دوره 10، شماره 4 - ( زمستان 1403 1403 )
جلد 10 شماره 4 صفحات 366-359 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.HUMS.REC.1402.460
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Roozbeh N, ghasemi V, zerehi E, banaei M. Designing a comprehensive reproductive health software based on artificial intelligence with an emphasis on pre-, intra- and post-pregnancy care. JMIS 2024; 10 (4) :359-366
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-569-fa.html
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-569-fa.html
روزبه نسیبه، قاسمی ویدا، زرهی المیرا، بنائی مژده. طراحی و تولید نرم افزار سلامت باروری با تاکید بر مراقبت های پیش، حین و پس از بارداری. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین. 1403; 10 (4) :359-366
مرکز تحقیقات مراقبتهای مادر و کودک، دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
چکیده: (400 مشاهده)
بارداری یکی از مهم ترین رویدادهای مهم و تاثیرگذار در زندگی زنان و خانواده است. اگرچه بارداری یک فرآیند فیزیولوژیکی طبیعی است، اما خطراتی برای سلامتی زنان و نوزادان دارد (1). در سطح جهانی، عوارض دوران بارداری، زایمان و دوران پس از زایمان، علت اصلی مرگ و میر و ناتوانی در زنان در سنین باروری می باشد (2). در حال حاضر انجام مراقبت های قبل از بارداری، بارداری و پس از زایمان فرصتی براش شناسایی و مدیریت عوامل خطر که می تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند (3). از نظر سازمان بهداشت جهانی یکی از مهم ترین و اساسی ترین ارکان مراقبت های اولیه بهداشتی، توجه به بهداشت مادران و کودکان می باشد. بنابراین لازم است که بهداشت مادر و کودک در اولویت خاص جهت اجرای برنامه های مراقبت های اولیه در هر کشوری قرار گیرد (4) که یکی از اعضای اصلی تیم ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، ماماها هستند.
رشته مامایی به عنوان یکی از حوزه های اصلی مراقبت های بهداشتی، نقش حیاتی در ارتقای سلامت مادران و نوزادان ایفا میکند. انجام صحیح مراقبت های پیش از بارداری، بارداری و پس از زایمان برای دانشجویان و فارغ التحصیلان این رشته ضروری است. با این حال، یکی از چالش های اساسی در آموزش این رشته، ارائه دروس به صورت تئوری و عدم فرصت کافی برای تمرین عملی در دوران کارورزی است. حجم گسترده مطالب آموزشی و کمبود زمان کافی برای تسلط بر مهارت های عملی، سبب میشود که بسیاری از دانشجویان مامایی پس از فارغ التحصیلی احساس کنند که دانش و توانایی لازم برای مدیریت صحیح دوران پیش از بارداری، بارداری و پس از زایمان را ندارند. این موضوع نه تنها بر کیفیت ارائه خدمات توسط ماماها تاثیر می گذارد، بلکه می تواند مانعی برای دستیابی به مراقبت های استاندارد در سطح جامعه باشد. مهارت‌های بالینی دانشجویان ماما به شدت به کیفیت آموزش بالینی مرتبط است. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که آموزش بالینی به دانشجویان توانایی لازم برای کسب مهارت‌ها و شایستگی‌های بالینی را ارائه نمی‌دهد (5).پس طراحی و تولید یک نرم‌افزار کاربردی می‌تواند گامی مؤثر در ارتقای سلامت باروری زنان در دوران پیش، حین و پس از بارداری باشد. این نرم‌افزار با هدف افزایش دانش و مهارت ماماها و فارغ‌التحصیلان رشته مامایی طراحی شده و می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر بهبود کیفیت خدمات مراقبتی داشته باشد. با توجه به اهمیت مراقبتهای این دوران و نقش کلیدی آن در پیشگیری از عوارض جدی برای مادر و نوزاد، ارتقای کیفیت این خدمات امری ضروری است. اما تحقق این امر بدون بهبود دانش و توانایی ماماها در انجام صحیح این مراقبت‌ها امکان‌پذیر نیست. استفاده از نرم‌افزارهایی که محتوای خود را براساس متون تخصصی رشته مامایی، زنان و زایمان و دستورالعمل‌های رسمی وزارت بهداشت ارائه می‌دهند، می‌تواند ابزاری کارآمد برای آموزش و توانمندسازی ماماها باشد. هدف اصلی از طراحی این نرم‌افزار، ارائه راهکاری جامع و کاربردی برای ارتقای دانش و مهارت ماماهای شاغل و فارغ‌التحصیلان مامایی است. علاوه بر این، نرم‌افزار به گونه‌ای طراحی شده است که استفاده از آن برای کاربران بسیار ساده و آسان باشد، تا بتواند در محیط‌های بالینی و آموزشی به‌خوبی مورد استفاده قرار گیرد.
پژوهشگران برای ایده خود مراحل زیر را سپری نموند:
1. مصاحبه میدانی از دانشجویان، فارغ التحصیلان و اساتید با هدف تعیین چالش های مراقبت های پیش از بارداری، بارداری و پس از زایمان
2. تشکیل تیم تخصصی برای انتخاب بهترین محتوا، نوشتن و تایید پروپوزال، تولید و اجرای نرم افزار
3. طراحی مدل فیزیکی نرم افزار مدیریت سلامت باروری زنان در دوران پیش، حین و پس از بارداری
4. دعوت از افراد متخصص تولید نرم افزارجهت بررسی امکان پذیری طراحی
5. تولید ،رفع نقایص و تایید نهایی نرم افزار
ویژگی ها و ساختار نرم افزار
این نرم افزار به سه بخش اصلی تقسیم میشود که هر بخش با هدف ارائه خدمات جامع و کاربردی برای مراقبت های پیش از بارداری، دوران بارداری و پس از زایمان طراحی شده است. این بخش ها شامل:
الف) بخش مراقبت پیش از بارداری: شامل تحلیل و تفسیر آزمایشات، سوابق پیش از بارداری (ثبت و ذخیره سوابق بیماری‌ها، سابقه جراحی‌ها و مشکلات پزشکی مادر و ارائه توصیه‌های لازم)، معاینه فیزیکی و علائم حیاتی (پایش شاخص‌هایی مانند فشار خون، وزن و سایر علائم حیاتی که در آمادگی برای بارداری نقش مهمی دارند)، واکسیناسیون (یادآوری و ثبت واکسن‌های مورد نیاز پیش از بارداری)، مکمل های دارویی و آموزش و توصیه ها (درخصوص بهداشت فردی، دهان و دندان، سلامت جنسی و روان، تغذیه و مضرات دخانیات و الکل)
ب) بخش مراقبت دوران بارداری: شامل مراقبت های معمول (ارائه زمانبندی مراقبت ها و توضیح اقدامات مورد نیاز برای هر ویزیت و ارزیابی وضعیت مادر و جنین)، تفسیر آزمایشات و سونوگرافی (تحلیل خودکار نتایج آزمایشات بارداری و تفسیر سونوگرافی جهت بررسی رشد جنین)، سوابق بارداری و زایمان (ثبت سوابق بارداری‌های قبلی و اقدامات درمانی انجام‌شده در بارداری کنونی)، معاینه فیزیکی و علائم حیاتی (پایش تغییرات وزنی، فشار خون و سایر شاخص‌های حیاتی برای شناسایی خطرات بالقوه مانند پره‌اکلامپسی)، واکسیناسیون (یادآوری و ثبت واکسن‌های مورد نیاز در دوران بارداری)، مکمل های دارویی (مدیریت مصرف مکمل های بارداری براساس دوره بارداری)، آموزش و توصیه ها (درخصوص بهداشت فردی، دهان و دندان، سلامت جنسی و روان، تغذیه، مضرات دخانیات و الکل و سایر موارد)، شکایات شایع و مدیریت آن (مانند تهوع و استفراغ، کمردردو عفونت های دستگاه ادراری)
ج) مراقبت پس از زایمان: شامل مراقبت های معمول (ارائه زمانبندی مراقبت ها و توضیح اقدامات مورد نیاز برای هر ویزیت و ارزیابی وضعیت مادر و نوزاد)، معاینه فیزیکی و علائم حیاتی (پایش سلامت عمومی مادر از نظر علائمی مانند فشار خون، خونریزی و روند بهبود زخم‌ها)، واکسیناسیون (ثبت و یادآوری واکسن‌های ضروری برای مادر)، مکمل های دارویی، آموزش و توصیه ها (درخصوص بهداشت فردی و محل بخیه ها، سلامت جنسی و روان، تغذیه و شیردهی، مراقبت از نوزاد، پیشگیری از بارداری و زمان مناسب برای بارداری بعدی)، شکایات شایع و غیرشایع و مدیریت آن (مانند خونریزی و لکه بینی، درد پستان، درد شکم)
نقش تحلیل خودکار آزمایش در نرم افزار:
یکی از قابلیت های برجسته این نرم افزار، تحلیل نتایج آزمایش ها است. این ویژگی به کاربران امکان میدهد تا با وارد کردن اطلاعات آزمایشگاهی، به صورت خودکار وضعیت نرمال یا غیرنرمال بودن نتایج را بررسی کنند و در صورت نیاز، توصیه های لازم را دریافت نمایند. این ابزار می تواند به بهبود تصمیم گیری های بالینی و کاهش نگرانی های مادر کمک کند. به عنوان مثال با ورود به بخش تفسیر آزمایشات، لیستی از آزمایشات مرتبط با مراقبت پیش از بارداری نمایش داده میشود که با وارد نمودن مقادیر هر آزمایش، طبیعی یا غیرطبیعی بودن هر آزمایش و به دنبال آن اقدام مورد نیاز برای کاربر نمایش داده میشود.
برای بهبود استفاده و اثربخشی این نرم‌افزار، توصیه‌ها و پیشنهادهای زیر ارائه میشود:
1) پیشنهاد برای پژوهش‌های بیشتر: پیشنهاد میشود پژوهش‌های بیشتری برای ارزیابی تأثیر این نرم‌افزار بر بهبود شاخص‌های سلامت مادر و نوزاد انجام شود. مطالعه‌های مقطعی یا طولی می‌توانند نقش این ابزار را در کاهش مشکلات بارداری و پس از زایمان و مدیریت صحیح این مشکلات بررسی کنند.
2) گسترش قابلیت‌ها: افزودن ویژگی‌هایی مانند یادآوری خودکار برای مصرف مکمل های دارویی، جلسات معاینه، و انجام آزمایش‌های دوره‌ای؛ توسعه بخش‌هایی برای مدیریت شرایط خاص مانند بارداری پرخطر یا بارداری دوقلویی
3) همکاری با مراکز درمانی: این نرم‌افزار می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مکمل در کلینیک‌های مراقبت از بارداری و مراکز درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
4) توصیه برای متخصصان سلامت: متخصصان و مراقبان سلامت می‌توانند از این نرم‌افزار برای نظارت دقیق‌تر بر بیماران خود و بهبود کیفیت مراقبت‌ها بهره ببرند. این ابزار، علاوه بر کاهش خطاهای انسانی، می‌تواند فرآیندهای درمانی را تسهیل کرده و موجب صرفه‌جویی در زمان شود.
این نرم‌افزار نه‌تنها ابزاری برای ارتقای سلامت مادران است، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار آموزشی برای ماماها و دانشجویان این رشته مورد استفاده قرار گیرد. توسعه این ابزار با دریافت بازخورد از کاربران و متخصصان، گامی مؤثر در جهت بهبود کیفیت مراقبتهای باروری در سطح ملی و بین‌المللی خواهد بود.
رشته مامایی به عنوان یکی از حوزه های اصلی مراقبت های بهداشتی، نقش حیاتی در ارتقای سلامت مادران و نوزادان ایفا میکند. انجام صحیح مراقبت های پیش از بارداری، بارداری و پس از زایمان برای دانشجویان و فارغ التحصیلان این رشته ضروری است. با این حال، یکی از چالش های اساسی در آموزش این رشته، ارائه دروس به صورت تئوری و عدم فرصت کافی برای تمرین عملی در دوران کارورزی است. حجم گسترده مطالب آموزشی و کمبود زمان کافی برای تسلط بر مهارت های عملی، سبب میشود که بسیاری از دانشجویان مامایی پس از فارغ التحصیلی احساس کنند که دانش و توانایی لازم برای مدیریت صحیح دوران پیش از بارداری، بارداری و پس از زایمان را ندارند. این موضوع نه تنها بر کیفیت ارائه خدمات توسط ماماها تاثیر می گذارد، بلکه می تواند مانعی برای دستیابی به مراقبت های استاندارد در سطح جامعه باشد. مهارت‌های بالینی دانشجویان ماما به شدت به کیفیت آموزش بالینی مرتبط است. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که آموزش بالینی به دانشجویان توانایی لازم برای کسب مهارت‌ها و شایستگی‌های بالینی را ارائه نمی‌دهد (5).پس طراحی و تولید یک نرم‌افزار کاربردی می‌تواند گامی مؤثر در ارتقای سلامت باروری زنان در دوران پیش، حین و پس از بارداری باشد. این نرم‌افزار با هدف افزایش دانش و مهارت ماماها و فارغ‌التحصیلان رشته مامایی طراحی شده و می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر بهبود کیفیت خدمات مراقبتی داشته باشد. با توجه به اهمیت مراقبتهای این دوران و نقش کلیدی آن در پیشگیری از عوارض جدی برای مادر و نوزاد، ارتقای کیفیت این خدمات امری ضروری است. اما تحقق این امر بدون بهبود دانش و توانایی ماماها در انجام صحیح این مراقبت‌ها امکان‌پذیر نیست. استفاده از نرم‌افزارهایی که محتوای خود را براساس متون تخصصی رشته مامایی، زنان و زایمان و دستورالعمل‌های رسمی وزارت بهداشت ارائه می‌دهند، می‌تواند ابزاری کارآمد برای آموزش و توانمندسازی ماماها باشد. هدف اصلی از طراحی این نرم‌افزار، ارائه راهکاری جامع و کاربردی برای ارتقای دانش و مهارت ماماهای شاغل و فارغ‌التحصیلان مامایی است. علاوه بر این، نرم‌افزار به گونه‌ای طراحی شده است که استفاده از آن برای کاربران بسیار ساده و آسان باشد، تا بتواند در محیط‌های بالینی و آموزشی به‌خوبی مورد استفاده قرار گیرد.
پژوهشگران برای ایده خود مراحل زیر را سپری نموند:
1. مصاحبه میدانی از دانشجویان، فارغ التحصیلان و اساتید با هدف تعیین چالش های مراقبت های پیش از بارداری، بارداری و پس از زایمان
2. تشکیل تیم تخصصی برای انتخاب بهترین محتوا، نوشتن و تایید پروپوزال، تولید و اجرای نرم افزار
3. طراحی مدل فیزیکی نرم افزار مدیریت سلامت باروری زنان در دوران پیش، حین و پس از بارداری
4. دعوت از افراد متخصص تولید نرم افزارجهت بررسی امکان پذیری طراحی
5. تولید ،رفع نقایص و تایید نهایی نرم افزار
ویژگی ها و ساختار نرم افزار
این نرم افزار به سه بخش اصلی تقسیم میشود که هر بخش با هدف ارائه خدمات جامع و کاربردی برای مراقبت های پیش از بارداری، دوران بارداری و پس از زایمان طراحی شده است. این بخش ها شامل:
الف) بخش مراقبت پیش از بارداری: شامل تحلیل و تفسیر آزمایشات، سوابق پیش از بارداری (ثبت و ذخیره سوابق بیماری‌ها، سابقه جراحی‌ها و مشکلات پزشکی مادر و ارائه توصیه‌های لازم)، معاینه فیزیکی و علائم حیاتی (پایش شاخص‌هایی مانند فشار خون، وزن و سایر علائم حیاتی که در آمادگی برای بارداری نقش مهمی دارند)، واکسیناسیون (یادآوری و ثبت واکسن‌های مورد نیاز پیش از بارداری)، مکمل های دارویی و آموزش و توصیه ها (درخصوص بهداشت فردی، دهان و دندان، سلامت جنسی و روان، تغذیه و مضرات دخانیات و الکل)
ب) بخش مراقبت دوران بارداری: شامل مراقبت های معمول (ارائه زمانبندی مراقبت ها و توضیح اقدامات مورد نیاز برای هر ویزیت و ارزیابی وضعیت مادر و جنین)، تفسیر آزمایشات و سونوگرافی (تحلیل خودکار نتایج آزمایشات بارداری و تفسیر سونوگرافی جهت بررسی رشد جنین)، سوابق بارداری و زایمان (ثبت سوابق بارداری‌های قبلی و اقدامات درمانی انجام‌شده در بارداری کنونی)، معاینه فیزیکی و علائم حیاتی (پایش تغییرات وزنی، فشار خون و سایر شاخص‌های حیاتی برای شناسایی خطرات بالقوه مانند پره‌اکلامپسی)، واکسیناسیون (یادآوری و ثبت واکسن‌های مورد نیاز در دوران بارداری)، مکمل های دارویی (مدیریت مصرف مکمل های بارداری براساس دوره بارداری)، آموزش و توصیه ها (درخصوص بهداشت فردی، دهان و دندان، سلامت جنسی و روان، تغذیه، مضرات دخانیات و الکل و سایر موارد)، شکایات شایع و مدیریت آن (مانند تهوع و استفراغ، کمردردو عفونت های دستگاه ادراری)
ج) مراقبت پس از زایمان: شامل مراقبت های معمول (ارائه زمانبندی مراقبت ها و توضیح اقدامات مورد نیاز برای هر ویزیت و ارزیابی وضعیت مادر و نوزاد)، معاینه فیزیکی و علائم حیاتی (پایش سلامت عمومی مادر از نظر علائمی مانند فشار خون، خونریزی و روند بهبود زخم‌ها)، واکسیناسیون (ثبت و یادآوری واکسن‌های ضروری برای مادر)، مکمل های دارویی، آموزش و توصیه ها (درخصوص بهداشت فردی و محل بخیه ها، سلامت جنسی و روان، تغذیه و شیردهی، مراقبت از نوزاد، پیشگیری از بارداری و زمان مناسب برای بارداری بعدی)، شکایات شایع و غیرشایع و مدیریت آن (مانند خونریزی و لکه بینی، درد پستان، درد شکم)
نقش تحلیل خودکار آزمایش در نرم افزار:
یکی از قابلیت های برجسته این نرم افزار، تحلیل نتایج آزمایش ها است. این ویژگی به کاربران امکان میدهد تا با وارد کردن اطلاعات آزمایشگاهی، به صورت خودکار وضعیت نرمال یا غیرنرمال بودن نتایج را بررسی کنند و در صورت نیاز، توصیه های لازم را دریافت نمایند. این ابزار می تواند به بهبود تصمیم گیری های بالینی و کاهش نگرانی های مادر کمک کند. به عنوان مثال با ورود به بخش تفسیر آزمایشات، لیستی از آزمایشات مرتبط با مراقبت پیش از بارداری نمایش داده میشود که با وارد نمودن مقادیر هر آزمایش، طبیعی یا غیرطبیعی بودن هر آزمایش و به دنبال آن اقدام مورد نیاز برای کاربر نمایش داده میشود.
برای بهبود استفاده و اثربخشی این نرم‌افزار، توصیه‌ها و پیشنهادهای زیر ارائه میشود:
1) پیشنهاد برای پژوهش‌های بیشتر: پیشنهاد میشود پژوهش‌های بیشتری برای ارزیابی تأثیر این نرم‌افزار بر بهبود شاخص‌های سلامت مادر و نوزاد انجام شود. مطالعه‌های مقطعی یا طولی می‌توانند نقش این ابزار را در کاهش مشکلات بارداری و پس از زایمان و مدیریت صحیح این مشکلات بررسی کنند.
2) گسترش قابلیت‌ها: افزودن ویژگی‌هایی مانند یادآوری خودکار برای مصرف مکمل های دارویی، جلسات معاینه، و انجام آزمایش‌های دوره‌ای؛ توسعه بخش‌هایی برای مدیریت شرایط خاص مانند بارداری پرخطر یا بارداری دوقلویی
3) همکاری با مراکز درمانی: این نرم‌افزار می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مکمل در کلینیک‌های مراقبت از بارداری و مراکز درمانی مورد استفاده قرار گیرد.
4) توصیه برای متخصصان سلامت: متخصصان و مراقبان سلامت می‌توانند از این نرم‌افزار برای نظارت دقیق‌تر بر بیماران خود و بهبود کیفیت مراقبت‌ها بهره ببرند. این ابزار، علاوه بر کاهش خطاهای انسانی، می‌تواند فرآیندهای درمانی را تسهیل کرده و موجب صرفه‌جویی در زمان شود.
این نرم‌افزار نه‌تنها ابزاری برای ارتقای سلامت مادران است، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار آموزشی برای ماماها و دانشجویان این رشته مورد استفاده قرار گیرد. توسعه این ابزار با دریافت بازخورد از کاربران و متخصصان، گامی مؤثر در جهت بهبود کیفیت مراقبتهای باروری در سطح ملی و بین‌المللی خواهد بود.
نوع مطالعه: نامه به سردبیر |
موضوع مقاله:
عمومى
دریافت: 1403/10/14 | پذیرش: 1403/11/10 | انتشار: 1403/10/10
دریافت: 1403/10/14 | پذیرش: 1403/11/10 | انتشار: 1403/10/10
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
