردن مقاله‌های پایان ترم (8 گویه) است. گزینه‌های این پرسش‌نامه مطابق لیکرت 5 درجه‌ای از هرگز (نمره 1)تا همیشه (نمره 5) ارائه شده است. طیف نمرات بین 27 تا 135خواهد بود. نمره 27 تا 62/5 اهمال‌کاری پایین، نمره 63 تا 98/5 اهمال‌کاری متوسط و نمره 99 تا 135 اهمال‌کاری شدید خواهد بود. پایایی مقیاس اهمال‌کاری تحصیلی از طریق آلفای کرونباخ در مطالعه سولومون و راث بلوم، برای کل مقیاس 0/79، برای آمادگی برای امتحان 0/85، آمادگی برای تکالیف 0/86 و آمادگی برای مقالات پایان ترم 0/89 به دست آمد. در مورد روایی نیز با استفاده از روایی همسانی درونی، ضریب 0/84 به دست آمده است [17]. در پژوهش جوکار و دلاورپور نیز پایایی این مقیاس، از طریق ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/91 به دست آمد و روایی آن از طریق تحلیل عاملی به روش مؤلفه‌های اصلی، بیانگر وجود یک عامل کلی بود [18]. در مطالعه حاضر نیز آلفای کرونباخ بررسی شد و با توجه به حجم نمونه 30 نفری از دانشجویان موردبررسی این مطالعه 0/91 محاسبه شد.
جهت بررسی اعتیاد به اینترنت از فرم کوتاه‌شده پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت یانگ استفاده شد. پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت را اولین بار یانگ طراحی کرد و دارای20 سؤال است که برای سنجش میزان و شدت اعتیاد به اینترنت برپایه تجارب بالینی ساخته شده است [19]. سپس با توجه به مشکلات روش‌شناختی، تحلیل عاملی ضعیف و به‌روز نبودن گویه‌های آن، پاولی کاوزکی و همکاران در سال 2013 اقدام به ساخت فرم کوتاه‌شده پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت یانگ کردند [20]
نتایج تحلیل عاملی اکتشافی به ترتیب دو عامل فقدان کنترل/مدیریت زمان (6 گویه) و اشتیاق/مشکلات اجتماعی (6 گویه) نشان داد. گزینه‌های این پرسش‌نامه بر اساس لیکرت 5 تایی از به‌ندرت نمره 1)، گاهی اوقات 2، اغلب 3، بیشتر اوقات 4 و همیشه 5 بوده و دامنه نمرات از 12 تا 60 نوسان دارد. نمره بین 12 تا 27 به معنای عدم اعتیاد به اینترنت، نمره 28 تا 43 در معرض اعتیاد به اینترنت و نمره 44 تا 60 نشان‌دهنده اعتیاد به اینترنت است. پایایی این پرسش‌نامه به روش آلفای کرونباخ مطلوب (0/89) گزارش شد. این پرسش‌نامه در ایران نیز اعتبارسنجی شده است و آلفای کرونباخ آن برای زیرمقیاس‌های کنترل/مدیریت زمان (0/87) و اشتیاق/مشکلات اجتماعی (0/88) و روایی هم‌زمان آن با فرم بلند ابزار اعتیاد به اینترنت یانگ همبستگی مثبت و معنی‌داری (0/01>P) داشته است [21]. در مطالعه حاضر نیز آلفای کرونباخ بررسی شد و با توجه به حجم نمونه 30 نفری از دانشجویان مورد‌مطالعه برای اعتیاد به اینترنت 0/87 محاسبه شد.
در روند انجام مطالعه موارد اخلاقی مدنظر پژوهشگر قرار گرفت. این مطالعه منتج از یک طرح تحقیقاتی با کد اخلاق IR.SKUMS.REC.1397.328 از دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد بود. پس از کسب مجوزهای لازم جهت انجام مطالعه، کسب رضایت آگاهانه کتبی از دانشجویان پرستاران جهت شرکت در مطالعه و تأکید بر محرمانگی اطلاعات و آزاد بودن آن‌ها برای ورود و خروج از مطالعه مدنظر قرار گرفت.
410 پرسش‌نامه بین دانشجویان توزیع شد. کل مدت‌زمان جمع‌آوری پرسش‌نامه دو هفته بود. از کل پرسش‌نامه‌های توزیع‌شده، 401 پرسش‌نامه جمع‌آوری شد. از این میزان نیز 9 پرسش‌نامه به‌دلیل نقص در پاسخ‌گویی از روند مطالعه حذف و درنهایت 392 پرسش‌نامه تحلیل آماری شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 16 و با استفاده از روش‌های آماری توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و تحلیلی (تی‌تست، آنالیز واریانس یکطرفه، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی) در سطح معنی‌داری 0/05 تجزیهوتحلیل شدند. جهت بررسی نرمال بودن توزیع داده‌ها از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف استفاده شد. جهت بررسی تساوی واریانس‌ها از آزمون لون که به‌صورت پیش‌فرض در آزمون‌های تی‌تست و آنالیز واریانس یکطرفه وجود دارد استفاده شد. سطح معنی‌داری در آزمون‌ها 0/05 در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
ارزیابی توزیع فراوانی متغیرهای کمی با استفاده از آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف حاکی از توزیع نرمال داده‌ها بود(P>0/05). از نظر دامنه سنی بیشترین فراوانی مربوط به دامنه سنی 18 تا 32 سال بود و میانگین سن دانشجویان در این مطالعه 1/83±20/82 بود. بیشترین نسبت جنسیتی مربوط به زنان بود. رشته تحصیلی در چهار طبقه پرستاری، اتاق عمل، فوریت پزشکی و مامایی بود که بیشترین نسبت مربوط به دانشجویان پرستاری بود. دانشجویان در این مطالعه در چهار ترم تحصیلی طبقه‌بندی شدند که بیشترین نسبت را ترم 1 و 5 و کمترین نسبت را ترم 3 داشت. ویژگی‌های جمعیت‌شناختی دانشجویان مورد مطالعه در جدول شماره 1 گزارش شده است.
.jpg)
میانگین و انحراف معیار نمره اهمال‌کاری تحصیلی در این مطالعه در حد متوسط و 4/48±64/2 گزارش شد. میانگین نمره اعتیاد به اینترنت 69/81±20/2 و در حد متوسط بود. میانگین و انحراف معیار ابعاد مختلف این متغیرها در جدول شماره 2 ارائه شده است.
.jpg)
آزمون ضریب همبستگی پیرسون در زمینه ارتباط بین متغیرها حاکی از ارتباط مثبت و معنی‌داری بین اهمال‌کاری تحصیلی با اعتیاد به اینترنت (r=0/44, P<0/001) بود. ارتباط بین متغیرهای جمعیت‌شناختی با متغیرهای اهمال‌کاری تحصیلی و اعتیاد به اینترنت معنی‌دار نبود (P>0/05)
جهت پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی از طریق اعتیاد به اینترنت، از آزمون رگرسیون خطی استفاده شد. از میان ابعاد اعتیاد به اینترنت هردو بُعد آن می‌توانند 18 درصد از تغییرات اهمال‌کاری تحصیلی را پیش‌بینی کنند (0/186=2R تعدیل‌شده). همان‌گونه که سطح معنی‌داری هریک از متغیرها نشان می‌دهد، هردو زیرمقیاس کنترل / مدیریت زمان و اشتیاق /مشکلات اجتماعی به‌طور معنی‌داری اهمال‌کاری تحصیلی را پیش‌بینی میکنند (P<0/001). مقدار بتای استاندارد‌نشده نشان داد که سهم کنترل / مدیریت زمان در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی 2/14 و سهم اشتیاق/مشکلات اجتماعی در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی 2/018 است. مقدار بتای استاندارد‌شده نشان داد که با افزایش یک واحد در انحراف استاندارد بُعد کنترل/مدیریت زمان، 0/56 انحراف استاندارد به اهمال‌کاری تحصیلی اضافه خواهد شد (0/562=β استاندارد‌شده). با افزایش یک واحد در انحراف استاندارد در بُعد اشتیاق/مشکلات اجتماعی، 0/46 انحراف استاندارد به اهمال‌کاری تحصیلی اضافه خواهد شد (0/465=β استاندارد شده). نتایج در جدول شماره 3 بیان شده است.
.jpg)
بحث
مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان دانشکده پرستاری صورت گرفته است. نتایج نشان داد که بین اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی ارتباط مثبت و معنی‌داری وجود دارد. به این معنی که با افزایش اعتیاد به اینترنت در دانشجویان، اهمال‌کاری تحصیلی در آن‌ها افزایش می‌یابد. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان داد که اعتیاد به اینترنت یک پیش‌بینی‌کننده برای اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان است. مهمت (2014) در تحقیقی بیان کرد که رفتارهای اهمال‌کاری تحصیلی از دانش‌آموزان از طریق مقابله با استرس و اعتیاد به اینترنت و انگیزه تحصیلی به‌طور قابل‌توجهی قابل پیش‌بینی هستند [14]. حمیدی و همکاران (2015) نشان دادند که وابستگی کمتر به اینترنت خطر اهمال‌کاری را بیشتر کاهش می‌دهد [15]. اوداسی (2011) این‌طور بیان می‌کند که بین اهمال‌کاری تحصیلی و اعتیاد به اینترنت ارتباط معنی‌داری وجود ندارد. وی این‌طور بیان می‌کند که اهمال‌کاری تحصیلی بیشتر تحت تأثیر متغیرهای شخصیتی و محیطی همانند خانواده است [22]. عثمان در سال 2015 دریافت که ارتباط معنی‌داری بین اعتیاد به اینترنت و نمره پایان ترم دانش‌آموزان وجود ندارد [23].
در تحلیل نتایج مذکور باید گفت عوامل مختلفی در اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان دخیل است که شاید بتوان به‌عنوان دلیل نتایج مخالف با نتایج مطالعه حاضر به آن اشاره کرد. در این مطالعات بیان شده است که اعتیاد به اینترنت در دانش‌آموزان سنین متوسطه و دبیرستان نتوانسته است به‌طور معنی‌داری باعث اهمال‌کاری تحصیلی آن‌ها شود. در این دانش‌آموزان عوامل دیگری همانند مسائل مربوط به بلوغ و همچنین سیستم و رابطه خانوادگی آن‌ها احتمالاً نسبت به اعتیاد به اینترنت اهمیت بالاتری در ایجاد اهمال‌کاری تحصیلی داشته‌اند. همچنین لازم به ذکر است که مطالعه حاضر برخلاف مطالعات دیگر، در دانشجویانی انجام شده است که در دوران دانشجویی، دسترسی آن‌ها به اینترنت رایگان برای روند تحصیلی‌شان، عامل مرتبط و پیش‌بینی‌کننده اهمال‌کاری تحصیلی‌شان است.
نتایج نشان داد که هر دو بئعد اعتیاد به اینترنت در اهمال‌کاری تحصیلی سهم داشته‌اند. در این میان بعد مدیریت زمان سهم بیشتری در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی داشته است. این بدان معنی است که دانشجویانی که به واسطه اعتیاد به اینترنت مدیریت زمان کمتری داشتند اهمال‌کاری تحصیلی در آن‌ها بیشتر بوده است. میلگرام و همکاران (2015) نیز بیان کرده‌اند که دانشجویانی که مدیریت زمان بدی دارند و وقت‌شناس نیستند اهمال‌کاری بیشتری را در روند تحصیلشان نشان می‌دهند [24]. استاورپوولوس (2013)، رسچکو (2016) و کیامرثی و آریاپوران (1394) نیز در مطالعه خود بیان کرده‌اند که اهمال‌کاری تحصیلی با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان قابل‌پیش‌بینی است و دانش‌آموزانی که اعتیاد به اینترنت دارند یک روند منفی را طی میکنند که وقتی دچار اهمال‌کاری تحصیلی می‌شوند به‌طور منفی گرایش آن‌ها به سمت اعتیاد به اینترنت بیشتر شده و این مدیریت ناموفق زمان بیشتر آن‌ها را دچار افت تحصیلی می‌کند [25 ،16 ،8].
در تحلیل این نتایج بایستی گفت دانش‌آموزانی که دچار اعتیاد به اینترنت هستند قدرت خودتنظیمی در آن‌ها افت کرده و بنابراین نمی‌توانند زمان و همچنین روابط اجتماعی‌شان را مدیریت کنند که این خود می‌تواند تأثیر منفی بر اهمال‌کاری تحصیلی و عدم موفقیتشان در روند تحصیلی داشته باشد. همچنین باید گفت کاهش قدرت مدیریت زمان می‌تواند بر روابط آن‌ها نیز تأثیر بگذارد. کاهش روابط اجتماعی و همچنین آموزشی خود بر غیبت آموزشی و اهمال‌کاری تحصیلی مؤثر است.
در این مطالعه نمره اعتیاد به اینترنت و همچنین اهمال‌کاری تحصیلی متوسط بود. مطالعات مختلف صورت‌گرفته بر روی دانشجویان گروه‌های مختلف حاکی از سطوح مختلف اعتیاد به اینترنت در آن‌ها بود. وحیدی‌فر و همکاران در سال 1392 میزان اعتیاد به اینترنت در دانشجویان پرستاری، پزشکی و دندان‌پزشکی بررسی و بیان کردند میزان استفاده دانشجویان از اینترنت و اعتیاد به آن نرمال بود [15]. بهشتیان و همکاران (2012) نیز میزان اعتیاد به اینترنت را در میان دانشجویان دختر و پسر متوسط گزارش کردند [5]. در مطالعات مختلف دامنه کم تا متوسط برای اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی مطرح شده است و در مطالعه حاضر نیز میزان اهمال‌کاری و اعتیاد به اینترنت در دانشجویان موردبررسی متوسط گزارش شد. شرایط متفاوت دامنه نمرات این متغیرها را شاید بتوان تحت تأثیر شرایط مختلفی ازجمله سن، جنس، وضعیت تأهل و خوابگاهی بودن دانشجویان دانست.
در مطالعات مختلف دامنه کم تا متوسط برای اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی مطرح شده بود و در مطالعه حاضر نیز میزان اهمال‌کاری و اعتیاد به اینترنت در دانشجویان موردبررسی متوسط گزارش شده بود. شرایط متفاوت دامنه نمرات این متغیرها را شاید بتوان تحت تأثیر شرایط مختلفی ازجمله سن، جنس، وضعیت تأهل و خوابگاهی بودن دانشجویان دانست.
نتیجه‌گیری
به‌طور کلی می‌توان گفت که ابعاد اعتیاد به اینترنت یک پیش‌بینی‌کننده برای اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان است. توجه به نقش و سهم ابعاد مدیریت زمان و مشکلات اجتماعی به‌عنوان ابعاد اعتیاد به اینترنت و سهیم در ایجاد اهمال‌کاری تحصیلی باید جهت کنترل و بهبود سطح اهمال‌کاری در دانشجویان مورد توجه قرار گیرد. آموزش و برنامه‌ریزی از طریق سیستم آموزشی جهت افزایش آگاهی و مهارت دانشجویان برای راهکارها و شیوه‌های بهبود مدیریت زمان در دوره دانشجویی و همچنین بهبود مشکلات اجتماعی و ارتباطی دانشجویان در جهت بهبود اهمال‌کاری آن‌ها مدنظر قرار بگیرد. در این راستا باید گفت غربالگری دوره‌ای دانشجویان از نظر اهمال‌کاری تحصیلی و بررسی علل آن می‌تواند در جهت برنامه‌ریزی و اقدامات مناسب جهت کاهش علل اهمال‌کاری دانشجویان مؤثر باشد. مدیریت دسترسی دانشجویان به اینترنت باید از سوی سیستم آموزشی مورد توجه قرار بگیرد. دسترسی بیش از اندازه به اینترنت بدون برنامه‌ریزی نه‌تنها در غفلت آموزشی و اهمال‌کاری تحصیلی مؤثر است، بلکه باعث کاهش ارتباطات آن‌ها نیز می‌شود. همچنین برگزاری کلاس‌های آموزشی برای والدین در زمینه اعتیاد به اینترنت و شیوه‌های مدیریت آن در محیط خانواده می‌تواند نقش مؤثری در کاهش اهمال‌کاری دانشجویان داشته باشد. نتایج این پژوهش را می‌توان در برنامه‌ریزی‌های آموزشی با معاونت آموزشی دانشگاه مطرح کرد و می‌تواند از سوی مشاوران و برنامه‌ریزان در دانشگاه استفاده شود.
از محدودیت‌های مطالعه حاضر می‌توان به روش نمونه‌گیری غیرتصادفی اشاره کرد. با توجه به اهمیت اهمال‌کاری و بررسی عوامل مؤثر بر آن پیشنهاد می‌شود سایر عوامل مؤثر بر اهمال‌کاری نیز از طریق مطالعات معادلات ساختاری بررسی شود. همچنین انجام سایر مطالعات در سایر دانشگاهای علوم‌پزشکی و با توجه به تفکیک رشته نیز پیشنهاد می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.SKUMS.REC.1397.328 از دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد است.
حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تدوین پروپوزال و درفت مقاله: مصطفی روشن زاده و سمیه محمدی؛ تجزیهوتحلیل و سابمیت؛ علی تاج‌آبادی؛ نمونه‌گیری: بهاره مظهری دهکردی: تدوین پروپوزال و درفت مقاله.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد تشکر می‌کنیم.
اینترنت به‌عنوان یکی از ابعاد نوپای فناوری نوین جهان معاصر، نقش قابل‌توجهی در تغییر زندگی افراد یک اجتماع دارد به حدی که حذف آن از امور زندگی غیرممکن شده است [1]. تکنولوژی‌های جدید ارتباطی که امکان حضور هم‌زمان و بدون محدودیت افراد را جدا از مکان قرارگیری آن‌ها در جهان جدید فراهم کرده است، باعث تولد جهان جدیدی به نام جهان مجازی شده است که برخلاف جهان واقعی امکانات بسیاری را درب می‌گیرد [2].
اینترنت به‌خودی‌خود ابزار مفیدی است، ولی استفاده بیش‌ازحد و غلط از آن ممکن است خطر اعتیاد به اینترنت را دربر داشته باشد [3]. استفاده از اینترنت و به‌دنبال آن میزان شیوع اعتیاد به اینترنت در دانش‌آموزان و دانشجویان رو به افزایش است [4]. شیوع اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان دختر 52/6 و در پسران 47/6 درصد برآورد شده است [5]. همچنین در برخی از مطالعات شیوع اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان 33/8 درصد گزارش شده است [6].
یکی از اثرات مهم اعتیاد به اینترنت در دانشجویان درزمینه انجام فعالیت‌های تحصیلی آن‌هاست. وجود اینترنت در آموزشگاه‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی فرصتی را به وجود می‌آورد تا دانشجویان بیشتر وقت خود را به اینترنت اختصاص دهند و انجام تکالیف درسی را به تأخیر بیندازند و همین امر احتمال پیامدهای منفی را برای دانشجویان بالا می‌برد [7]. یکی از این پیامدهای منفی، اهمال‌کاری تحصیلی است [8]. اهمال‌کاری تحصیلی به تأخیر انداختن انجام تکالیف درسی تعریف می‌شود که شامل حضور مداوم در کلاس، آماده شدن برای امتحان، آماده کردن مقاله در طول نیمسال‌های تحصیلی و امور اداری مربوط به مدرسه است [9]. اهمال‌کاری در محصلین باعث می‌شود آمادگی برای امتحان به شب پایانی موکول شود و درنتیجه فرد اضطراب و استرس شدیدی را تجربه می‌کند. درواقع اهمال‌گرایی باعث درجه بالایی از اضطراب و افسردگی در فرد شده که عزت نفس وی را پایین می‌آورد [10].
دوران دانشجویی برای دانشجویان پرچالش و پرهیجان است که در این دوره همه دانشجویان به‌ویژه دانشجویان علوم‌پزشکی به‌دلیل روبه‌رو شدن با عوامل استرس‌زای بیشتر لازم است سازگاری مناسب‌تری داشته باشند. پس باید از سلامت روان بیشتری برخوردار باشند تا در تحصیل و درنهایت در حرفه خود موفقیت روزافزون داشته باشند [11]. دانشجویان علوم‌پزشکی علاوه بر مشکلات سایر دانشجویان با مشکلات ویژه رشته خود مانند فشار روانی جو بیمارستان و برخورد با مشکلات بیماران نیز روبه‌رو هستند و بیشتر در معرض خطر آسیب هستند [12]. اعتیاد به اینترنت یک پدیده ساده نیست و دارای اجزا و عوامل مختلف و پیچیده است که ضمن این‌که می‌توانند بر آن تأثیر بگذارند می‌توانند فرایند آن را نیز تحت تأثیر قرار داده و روند آن را کند یا تسریع کنند [13]. بنابراین شناسایی عوامل زمینه‌ساز و مؤثر بر اعتیاد به اینترنت خصوصاً در دانشجویان به‌عنوان افرادی که باید با تمرکز بر تحصیل خود برای ایفای نقش مؤثر در حیطه‌های مختلف کاری در آینده آماده شوند امری ضروری است.
مهمت (2014) در مطالعه‌اش به بررسی اثر پیش‌بینی‌کننده مقابله با استرس و اعتیاد به اینترنت بر رفتارهای اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان پرداخته و نشان داد که از طریق مقابله با استرس و اعتیاد به اینترنت، انگیزه تحصیلی به‌طور قابل‌توجهی قابل پیش‌بینی است [14]. حمیدی و همکاران (2015) در تحقیقی تحت عنوان «بررسی رابطه بین اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی در دانش‌آموزان متوسطه» نشان دادند که وابستگی به اینترنت می‌تواند پیش‌بینی‌کننده خوبی برای اهمال‌کاری تحصیلی باشد [15]. کیامرثی و آریاپوران (2015) نیز در مطالعه خود شیوع اعتیاد به اینترنت و رابطه آن با تعلل‌ورزی و پرخاشگری در دانش‌آموزان دختر و پسر سال اول دبیرستان شهرستان اردبیل را بررسی کردند و نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که تعلل‌ورزی تحصیلی در دانش‌آموزان معتاد به اینترنت و دانش‌آموزان در معرض اعتیاد به اینترنت بیشتر از دانش‌آموزان بدون اعتیاد به اینترنت بوده است [16].
در تحلیل نتایج مطالعات مذکور باید گفت ارتباط بین اهمال‌کاری تحصیلی و اعتیاد به اینترنت بیشتر در بین گروه دانش‌آموزان بررسی شده است. با توجه به شرایط متفاوت تحصیلی دانشجویان گروه پرستاری و همچنین سطح تحصیلی آن‌ها نسبت به دانش‌آموزان، بررسی این ارتباط در بین این گروه از دانشجویان لازم است. همچنین مطالعات صورت‌گرفته حاکی از شیوع اعتیاد به اینترنت در دانشجویان است، ولی نقش پیش‌بینی‌کننده این اعتیاد بر اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان و خصوصاً دانشجویان پرستاری بررسی نشده است. با توجه به شیوع استفاده دانشجویان از اینترنت و فضاهای مجازی و همچنین دسترسی ساده‌تر به اینترنت در محیط‌های دانشگاهی باید با انجام مطالعاتی سهم اعتیاد به اینترنت در اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان دانشکده پرستاری مشخص شود تا از راهکارهای مناسب جهت بهبود وضعیت تحصیلی دانشجویان استفاده شود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان پرستاری انجام شد.
مواد و روش‌ها
این پژوهش از نوع توصیفی‌مقطعی است که با هدف تعیین اثر پیش‌بینی‌کننده اعتیاد به اینترنت بر اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان دانشکده پرستاری دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد در سال 1398 انجام شد. جامعه آماری این پژوهش همه دانشجویان دانشکده پرستاری دانشگاه شهرکرد (پرستاری، مامایی، اتاق عمل، فوریت پزشکی) بودند که مطابق فرمول حجم نمونه (فرمول شماره 1) با پارامترهای β=0/20 و ω=0/14 و α=0/05 و z β-1=0/84و Z 2/a-1=1/96 و بر اساس مطالعه حمیدی و همکاران (2015) [15] انتخاب شدند. با توجه به حداقل حجم نمونه برای مطالعات رگرسیون 410 نفر از جامعه آماری به روش نمونـه‌گیری غیرتصادفی سهیمه‌ای انتخـاب و وارد مطالعه شدند.
ابتدا با مراجعه به معاونت آموزشی دانشگاه و دسترسی به آمار کلی دانشجویان، با توجه به تعداد دانشجویان در گروه‌های مختلف دانشکده پرستاری (دانشکده شهرکرد و بروجن) برای هر گروه یک سهیمه انتخاب شد و مطابق با آن نمونه‌گیری از بین رشته‌های مختلف مطابق حجم نمونه صورت گرفت. معیار ورود افراد به پژوهش شامل اشتغال فعلی به تحصیل، تحصیل در دانشکده پرستاری در یکی از رشته‌های مورد‌نظر (پرستاری، فوریت پزشکی و اتاق عمل) و عدم اشتغال به خدمت در سیستم بهداشتی و سایر ارگان‌ها بود. سپس با مراجعه به دانشکده‌های پرستاری دانشگاه و کسب اجازه، مطابق حجم نمونه، پرسش‌نامه‌ها بین دانشجویان توزیع شد و آن‌ها تکمیلشان کردند. توزیع و جمع‌آوری کلیه پرسش‌نامه‌ها را یکی از اعضای تیم تحقیقاتی و با هماهنگی اساتید دانشکده در حین کلاس جهت دسترسی آسان به آن‌ها انجام داد.
ابزار اندازه‌گیری پرسش‌نامه 3 قسمتی بود که قسمت اول آن مربوط به اطلاعات جمعیت‌شناختی شامل سن، جنس، رشته تحصیلی، ترم تحصیلی، مقطع تحصیلی و وضعیتی تأهل و قسمت دوم پرسش‌نامه اهمال‌کاری تحصیلی سولومون و راث بلوم و قسمت سوم پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت یانگ بود.
برای سنجش اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان از مقیاس ارزیابی اهمال‌کاری تحصیلی سولومون و راث بلوم استفاده شد [17]. این مقیاس دارای 27 گویه در سه حیطه آماده کردن تکلیف (11 گویه)، آمادگی برای امتحان (8 گویه) و آماده کردن مقاله‌های پایان ترم (8 گویه) است. گزینه‌های این پرسش‌نامه مطابق لیکرت 5 درجه‌ای از هرگز (نمره 1)تا همیشه (نمره 5) ارائه شده است. طیف نمرات بین 27 تا 135خواهد بود. نمره 27 تا 62/5 اهمال‌کاری پایین، نمره 63 تا 98/5 اهمال‌کاری متوسط و نمره 99 تا 135 اهمال‌کاری شدید خواهد بود. پایایی مقیاس اهمال‌کاری تحصیلی از طریق آلفای کرونباخ در مطالعه سولومون و راث بلوم، برای کل مقیاس 0/79، برای آمادگی برای امتحان 0/85، آمادگی برای تکالیف 0/86 و آمادگی برای مقالات پایان ترم 0/89 به دست آمد. در مورد روایی نیز با استفاده از روایی همسانی درونی، ضریب 0/84 به دست آمده است [17]. در پژوهش جوکار و دلاورپور نیز پایایی این مقیاس، از طریق ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/91 به دست آمد و روایی آن از طریق تحلیل عاملی به روش مؤلفه‌های اصلی، بیانگر وجود یک عامل کلی بود [18]. در مطالعه حاضر نیز آلفای کرونباخ بررسی شد و با توجه به حجم نمونه 30 نفری از دانشجویان موردبررسی این مطالعه 0/91 محاسبه شد.
جهت بررسی اعتیاد به اینترنت از فرم کوتاه‌شده پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت یانگ استفاده شد. پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت را اولین بار یانگ طراحی کرد و دارای20 سؤال است که برای سنجش میزان و شدت اعتیاد به اینترنت برپایه تجارب بالینی ساخته شده است [19]. سپس با توجه به مشکلات روش‌شناختی، تحلیل عاملی ضعیف و به‌روز نبودن گویه‌های آن، پاولی کاوزکی و همکاران در سال 2013 اقدام به ساخت فرم کوتاه‌شده پرسش‌نامه اعتیاد به اینترنت یانگ کردند [20]
نتایج تحلیل عاملی اکتشافی به ترتیب دو عامل فقدان کنترل/مدیریت زمان (6 گویه) و اشتیاق/مشکلات اجتماعی (6 گویه) نشان داد. گزینه‌های این پرسش‌نامه بر اساس لیکرت 5 تایی از به‌ندرت نمره 1)، گاهی اوقات 2، اغلب 3، بیشتر اوقات 4 و همیشه 5 بوده و دامنه نمرات از 12 تا 60 نوسان دارد. نمره بین 12 تا 27 به معنای عدم اعتیاد به اینترنت، نمره 28 تا 43 در معرض اعتیاد به اینترنت و نمره 44 تا 60 نشان‌دهنده اعتیاد به اینترنت است. پایایی این پرسش‌نامه به روش آلفای کرونباخ مطلوب (0/89) گزارش شد. این پرسش‌نامه در ایران نیز اعتبارسنجی شده است و آلفای کرونباخ آن برای زیرمقیاس‌های کنترل/مدیریت زمان (0/87) و اشتیاق/مشکلات اجتماعی (0/88) و روایی هم‌زمان آن با فرم بلند ابزار اعتیاد به اینترنت یانگ همبستگی مثبت و معنی‌داری (0/01>P) داشته است [21]. در مطالعه حاضر نیز آلفای کرونباخ بررسی شد و با توجه به حجم نمونه 30 نفری از دانشجویان مورد‌مطالعه برای اعتیاد به اینترنت 0/87 محاسبه شد.
در روند انجام مطالعه موارد اخلاقی مدنظر پژوهشگر قرار گرفت. این مطالعه منتج از یک طرح تحقیقاتی با کد اخلاق IR.SKUMS.REC.1397.328 از دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد بود. پس از کسب مجوزهای لازم جهت انجام مطالعه، کسب رضایت آگاهانه کتبی از دانشجویان پرستاران جهت شرکت در مطالعه و تأکید بر محرمانگی اطلاعات و آزاد بودن آن‌ها برای ورود و خروج از مطالعه مدنظر قرار گرفت.
410 پرسش‌نامه بین دانشجویان توزیع شد. کل مدت‌زمان جمع‌آوری پرسش‌نامه دو هفته بود. از کل پرسش‌نامه‌های توزیع‌شده، 401 پرسش‌نامه جمع‌آوری شد. از این میزان نیز 9 پرسش‌نامه به‌دلیل نقص در پاسخ‌گویی از روند مطالعه حذف و درنهایت 392 پرسش‌نامه تحلیل آماری شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 16 و با استفاده از روش‌های آماری توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و تحلیلی (تی‌تست، آنالیز واریانس یکطرفه، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی) در سطح معنی‌داری 0/05 تجزیهوتحلیل شدند. جهت بررسی نرمال بودن توزیع داده‌ها از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف استفاده شد. جهت بررسی تساوی واریانس‌ها از آزمون لون که به‌صورت پیش‌فرض در آزمون‌های تی‌تست و آنالیز واریانس یکطرفه وجود دارد استفاده شد. سطح معنی‌داری در آزمون‌ها 0/05 در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
ارزیابی توزیع فراوانی متغیرهای کمی با استفاده از آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف حاکی از توزیع نرمال داده‌ها بود(P>0/05). از نظر دامنه سنی بیشترین فراوانی مربوط به دامنه سنی 18 تا 32 سال بود و میانگین سن دانشجویان در این مطالعه 1/83±20/82 بود. بیشترین نسبت جنسیتی مربوط به زنان بود. رشته تحصیلی در چهار طبقه پرستاری، اتاق عمل، فوریت پزشکی و مامایی بود که بیشترین نسبت مربوط به دانشجویان پرستاری بود. دانشجویان در این مطالعه در چهار ترم تحصیلی طبقه‌بندی شدند که بیشترین نسبت را ترم 1 و 5 و کمترین نسبت را ترم 3 داشت. ویژگی‌های جمعیت‌شناختی دانشجویان مورد مطالعه در جدول شماره 1 گزارش شده است.
میانگین و انحراف معیار نمره اهمال‌کاری تحصیلی در این مطالعه در حد متوسط و 4/48±64/2 گزارش شد. میانگین نمره اعتیاد به اینترنت 69/81±20/2 و در حد متوسط بود. میانگین و انحراف معیار ابعاد مختلف این متغیرها در جدول شماره 2 ارائه شده است.
آزمون ضریب همبستگی پیرسون در زمینه ارتباط بین متغیرها حاکی از ارتباط مثبت و معنی‌داری بین اهمال‌کاری تحصیلی با اعتیاد به اینترنت (r=0/44, P<0/001) بود. ارتباط بین متغیرهای جمعیت‌شناختی با متغیرهای اهمال‌کاری تحصیلی و اعتیاد به اینترنت معنی‌دار نبود (P>0/05)
جهت پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی از طریق اعتیاد به اینترنت، از آزمون رگرسیون خطی استفاده شد. از میان ابعاد اعتیاد به اینترنت هردو بُعد آن می‌توانند 18 درصد از تغییرات اهمال‌کاری تحصیلی را پیش‌بینی کنند (0/186=2R تعدیل‌شده). همان‌گونه که سطح معنی‌داری هریک از متغیرها نشان می‌دهد، هردو زیرمقیاس کنترل / مدیریت زمان و اشتیاق /مشکلات اجتماعی به‌طور معنی‌داری اهمال‌کاری تحصیلی را پیش‌بینی میکنند (P<0/001). مقدار بتای استاندارد‌نشده نشان داد که سهم کنترل / مدیریت زمان در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی 2/14 و سهم اشتیاق/مشکلات اجتماعی در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی 2/018 است. مقدار بتای استاندارد‌شده نشان داد که با افزایش یک واحد در انحراف استاندارد بُعد کنترل/مدیریت زمان، 0/56 انحراف استاندارد به اهمال‌کاری تحصیلی اضافه خواهد شد (0/562=β استاندارد‌شده). با افزایش یک واحد در انحراف استاندارد در بُعد اشتیاق/مشکلات اجتماعی، 0/46 انحراف استاندارد به اهمال‌کاری تحصیلی اضافه خواهد شد (0/465=β استاندارد شده). نتایج در جدول شماره 3 بیان شده است.
بحث
مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان دانشکده پرستاری صورت گرفته است. نتایج نشان داد که بین اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی ارتباط مثبت و معنی‌داری وجود دارد. به این معنی که با افزایش اعتیاد به اینترنت در دانشجویان، اهمال‌کاری تحصیلی در آن‌ها افزایش می‌یابد. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان داد که اعتیاد به اینترنت یک پیش‌بینی‌کننده برای اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان است. مهمت (2014) در تحقیقی بیان کرد که رفتارهای اهمال‌کاری تحصیلی از دانش‌آموزان از طریق مقابله با استرس و اعتیاد به اینترنت و انگیزه تحصیلی به‌طور قابل‌توجهی قابل پیش‌بینی هستند [14]. حمیدی و همکاران (2015) نشان دادند که وابستگی کمتر به اینترنت خطر اهمال‌کاری را بیشتر کاهش می‌دهد [15]. اوداسی (2011) این‌طور بیان می‌کند که بین اهمال‌کاری تحصیلی و اعتیاد به اینترنت ارتباط معنی‌داری وجود ندارد. وی این‌طور بیان می‌کند که اهمال‌کاری تحصیلی بیشتر تحت تأثیر متغیرهای شخصیتی و محیطی همانند خانواده است [22]. عثمان در سال 2015 دریافت که ارتباط معنی‌داری بین اعتیاد به اینترنت و نمره پایان ترم دانش‌آموزان وجود ندارد [23].
در تحلیل نتایج مذکور باید گفت عوامل مختلفی در اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان دخیل است که شاید بتوان به‌عنوان دلیل نتایج مخالف با نتایج مطالعه حاضر به آن اشاره کرد. در این مطالعات بیان شده است که اعتیاد به اینترنت در دانش‌آموزان سنین متوسطه و دبیرستان نتوانسته است به‌طور معنی‌داری باعث اهمال‌کاری تحصیلی آن‌ها شود. در این دانش‌آموزان عوامل دیگری همانند مسائل مربوط به بلوغ و همچنین سیستم و رابطه خانوادگی آن‌ها احتمالاً نسبت به اعتیاد به اینترنت اهمیت بالاتری در ایجاد اهمال‌کاری تحصیلی داشته‌اند. همچنین لازم به ذکر است که مطالعه حاضر برخلاف مطالعات دیگر، در دانشجویانی انجام شده است که در دوران دانشجویی، دسترسی آن‌ها به اینترنت رایگان برای روند تحصیلی‌شان، عامل مرتبط و پیش‌بینی‌کننده اهمال‌کاری تحصیلی‌شان است.
نتایج نشان داد که هر دو بئعد اعتیاد به اینترنت در اهمال‌کاری تحصیلی سهم داشته‌اند. در این میان بعد مدیریت زمان سهم بیشتری در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی داشته است. این بدان معنی است که دانشجویانی که به واسطه اعتیاد به اینترنت مدیریت زمان کمتری داشتند اهمال‌کاری تحصیلی در آن‌ها بیشتر بوده است. میلگرام و همکاران (2015) نیز بیان کرده‌اند که دانشجویانی که مدیریت زمان بدی دارند و وقت‌شناس نیستند اهمال‌کاری بیشتری را در روند تحصیلشان نشان می‌دهند [24]. استاورپوولوس (2013)، رسچکو (2016) و کیامرثی و آریاپوران (1394) نیز در مطالعه خود بیان کرده‌اند که اهمال‌کاری تحصیلی با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان قابل‌پیش‌بینی است و دانش‌آموزانی که اعتیاد به اینترنت دارند یک روند منفی را طی میکنند که وقتی دچار اهمال‌کاری تحصیلی می‌شوند به‌طور منفی گرایش آن‌ها به سمت اعتیاد به اینترنت بیشتر شده و این مدیریت ناموفق زمان بیشتر آن‌ها را دچار افت تحصیلی می‌کند [25 ،16 ،8].
در تحلیل این نتایج بایستی گفت دانش‌آموزانی که دچار اعتیاد به اینترنت هستند قدرت خودتنظیمی در آن‌ها افت کرده و بنابراین نمی‌توانند زمان و همچنین روابط اجتماعی‌شان را مدیریت کنند که این خود می‌تواند تأثیر منفی بر اهمال‌کاری تحصیلی و عدم موفقیتشان در روند تحصیلی داشته باشد. همچنین باید گفت کاهش قدرت مدیریت زمان می‌تواند بر روابط آن‌ها نیز تأثیر بگذارد. کاهش روابط اجتماعی و همچنین آموزشی خود بر غیبت آموزشی و اهمال‌کاری تحصیلی مؤثر است.
در این مطالعه نمره اعتیاد به اینترنت و همچنین اهمال‌کاری تحصیلی متوسط بود. مطالعات مختلف صورت‌گرفته بر روی دانشجویان گروه‌های مختلف حاکی از سطوح مختلف اعتیاد به اینترنت در آن‌ها بود. وحیدی‌فر و همکاران در سال 1392 میزان اعتیاد به اینترنت در دانشجویان پرستاری، پزشکی و دندان‌پزشکی بررسی و بیان کردند میزان استفاده دانشجویان از اینترنت و اعتیاد به آن نرمال بود [15]. بهشتیان و همکاران (2012) نیز میزان اعتیاد به اینترنت را در میان دانشجویان دختر و پسر متوسط گزارش کردند [5]. در مطالعات مختلف دامنه کم تا متوسط برای اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی مطرح شده است و در مطالعه حاضر نیز میزان اهمال‌کاری و اعتیاد به اینترنت در دانشجویان موردبررسی متوسط گزارش شد. شرایط متفاوت دامنه نمرات این متغیرها را شاید بتوان تحت تأثیر شرایط مختلفی ازجمله سن، جنس، وضعیت تأهل و خوابگاهی بودن دانشجویان دانست.
در مطالعات مختلف دامنه کم تا متوسط برای اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی مطرح شده بود و در مطالعه حاضر نیز میزان اهمال‌کاری و اعتیاد به اینترنت در دانشجویان موردبررسی متوسط گزارش شده بود. شرایط متفاوت دامنه نمرات این متغیرها را شاید بتوان تحت تأثیر شرایط مختلفی ازجمله سن، جنس، وضعیت تأهل و خوابگاهی بودن دانشجویان دانست.
نتیجه‌گیری
به‌طور کلی می‌توان گفت که ابعاد اعتیاد به اینترنت یک پیش‌بینی‌کننده برای اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان است. توجه به نقش و سهم ابعاد مدیریت زمان و مشکلات اجتماعی به‌عنوان ابعاد اعتیاد به اینترنت و سهیم در ایجاد اهمال‌کاری تحصیلی باید جهت کنترل و بهبود سطح اهمال‌کاری در دانشجویان مورد توجه قرار گیرد. آموزش و برنامه‌ریزی از طریق سیستم آموزشی جهت افزایش آگاهی و مهارت دانشجویان برای راهکارها و شیوه‌های بهبود مدیریت زمان در دوره دانشجویی و همچنین بهبود مشکلات اجتماعی و ارتباطی دانشجویان در جهت بهبود اهمال‌کاری آن‌ها مدنظر قرار بگیرد. در این راستا باید گفت غربالگری دوره‌ای دانشجویان از نظر اهمال‌کاری تحصیلی و بررسی علل آن می‌تواند در جهت برنامه‌ریزی و اقدامات مناسب جهت کاهش علل اهمال‌کاری دانشجویان مؤثر باشد. مدیریت دسترسی دانشجویان به اینترنت باید از سوی سیستم آموزشی مورد توجه قرار بگیرد. دسترسی بیش از اندازه به اینترنت بدون برنامه‌ریزی نه‌تنها در غفلت آموزشی و اهمال‌کاری تحصیلی مؤثر است، بلکه باعث کاهش ارتباطات آن‌ها نیز می‌شود. همچنین برگزاری کلاس‌های آموزشی برای والدین در زمینه اعتیاد به اینترنت و شیوه‌های مدیریت آن در محیط خانواده می‌تواند نقش مؤثری در کاهش اهمال‌کاری دانشجویان داشته باشد. نتایج این پژوهش را می‌توان در برنامه‌ریزی‌های آموزشی با معاونت آموزشی دانشگاه مطرح کرد و می‌تواند از سوی مشاوران و برنامه‌ریزان در دانشگاه استفاده شود.
از محدودیت‌های مطالعه حاضر می‌توان به روش نمونه‌گیری غیرتصادفی اشاره کرد. با توجه به اهمیت اهمال‌کاری و بررسی عوامل مؤثر بر آن پیشنهاد می‌شود سایر عوامل مؤثر بر اهمال‌کاری نیز از طریق مطالعات معادلات ساختاری بررسی شود. همچنین انجام سایر مطالعات در سایر دانشگاهای علوم‌پزشکی و با توجه به تفکیک رشته نیز پیشنهاد می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.SKUMS.REC.1397.328 از دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد است.
حامی مالی
این مقاله با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تدوین پروپوزال و درفت مقاله: مصطفی روشن زاده و سمیه محمدی؛ تجزیهوتحلیل و سابمیت؛ علی تاج‌آبادی؛ نمونه‌گیری: بهاره مظهری دهکردی: تدوین پروپوزال و درفت مقاله.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد تشکر می‌کنیم.
References
1.Chung S, Lee J, Lee HK. Personal factors, internet characteristics, and environmental factors contributing to adolescent internet addiction: A public health perspective. Int J Environ Res Public Health. 2019; 16(23):46-35. [DOI:10.3390/ijerph16234635] [PMID] [PMCID]
2.Lopez-Fernandez O. Generalised versus specific internet use-related addiction problems: A mixed methods study on internet, gaming, and social networking behaviours. Int J Environ Res Public Health. 2018; 15(12):2913. [DOI:10.3390/ijerph15122913] [PMID] [PMCID]
3.Li Q, Dai W, Zhong Y, Wang L, Dai B, Liu X. The mediating role of coping styles on impulsivity, behavioral inhibition/approach system, and internet addiction in adolescents from a gender perspective. Front Psychol. 2019; 10:2402. [DOI:10.3389/fpsyg.2019.02402] [PMID] [PMCID]
4.Yu L, Tan Lei Shek D. Testing longitudinal relationships between internet addiction and well-being in Hong Kong adolescents: Cross-lagged analyses based on three waves of data. Child Indic Res. 2018; 11(5):1545-62. [DOI:10.1007/s12187-017-9494-3] [PMID] [PMCID]
5.Hosseini Beheshtiyan SM. [Comparison of internet addiction between girl and boy student of universities of Tehran (Persian)]. Women Stud. 2012; 2(4):23-42. [Link]
6.Ansari H, Ansari-Moghaddam A, Mohammadi M, Peyvand M, Amani Z, Arbabisarjou A. Internet addiction and happiness among medical sciences students in Southeastern Iran. Health Scope. 2016; 5(2):e33600. [DOI:10.5812/jhealthscope.20166]
7.Visser L, Schoonenboom J, Korthagen FA. A field experimental design of a strengths-based training to overcome academic procrastination: Short-and long-term effect. Front Psychol. 2017; 8:1949. [DOI:10.3389/fpsyg.2017.01949] [PMID] [PMCID]
8.Stavropoulos V, Alexandraki K, Motti-Stefanidi F. Recognizing internet addiction: Prevalence and relationship to academic achievement in adolescents enrolled in urban and rural Greek high schools. J Adolesc. 2013; 36(3):565-76. [DOI:10.1016/j.adolescence.2013.03.008] [PMID]
9.Liu G, Cheng G, Hu J, Pan Y, Zhao S. Academic self-efficacy and postgraduate procrastination: A moderated mediation model. Front Psychol. 2020; 11:1752 [DOI:10.3389/fpsyg.2020.01752] [PMID] [PMCID]
10.Rosário P, Costa M, Núñez JC, González-Pienda J, Solano P, Valle A. Academic procrastination: Associations with personal, school, and family variables. Span J Psychol. 2009; 12(1):118-27. [DOI:10.1017/S1138741600001530] [PMID]
11.Atadokht A. [Sleep quality and its related factors among university students (Persian)]. J Health Care. 2015; 17(1):9-18. [Link]
12.Jun S, Choi E. Academic stress and Internet addiction from general strain theory framework. Comput Human Behav. 2015; 49:282-7. [DOI:10.1016/j.chb.2015.03.001]
13.Widyanto L, Griffiths MD, Brunsden V. A psychometric comparison of the Internet Addiction Test, the Internet-Related Problem Scale, and self-diagnosis. Cyberpsychol Behav Soc Netw. 2011; 14(3):141-9. [DOI:10.1089/cyber.2010.0151] [PMID]
14.Kandemir M. Predictors of academic procrastination: Coping with stress, internet addiction and academic motivation. World Appl Sci J. 2014; 32(5):930-8. [Link]
15.Hamidi F, Mahdiyeh Najafabadi M, Namazian Najae study of the relationship between internet addiction and academic neglect in high school students (Persian)]. Tech Instr Learn. 2015; 1(3):89-1-6. [DOI:10.22054/JTI.2015.1818]
16.Kiamarsi A, Aryapooran S. [Prevalence of internet addiction and it relationship with academic procrastination and aggression in students (Persian)]. J Sch Psychol. 2015; 4(3):67-85. [Link]
17.Solomon LJ, Rothblum ED. Procrastination assessment scale-students PASS. In: Fischer J, Corcoran K, editors. Measure for clinical practice and research: A sourcebook volume 1: Couples, families, and children · volume 1. Oxford: Oxford University Press; 1998. [Link]
18.Jokar B, Delavarpour M. [The relationship between educational procrastination and achievement goals (Persian)]. J New Thoughts Educ. 2007; 3(3):61-80. [DOI:10.22051/jontoe.2007.312]
19.Young KS. Caught in the net: How to recognize the signs of internet addiction--and a winning strategy for recovery. New York: Wiley; 1998. [Link]
20.Pawlikowski M, Altstotter-Gleich C, Brand M. Validation and psychomar propress of short version of young’s Internet Addiction Test. Comput Human Be20.hav. 2013; 29(3):1212-23. [DOI:10.1016/j.chb.2012.10.014]
21.Chong Guan N, Isa SM, Hashim AH, Pillai SK, Harbajan Singh MK. Validity of the Malay version of the Internet Addiction Test: A study on a group of medical students in Malaysia. Asia Pac J Public Health. 2015; 27(2):NP2210-9. [DOI:10.1177/1010539512447808] [PMID]
22.Odaci H. Academic self-efficacy and academic procrastination as predictors of problematic internet use in university students. Comput Educ. 2011; 57(1):1109-13. [DOI:10.1016/j.compedu.2011.01.005]
23.Usman NH, Alavi M, Shafeq SM. Relationship between internet addiction and academic performance among foreign undergraduate students. Procedia Soc Behav Sci. 2014. 114:845-51. [DOI:10.1016/j.sbspro.2013.12.795]
24.Milgram N, Marshevsky S, Sadeh C. Correlates of academic procrastination: Discomfort, task aversiveness, and task capability. J Psychol. 1995; 129(2):145-55. [DOI:10.1080/00223980.1995.9914954] [PMID]
2.Lopez-Fernandez O. Generalised versus specific internet use-related addiction problems: A mixed methods study on internet, gaming, and social networking behaviours. Int J Environ Res Public Health. 2018; 15(12):2913. [DOI:10.3390/ijerph15122913] [PMID] [PMCID]
3.Li Q, Dai W, Zhong Y, Wang L, Dai B, Liu X. The mediating role of coping styles on impulsivity, behavioral inhibition/approach system, and internet addiction in adolescents from a gender perspective. Front Psychol. 2019; 10:2402. [DOI:10.3389/fpsyg.2019.02402] [PMID] [PMCID]
4.Yu L, Tan Lei Shek D. Testing longitudinal relationships between internet addiction and well-being in Hong Kong adolescents: Cross-lagged analyses based on three waves of data. Child Indic Res. 2018; 11(5):1545-62. [DOI:10.1007/s12187-017-9494-3] [PMID] [PMCID]
5.Hosseini Beheshtiyan SM. [Comparison of internet addiction between girl and boy student of universities of Tehran (Persian)]. Women Stud. 2012; 2(4):23-42. [Link]
6.Ansari H, Ansari-Moghaddam A, Mohammadi M, Peyvand M, Amani Z, Arbabisarjou A. Internet addiction and happiness among medical sciences students in Southeastern Iran. Health Scope. 2016; 5(2):e33600. [DOI:10.5812/jhealthscope.20166]
7.Visser L, Schoonenboom J, Korthagen FA. A field experimental design of a strengths-based training to overcome academic procrastination: Short-and long-term effect. Front Psychol. 2017; 8:1949. [DOI:10.3389/fpsyg.2017.01949] [PMID] [PMCID]
8.Stavropoulos V, Alexandraki K, Motti-Stefanidi F. Recognizing internet addiction: Prevalence and relationship to academic achievement in adolescents enrolled in urban and rural Greek high schools. J Adolesc. 2013; 36(3):565-76. [DOI:10.1016/j.adolescence.2013.03.008] [PMID]
9.Liu G, Cheng G, Hu J, Pan Y, Zhao S. Academic self-efficacy and postgraduate procrastination: A moderated mediation model. Front Psychol. 2020; 11:1752 [DOI:10.3389/fpsyg.2020.01752] [PMID] [PMCID]
10.Rosário P, Costa M, Núñez JC, González-Pienda J, Solano P, Valle A. Academic procrastination: Associations with personal, school, and family variables. Span J Psychol. 2009; 12(1):118-27. [DOI:10.1017/S1138741600001530] [PMID]
11.Atadokht A. [Sleep quality and its related factors among university students (Persian)]. J Health Care. 2015; 17(1):9-18. [Link]
12.Jun S, Choi E. Academic stress and Internet addiction from general strain theory framework. Comput Human Behav. 2015; 49:282-7. [DOI:10.1016/j.chb.2015.03.001]
13.Widyanto L, Griffiths MD, Brunsden V. A psychometric comparison of the Internet Addiction Test, the Internet-Related Problem Scale, and self-diagnosis. Cyberpsychol Behav Soc Netw. 2011; 14(3):141-9. [DOI:10.1089/cyber.2010.0151] [PMID]
14.Kandemir M. Predictors of academic procrastination: Coping with stress, internet addiction and academic motivation. World Appl Sci J. 2014; 32(5):930-8. [Link]
15.Hamidi F, Mahdiyeh Najafabadi M, Namazian Najae study of the relationship between internet addiction and academic neglect in high school students (Persian)]. Tech Instr Learn. 2015; 1(3):89-1-6. [DOI:10.22054/JTI.2015.1818]
16.Kiamarsi A, Aryapooran S. [Prevalence of internet addiction and it relationship with academic procrastination and aggression in students (Persian)]. J Sch Psychol. 2015; 4(3):67-85. [Link]
17.Solomon LJ, Rothblum ED. Procrastination assessment scale-students PASS. In: Fischer J, Corcoran K, editors. Measure for clinical practice and research: A sourcebook volume 1: Couples, families, and children · volume 1. Oxford: Oxford University Press; 1998. [Link]
18.Jokar B, Delavarpour M. [The relationship between educational procrastination and achievement goals (Persian)]. J New Thoughts Educ. 2007; 3(3):61-80. [DOI:10.22051/jontoe.2007.312]
19.Young KS. Caught in the net: How to recognize the signs of internet addiction--and a winning strategy for recovery. New York: Wiley; 1998. [Link]
20.Pawlikowski M, Altstotter-Gleich C, Brand M. Validation and psychomar propress of short version of young’s Internet Addiction Test. Comput Human Be20.hav. 2013; 29(3):1212-23. [DOI:10.1016/j.chb.2012.10.014]
21.Chong Guan N, Isa SM, Hashim AH, Pillai SK, Harbajan Singh MK. Validity of the Malay version of the Internet Addiction Test: A study on a group of medical students in Malaysia. Asia Pac J Public Health. 2015; 27(2):NP2210-9. [DOI:10.1177/1010539512447808] [PMID]
22.Odaci H. Academic self-efficacy and academic procrastination as predictors of problematic internet use in university students. Comput Educ. 2011; 57(1):1109-13. [DOI:10.1016/j.compedu.2011.01.005]
23.Usman NH, Alavi M, Shafeq SM. Relationship between internet addiction and academic performance among foreign undergraduate students. Procedia Soc Behav Sci. 2014. 114:845-51. [DOI:10.1016/j.sbspro.2013.12.795]
24.Milgram N, Marshevsky S, Sadeh C. Correlates of academic procrastination: Discomfort, task aversiveness, and task capability. J Psychol. 1995; 129(2):145-55. [DOI:10.1080/00223980.1995.9914954] [PMID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
