دوره 9، شماره 2 - ( تابستان 1402 )
جلد 9 شماره 2 صفحات 133-122 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: 172298292
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Goodarzi L, Esfandiary Moghadam A, Bayat B. Providing a Scientific Map of Library Information Sharing in the Web of Science Database From 1990 to 2022. JMIS 2023; 9 (2) :122-133
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-436-fa.html
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-436-fa.html
گودرزی لیلا، اسفندیاری مقدم علیرضا، بیات بهروز. ترسیم نقشه علمی اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس از سال 1990 تا 2022. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین. 1402; 9 (2) :122-133
گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
متن کامل [PDF 5575 kb]
(324 دریافت)
| چکیده (HTML) (556 مشاهده)
References
متن کامل: (339 مشاهده)
مقدمه
در دوران کنونی، اطلاعات به‌عنوان یک منبع راهبردی انگاشته میشود و راهبردها، رویه‌ها و ابزارهای تقویت اشتراک دانش به یکی از مهم‌ترین چالش‌ها بدل شده‌اند. در جوامع امروزی محیط‌های دانشگاهی از مهم‌ترین مراکز تولید دانش هستند که ازجمله ارزشمندترین تولیدات و مصارف آن‌ها، همین اطلاعات است. این اطلاعات صریح، توسط اساتید، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و پژوهشگران تولید میشود و می‌تواند به اشتراک گذاشته شود [1]. کتابخانه‌ها برای اشتراک‌گذاری اطلاعات به مانند محرکه توسعه کشورهاست و کتابخانه‌های دانشگاهی باید این خدمات را برای ارائه بیشتر توسعه دهند. انتشار اطلاعات مواد اولیه‌ای برای رشد اجتماعی را فراهم می‌آورد و عاملی مهم در افزایش تعامل مردم با مردم کشورهای دیگر و کیفیت تصمیمات را افزایش داده و تغییرات اجتماعی را تسهیل می‌کند [2]. از‌این‌رو کتابخانه‌ها باید به دنبال تقویت فرهنگ اشتراک‌گذاری اطلاعات بوده و کارکنان خود را به این امر تشویق کنند. کتابخانه‌ها برای ایجاد فرهنگ اشتراک‌گذاری اطلاعات نیازمند آن هستند که عواملی را که می‌تواند این عمل را با مدیریت صحیح انجام دهد و عمل اشتراک‌گذاری را آسان کند مدنظر قرار بدهند. به‌کارگیری فرایند به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات علاوه‌بر سازمان‌ها، در دانشگاه‌ها نیز به امری حیاتی مبدل شده است و از‌آنجا‌که به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌طور مستقیم با کسب مزیت رقابتی سازمان در ارتباط است ضروری است دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی نیز جهت بهبود عملکرد خود و دستیابی به مزیت رقابتی، فرهنگ اشتراک‌گذاری دانش را در محیط خود نهادینه کنند [3].
کتابخانه‌ها قلب دانشگاه محسوب می‌شوند و بدون یک کتابخانه کارآمد دانشگاه نمی‌تواند وضعیت مطلوبی از‌لحاظ دانش و اطلاعات داشته باشد به همین دلیل با تأسیس هر دانشگاهی، کتابخانه‌ها نیز تأسیس می‌شوند. کتابخانه‌ها نیز ازطریق فرایند اشتراک‌گذاری اطلاعات نقش مهمی به‌عنوان یک منبع رقابتی دارند. اشتراک‌گذاری اطلاعات آن‌ها یک سرمایه استراتژیک در اقتصاد اطلاعات تلقی میشود. بنابراین اشتراک‌گذاری اطلاعات ازطریق کتابخانه یک دارایی برای کتابخانه‌های دانشگاه است [4].
ارزش واقعی به اشتراک گذاشتن اطلاعات، می‌تواند به واسطه این حقیقت تعریف شود که مزیت‌های حاصل، هنگام استفاده از این روش، بر هزینه‌های صرف‌شده برای آن، برتری دارد. این هزینه‌ها ممکن است شامل سرمایهگذاری در‌زمینه سیستم‌های اطلاعات و هزینه‌هایی باشد که برای کسب این اطلاعات پرداخت میشود.
این هزینه‌ها ممکن است شامل سرمایهگذاری در‌زمینه سیستم‌های اطلاعات و هزینه‌هایی است که برای کسب این اطلاعات پرداخت میشود. هزینه‌های هماهنگی نیز ممکن است شامل هزینه‌های ارتباطاتی و مدیریتی باشد. این هزینه‌ها می‌تواند با استفاده از پیشرفت‌های اخیر در‌زمینه تکنولوژی‌های اطلاعات، مانند برنامه‌ریزی منابع شرکت و تکنولوژی‌های مبتنی بر اینترنت، کاهش یابد.
کتابخانه‌ها به‌عنوان قلب اشتراک‌گذاری اطلاعات در دانشگاه‌ها، به‌عنوان دروازه‌ای برای تعامل اجتماعی و فکری در جوامع و سازمان‌های مختلف عمل کنند [5]. بررسی جنبه‌های مختلف به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات نشان می‌دهد که ازجمله مسائل مهم در اشتراک اطلاعات در کتابخانه‌ها آن است که این دروازه‌ها با چالش‌های بزرگی به سبب تعدد منابع اطلاعاتی روبه‌رو هستند، ازجمله منابع مختلفی که در درون آن‌ها وجود دارد می‌توان به مجلات الکترونیکی، بانک‌های اطلاعاتی آنلاین، وب‌سایت‌های حرفه‌ای و سایر منابع دیجیتالی اشاره کرد که این‌ها، مسئولیت رسیدگی به مشکلات علاقه‌مندان به کتابخوانی را برای کتابداران سخت‌تر می‌کند. از سوی دیگر کتابداران نیاز به انواع اطلاعات و راه‌حل‌ها در زمان مناسب دارند. چگونگی تولید اطلاعات وابسته به فرایند به‌اشتراک‌گذاری صحیح آن است. این اشتراک‌گذاری اطلاعات براساس اصول ایجاد آن‌ها بنا نهاده شده است [6]. این پژوهش با هدف علم‌سنجی و ترسیم نقشه علمی اشتراک‌گذاری اطلاعات در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس از سال 1990 تا پایان سال 2022 انجام شد.
علی‌رغم تاریخچه طولانی مطالعات استنادی، علم‌سنجی به شکل امروزین، محصول جوامع صنعتی و مدرن است و با افزایش حجم انتشارات علمی و برخی ضرورت‌های اقتصادی و تاریخی در دهه 1970 میلادی ظهور کرد. در ایران در چندین سال اخیر تلاش‌های فراوانی در این حوزه موضوعی انجام گرفته است و مقالات زیادی هم در نشریات گوناگون به چاپ رسیده است.
ولک من [7] در پژوهش خود «علم‌سنجی، کارآفرینی اجتماعی و تأسیس آن به‌عنوان یک رشته دانشگاهی» به این نتیجه رسید که تعداد مقالات در این زمینه در حال رشد هستند و در 7 خوشه، موضوعات روش‌شناختی را نشان می‌دهد. علاوه‌براین، در یک رتبه بندی از 22 مشارکت دانشگاهی بیشترین استناد در کارآفرینی اجتماعی را ارائه می‌دهد.
مری گو و همکاران [8] در پژوهش «50 سال علوم اطلاعاتی: مرور کتابشناختی» دریافتند علوم اطلاعاتی یک مجله بین‌المللی برجسته در علوم رایانه است که در سال 1968 راه‌اندازی شده است. بنابراین در سال 2018، 50 ساله میشود. به‌منظور جشن سالگرد این مجله، این مطالعه مروری بر کتاب‌شناسی از انتشارات پیشرو و روند استناد در مجله را ارائه می‌دهد. هدف از این کار، شناسایی مهم‌ترین نویسندگان، مؤسسات، کشورها و تحلیل تکامل آن‌ها در طول زمان با استفاده از نرم‌افزار VOS نسخه 1/6/19 است. نتایج تأکید بر رشد قابل‌توجه مجله در طول زمان و تنوع بین المللی آن با انتشار مقالات از کشورهای سراسر جهان دارد.
پرز و همکاران [9] در پژوهش «شبکه بررسی حقوق: کارتل‌های استنادی، انجمن‌های علمی و رتبه‌بندی مجلات خود» به این نتیجه رسیدند که ارزیابی تحقیق به‌طور فزاینده‌ای تحت تأثیر داده‌های کمی است و نتایج نشان داد این مجلات تمایل بیشتری به استناد به همکاران خود دارند و این پدیده امتیاز آن‌ها را بالا می‌برد و رتبه‌بندی ژورنال‌ها را مخدوش می‌کند و در نتیجه می‌تواند جریان و ایجاد ایده‌ها را تضعیف کند.
گیتی و همکاران [10] در پژوهش خود با عنوان «حقوق مالکیت فکری در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس از ابتدا تا کنون» روند افزایشی و رو به رشد مدارک در این زمینه را گزارش و یک چشم‌انداز کلی از حقوق مالکیت فکری در پایگاه وبآوساینس ارائه کردند. نتایج این مطالعه می‌تواند برای مخاطبان و پژوهشگران مانند راهنما و یک نقشه راه باشد و به آن‌ها در ادامه مسیر کمک کند.
صابری و همکاران [11] در «مصورسازی مجله کومش طی سال‌های 2006 تا 2017: یک مطالعه کتاب‌سنجی» به این نتیجه رسیدند که روند انتشار مقالات و استنادهای دریافتی مجله کومش صعودی است. تعداد مقالات مجله از 14 مقاله در سال 2006 به 100 مقاله در سال 2017 و تعداد استنادهای دریافتی از صفر استناد در سال 2006 به 289 استناد در سال 2017 رسیده است.
کریمی و حیدرنیا [12] در ترسیم و تحلیل نقشه علم نگاشتی بروندادهای حوزه جامعه اطلاعاتی ازطریق هم‌رخدادی واژگان در پایگاه استنادی وبآوساینس و آی‌اس‌سی به این نتیجه رسیدند که حوزه‌های موضوعی جامعه اطلاعاتی، اینترنت و شکاف دیجیتالی در پایگاه وبآوساینس و جامعه اطلاعاتی، اشتغال و اجلاس جهانی سران در پایگاه آی‌اس‌سی بیشترین سهم تولید را داشتند.
فرهنگی و همکاران [5] در پژوهش‌های عرفانی در آینه علم‌سنجی به این نتیجه رسیدند که در سال‌های اخیر افزایش رو به رشد پژوهش‌ها در حوزه عرفان و تصوف در ایران نشان‌دهنده افزایش علاقه پژوهشگران به بررسی این مباحث در سطح تخصصی و دانشگاهی است.
نقشه‌های علمی تخصصی، بسیار مفید برای آینده حوزه‌های خاص هستند که این امر باعث تقویت دانش در جامعه علمی میشود. برای مؤسسه‌های سرمایه‌گذار، نقشه‌های علمی برای کنترل درازمدت چرخش سرمایه و توسعه پژوهش، ارزیابی سیاست‌گذاری برای برنامه‌های مختلف، تصمیم‌گیری برای زمان انجام یک پروژه و الگوی سرمایهگذاری علمی می‌تواند سودمند باشد. همچنین می‌توان از نیروهای انسانی در راستای توسعه برنامه علمی استفاده کرد. به علاوه، می‌توان در‌زمینه مشخص کردن حوزه‌های پژوهشی آتی و شبیه‌سازی حوزه‌های پژوهشی جدید، از نقشه‌های علمی استفاده کرد. برای صنعت، با‌توجه‌به اهمیت ارتباط صنعت و دانشگاه، مدیران بخش صنعت با استفاده از نقشه‌های علمی قادرند از نتایج اصلی پژوهش‌های مرتبط، به‌راحتی و در زمان کم آگاه شوند. همچنین می‌توانند با کمک نقشه‌های علمی نیازهای خود را شناسایی کنند و در قالب طرح‌های پژوهشی به پژوهشگران سفارش دهند یا اینکه پژوهش‌ها را در مسیر کاربردی بودن، هدایت کنند.
به دلیل اهمیت حیاتی اشتراک‌گذاری اطلاعات، به‌ویژه در کتابخانه‌های دانشگاهی که مراکز اصلی و مهم تولید و نشر اطلاعات هستند و ضرورت رعایت و انجام آن، نیاز به نقشه‌‌ای از مسیر و حدود این علم در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس که یک پایگاه جامع برای پژوهشگران است، کاملاً محسوس بود. مطالعه حاضر در نظر دارد در یک ارزیابی جامع و با استفاده از تکنیک‌های و نرم‌افزارهای علم‌سنجی به تحلیل اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی در پایگاه وبآوساینس بپردازد و روند انتشار مدارک را تحلیل کند. سؤال پژوهش این بود: نقشه علمی اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی در پایگاه اطلاعاتی وبآوساینس چگونه است؟
مواد و روش‌ها
ﭘﮋوهش ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮدی و یک پژوهش کمی است که ﺑﺎ روش ﻋﻠﻢسنجی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه است. ابزار پژوهش پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس و جامعه آماری آن کلیه مدارک موجود در‌زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی از آغاز تا پایان سال 2022 است. جامعه آماری در این مطالعه 1056 مدرک مرتبط در پایگاه وبآوساینس از سال 1990 که سال آغاز چاپ مدارک مرتبط با موضوع بوده تا پایان سال 2022 است. ابتدا با کلیدواژههای مرتبط که به تأیید اساتید مربوطه رسیده بود، با استفاده از عملگرمنطقی و ایجاد فیلدهای جدید جست‌وجو در پایگاه وبآوساینس انجام شد. کلید واژه‌ها در زیر ذکر شده اند.
- Academic libraries (All Fields) and Sharing information (All Fields)
- Sharing information (All Fields)
- Academic libraries (All Fields) AND “Sharing information” (All Fields)
- “University libraries” (All Fields) AND “Sharing information” (All Fields)
- Academic libraries (All Fields) or college library (All Fields) or university libraries (All Fields) and “Sharing information” (All Fields)
- Academic libraries (All Fields) or college library (All Fields) or university libraries (All Fields) and “Sharing information” (All Fields)
- Sharing information (All Fields) and academic libraries (All Fields) and university libraries (All Fields)
بعد از انجام جست‌وجو، مشخصات تمام مدارک با فرمت CVS استخراج شد. سپس تحلیل‌های آماری با استفاده از نرم‌افزارExcel و VOS viewer نسخه 1/6/19 انجام شد. در این مطالعه علم‌سنجی، روند انتشار، مجلات هسته، نویسندگان و کشورهای فعال و غیره در حوزه اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی، بررسی مصورسازی و ترسیم نقشه بررسی شد.
یافته‌ها
در بررسی انجام‌شده، ابتدا اشتراک‌گذاری اطلاعات که بخش مهمی از مدیریت دانش است، جست‌وجو شد تا حدود کار مشخص شود. طبق نتیجه این جست‌وجو اولین مقاله در سال 1954منتشر شده بود و پر‌استنادترین مقاله در سال 2008 بود که حدود 1304 بار استناد دریافت کرده و دارای 44 منبع بود.
اما مطابق با عنوان مقاله که اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی را مورد بررسی قرار داده است، جست‌وجوی جامع با اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی انجام شد.
مطابق تصویر شماره 1 اولین مدرک در سال 1990 منتشر شده است.
در دوران کنونی، اطلاعات به‌عنوان یک منبع راهبردی انگاشته میشود و راهبردها، رویه‌ها و ابزارهای تقویت اشتراک دانش به یکی از مهم‌ترین چالش‌ها بدل شده‌اند. در جوامع امروزی محیط‌های دانشگاهی از مهم‌ترین مراکز تولید دانش هستند که ازجمله ارزشمندترین تولیدات و مصارف آن‌ها، همین اطلاعات است. این اطلاعات صریح، توسط اساتید، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و پژوهشگران تولید میشود و می‌تواند به اشتراک گذاشته شود [1]. کتابخانه‌ها برای اشتراک‌گذاری اطلاعات به مانند محرکه توسعه کشورهاست و کتابخانه‌های دانشگاهی باید این خدمات را برای ارائه بیشتر توسعه دهند. انتشار اطلاعات مواد اولیه‌ای برای رشد اجتماعی را فراهم می‌آورد و عاملی مهم در افزایش تعامل مردم با مردم کشورهای دیگر و کیفیت تصمیمات را افزایش داده و تغییرات اجتماعی را تسهیل می‌کند [2]. از‌این‌رو کتابخانه‌ها باید به دنبال تقویت فرهنگ اشتراک‌گذاری اطلاعات بوده و کارکنان خود را به این امر تشویق کنند. کتابخانه‌ها برای ایجاد فرهنگ اشتراک‌گذاری اطلاعات نیازمند آن هستند که عواملی را که می‌تواند این عمل را با مدیریت صحیح انجام دهد و عمل اشتراک‌گذاری را آسان کند مدنظر قرار بدهند. به‌کارگیری فرایند به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات علاوه‌بر سازمان‌ها، در دانشگاه‌ها نیز به امری حیاتی مبدل شده است و از‌آنجا‌که به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌طور مستقیم با کسب مزیت رقابتی سازمان در ارتباط است ضروری است دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی نیز جهت بهبود عملکرد خود و دستیابی به مزیت رقابتی، فرهنگ اشتراک‌گذاری دانش را در محیط خود نهادینه کنند [3].
کتابخانه‌ها قلب دانشگاه محسوب می‌شوند و بدون یک کتابخانه کارآمد دانشگاه نمی‌تواند وضعیت مطلوبی از‌لحاظ دانش و اطلاعات داشته باشد به همین دلیل با تأسیس هر دانشگاهی، کتابخانه‌ها نیز تأسیس می‌شوند. کتابخانه‌ها نیز ازطریق فرایند اشتراک‌گذاری اطلاعات نقش مهمی به‌عنوان یک منبع رقابتی دارند. اشتراک‌گذاری اطلاعات آن‌ها یک سرمایه استراتژیک در اقتصاد اطلاعات تلقی میشود. بنابراین اشتراک‌گذاری اطلاعات ازطریق کتابخانه یک دارایی برای کتابخانه‌های دانشگاه است [4].
ارزش واقعی به اشتراک گذاشتن اطلاعات، می‌تواند به واسطه این حقیقت تعریف شود که مزیت‌های حاصل، هنگام استفاده از این روش، بر هزینه‌های صرف‌شده برای آن، برتری دارد. این هزینه‌ها ممکن است شامل سرمایهگذاری در‌زمینه سیستم‌های اطلاعات و هزینه‌هایی باشد که برای کسب این اطلاعات پرداخت میشود.
این هزینه‌ها ممکن است شامل سرمایهگذاری در‌زمینه سیستم‌های اطلاعات و هزینه‌هایی است که برای کسب این اطلاعات پرداخت میشود. هزینه‌های هماهنگی نیز ممکن است شامل هزینه‌های ارتباطاتی و مدیریتی باشد. این هزینه‌ها می‌تواند با استفاده از پیشرفت‌های اخیر در‌زمینه تکنولوژی‌های اطلاعات، مانند برنامه‌ریزی منابع شرکت و تکنولوژی‌های مبتنی بر اینترنت، کاهش یابد.
کتابخانه‌ها به‌عنوان قلب اشتراک‌گذاری اطلاعات در دانشگاه‌ها، به‌عنوان دروازه‌ای برای تعامل اجتماعی و فکری در جوامع و سازمان‌های مختلف عمل کنند [5]. بررسی جنبه‌های مختلف به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات نشان می‌دهد که ازجمله مسائل مهم در اشتراک اطلاعات در کتابخانه‌ها آن است که این دروازه‌ها با چالش‌های بزرگی به سبب تعدد منابع اطلاعاتی روبه‌رو هستند، ازجمله منابع مختلفی که در درون آن‌ها وجود دارد می‌توان به مجلات الکترونیکی، بانک‌های اطلاعاتی آنلاین، وب‌سایت‌های حرفه‌ای و سایر منابع دیجیتالی اشاره کرد که این‌ها، مسئولیت رسیدگی به مشکلات علاقه‌مندان به کتابخوانی را برای کتابداران سخت‌تر می‌کند. از سوی دیگر کتابداران نیاز به انواع اطلاعات و راه‌حل‌ها در زمان مناسب دارند. چگونگی تولید اطلاعات وابسته به فرایند به‌اشتراک‌گذاری صحیح آن است. این اشتراک‌گذاری اطلاعات براساس اصول ایجاد آن‌ها بنا نهاده شده است [6]. این پژوهش با هدف علم‌سنجی و ترسیم نقشه علمی اشتراک‌گذاری اطلاعات در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس از سال 1990 تا پایان سال 2022 انجام شد.
علی‌رغم تاریخچه طولانی مطالعات استنادی، علم‌سنجی به شکل امروزین، محصول جوامع صنعتی و مدرن است و با افزایش حجم انتشارات علمی و برخی ضرورت‌های اقتصادی و تاریخی در دهه 1970 میلادی ظهور کرد. در ایران در چندین سال اخیر تلاش‌های فراوانی در این حوزه موضوعی انجام گرفته است و مقالات زیادی هم در نشریات گوناگون به چاپ رسیده است.
ولک من [7] در پژوهش خود «علم‌سنجی، کارآفرینی اجتماعی و تأسیس آن به‌عنوان یک رشته دانشگاهی» به این نتیجه رسید که تعداد مقالات در این زمینه در حال رشد هستند و در 7 خوشه، موضوعات روش‌شناختی را نشان می‌دهد. علاوه‌براین، در یک رتبه بندی از 22 مشارکت دانشگاهی بیشترین استناد در کارآفرینی اجتماعی را ارائه می‌دهد.
مری گو و همکاران [8] در پژوهش «50 سال علوم اطلاعاتی: مرور کتابشناختی» دریافتند علوم اطلاعاتی یک مجله بین‌المللی برجسته در علوم رایانه است که در سال 1968 راه‌اندازی شده است. بنابراین در سال 2018، 50 ساله میشود. به‌منظور جشن سالگرد این مجله، این مطالعه مروری بر کتاب‌شناسی از انتشارات پیشرو و روند استناد در مجله را ارائه می‌دهد. هدف از این کار، شناسایی مهم‌ترین نویسندگان، مؤسسات، کشورها و تحلیل تکامل آن‌ها در طول زمان با استفاده از نرم‌افزار VOS نسخه 1/6/19 است. نتایج تأکید بر رشد قابل‌توجه مجله در طول زمان و تنوع بین المللی آن با انتشار مقالات از کشورهای سراسر جهان دارد.
پرز و همکاران [9] در پژوهش «شبکه بررسی حقوق: کارتل‌های استنادی، انجمن‌های علمی و رتبه‌بندی مجلات خود» به این نتیجه رسیدند که ارزیابی تحقیق به‌طور فزاینده‌ای تحت تأثیر داده‌های کمی است و نتایج نشان داد این مجلات تمایل بیشتری به استناد به همکاران خود دارند و این پدیده امتیاز آن‌ها را بالا می‌برد و رتبه‌بندی ژورنال‌ها را مخدوش می‌کند و در نتیجه می‌تواند جریان و ایجاد ایده‌ها را تضعیف کند.
گیتی و همکاران [10] در پژوهش خود با عنوان «حقوق مالکیت فکری در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس از ابتدا تا کنون» روند افزایشی و رو به رشد مدارک در این زمینه را گزارش و یک چشم‌انداز کلی از حقوق مالکیت فکری در پایگاه وبآوساینس ارائه کردند. نتایج این مطالعه می‌تواند برای مخاطبان و پژوهشگران مانند راهنما و یک نقشه راه باشد و به آن‌ها در ادامه مسیر کمک کند.
صابری و همکاران [11] در «مصورسازی مجله کومش طی سال‌های 2006 تا 2017: یک مطالعه کتاب‌سنجی» به این نتیجه رسیدند که روند انتشار مقالات و استنادهای دریافتی مجله کومش صعودی است. تعداد مقالات مجله از 14 مقاله در سال 2006 به 100 مقاله در سال 2017 و تعداد استنادهای دریافتی از صفر استناد در سال 2006 به 289 استناد در سال 2017 رسیده است.
کریمی و حیدرنیا [12] در ترسیم و تحلیل نقشه علم نگاشتی بروندادهای حوزه جامعه اطلاعاتی ازطریق هم‌رخدادی واژگان در پایگاه استنادی وبآوساینس و آی‌اس‌سی به این نتیجه رسیدند که حوزه‌های موضوعی جامعه اطلاعاتی، اینترنت و شکاف دیجیتالی در پایگاه وبآوساینس و جامعه اطلاعاتی، اشتغال و اجلاس جهانی سران در پایگاه آی‌اس‌سی بیشترین سهم تولید را داشتند.
فرهنگی و همکاران [5] در پژوهش‌های عرفانی در آینه علم‌سنجی به این نتیجه رسیدند که در سال‌های اخیر افزایش رو به رشد پژوهش‌ها در حوزه عرفان و تصوف در ایران نشان‌دهنده افزایش علاقه پژوهشگران به بررسی این مباحث در سطح تخصصی و دانشگاهی است.
نقشه‌های علمی تخصصی، بسیار مفید برای آینده حوزه‌های خاص هستند که این امر باعث تقویت دانش در جامعه علمی میشود. برای مؤسسه‌های سرمایه‌گذار، نقشه‌های علمی برای کنترل درازمدت چرخش سرمایه و توسعه پژوهش، ارزیابی سیاست‌گذاری برای برنامه‌های مختلف، تصمیم‌گیری برای زمان انجام یک پروژه و الگوی سرمایهگذاری علمی می‌تواند سودمند باشد. همچنین می‌توان از نیروهای انسانی در راستای توسعه برنامه علمی استفاده کرد. به علاوه، می‌توان در‌زمینه مشخص کردن حوزه‌های پژوهشی آتی و شبیه‌سازی حوزه‌های پژوهشی جدید، از نقشه‌های علمی استفاده کرد. برای صنعت، با‌توجه‌به اهمیت ارتباط صنعت و دانشگاه، مدیران بخش صنعت با استفاده از نقشه‌های علمی قادرند از نتایج اصلی پژوهش‌های مرتبط، به‌راحتی و در زمان کم آگاه شوند. همچنین می‌توانند با کمک نقشه‌های علمی نیازهای خود را شناسایی کنند و در قالب طرح‌های پژوهشی به پژوهشگران سفارش دهند یا اینکه پژوهش‌ها را در مسیر کاربردی بودن، هدایت کنند.
به دلیل اهمیت حیاتی اشتراک‌گذاری اطلاعات، به‌ویژه در کتابخانه‌های دانشگاهی که مراکز اصلی و مهم تولید و نشر اطلاعات هستند و ضرورت رعایت و انجام آن، نیاز به نقشه‌‌ای از مسیر و حدود این علم در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس که یک پایگاه جامع برای پژوهشگران است، کاملاً محسوس بود. مطالعه حاضر در نظر دارد در یک ارزیابی جامع و با استفاده از تکنیک‌های و نرم‌افزارهای علم‌سنجی به تحلیل اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی در پایگاه وبآوساینس بپردازد و روند انتشار مدارک را تحلیل کند. سؤال پژوهش این بود: نقشه علمی اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی در پایگاه اطلاعاتی وبآوساینس چگونه است؟
مواد و روش‌ها
ﭘﮋوهش ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮدی و یک پژوهش کمی است که ﺑﺎ روش ﻋﻠﻢسنجی اﻧﺠﺎم ﺷﺪه است. ابزار پژوهش پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس و جامعه آماری آن کلیه مدارک موجود در‌زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی از آغاز تا پایان سال 2022 است. جامعه آماری در این مطالعه 1056 مدرک مرتبط در پایگاه وبآوساینس از سال 1990 که سال آغاز چاپ مدارک مرتبط با موضوع بوده تا پایان سال 2022 است. ابتدا با کلیدواژههای مرتبط که به تأیید اساتید مربوطه رسیده بود، با استفاده از عملگرمنطقی و ایجاد فیلدهای جدید جست‌وجو در پایگاه وبآوساینس انجام شد. کلید واژه‌ها در زیر ذکر شده اند.
- Academic libraries (All Fields) and Sharing information (All Fields)
- Sharing information (All Fields)
- Academic libraries (All Fields) AND “Sharing information” (All Fields)
- “University libraries” (All Fields) AND “Sharing information” (All Fields)
- Academic libraries (All Fields) or college library (All Fields) or university libraries (All Fields) and “Sharing information” (All Fields)
- Academic libraries (All Fields) or college library (All Fields) or university libraries (All Fields) and “Sharing information” (All Fields)
- Sharing information (All Fields) and academic libraries (All Fields) and university libraries (All Fields)
بعد از انجام جست‌وجو، مشخصات تمام مدارک با فرمت CVS استخراج شد. سپس تحلیل‌های آماری با استفاده از نرم‌افزارExcel و VOS viewer نسخه 1/6/19 انجام شد. در این مطالعه علم‌سنجی، روند انتشار، مجلات هسته، نویسندگان و کشورهای فعال و غیره در حوزه اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی، بررسی مصورسازی و ترسیم نقشه بررسی شد.
یافته‌ها
در بررسی انجام‌شده، ابتدا اشتراک‌گذاری اطلاعات که بخش مهمی از مدیریت دانش است، جست‌وجو شد تا حدود کار مشخص شود. طبق نتیجه این جست‌وجو اولین مقاله در سال 1954منتشر شده بود و پر‌استنادترین مقاله در سال 2008 بود که حدود 1304 بار استناد دریافت کرده و دارای 44 منبع بود.
اما مطابق با عنوان مقاله که اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی را مورد بررسی قرار داده است، جست‌وجوی جامع با اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی انجام شد.
مطابق تصویر شماره 1 اولین مدرک در سال 1990 منتشر شده است.
این مدارک در طی 32 سال روند صعودی داشته و به 70 مدرک در سال 2022 رسیده است. این روند رشد در سال‌های اخیر به دلیل شناختن ارزش و جایگاه اشتراک اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی است.
در دسته‌بندی‌های اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی از دیدگاه پایگاه وبآوساینس که حدود 101 دسته موضوعی را مشخص کرده است، علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی با 614 مدرک منتشر‌شده و علم کامپیوتر با 152 مدرک قرار دارند.
مطابق جدول شماره 3 نویسندگان پراستناد در این زمینه ذکر شده‌اند.
نویسنده اول گرافستین. الف با انتشار یک مدرک و تعداد استناد 135 در صدر نویسندگان پراستناد قرار دارد. بالغ بر 2441 نویسنده در این موضوع نگارش مدرک داشته‌اند. تعداد زیادی از نویسندگان دارای 1 مدرک هستند. اما نویسنده پرکار در این زمینه محمود. ک و ژانگ. ی با انتشار 6 مدرک هستند.
مطابق اطلاعات استخراج‌شده از پایگاه، مقالات (660 و حدود 71 درصد) بیشترین تعداد مدارک منتشر‌شده را شامل می‌شوند. مقالات کنفرانس‌ها و مروری در مراتب پایین‌تری قرار دارند.
مطابق جدول شماره 4 از 1300 مدخل سازمان همکار، بیشترین تعداد همکاری با آکادمی علوم چین با 42 همکاری است که حدود 687 استناد و 103 لینک را شامل میشود.
دانشگاه‌های جنوا و فلوریدا و کالیفرنیا در مراتب بعدی قرار دارند. در این گزارش‌ها تعداد استنادات اهمیت دارد و کل اطلاعات بر محور تعداد استنادات است.
قوی‌ترین سازمان در این موضوع آکادمی علوم چین با 15 خوشه، 103 لینک و 42 مدرک است. از 492 مدخل مجلات اصلی در‌زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی، مجله Journal Of Academic Librarianship با انتشار 43 مدرک مرتبط در این زمینه در صدر مجلات هسته قرار دارد. مجله ELECTRONIC LIBRARY با انتشار 27 مدرک در رتبه دوم قرار دارد.
از 157 مدخل موجود در‌زمینه ناشران مرتبط با موضوع اشتراک‌گذاری کتابخانه‌های دانشگاهی، انتشارات امرالد با 133 مدرک حدود 14 درصد از انتشارات مدارک را به خود اختصاص داده است. الزویر و اشپرینگر در مراتب بعدی قرار دارند.
انواع دسترسی به مدارک موجود در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس ذکر شده است. مدارک در این تقسیم‌بندی برای پژوهشگر به‌صورت رایگان است، اما بسته به نوع مجوز، دسترسی‌ها برای پایگاه متفاوت است. منابع دسترسی رایگان حدود 31 درصد از کل مدارک را شامل میشود. دسترسی‌های طلایی و طلایی هیبرید نیز با فراوانی 140 و 33 مدرک در مراتب بعدی قرار دارند.
گروه‌های نویسندگی موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی: گروه نویسندگی IEEE با انتشار 19 مدرک که در صدر قرار دارد. همچنین گروه ACM در مرتبه دوم و در مراتب بعدی گروه‌های دیگر با تعداد کمتری از مدارک قرار دارند.
از 87 ناحیه موضوعی موجود در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس، 614 مدرک مربوط به علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی است. 19 مدرک مربوط به علوم کامپیوتر است که در مراتب بعدی قرار دارد.
مطابق جدول شماره 5 از 88 مدخل مربوط به کشورهای منتشرکننده مدارک مرتبط با موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی، کشور آمریکا با 350 مدرک حدود 37 درصد از مدارک مرتبط را پوشش می‌دهد.
کشورهای چین، انگلستان و کانادا در مراتب بعدی قرار دارند.
نقشه استنادی کشورهای همکار با موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی از 83 آیتم،42 خوشه و حدود 69 لینک تشکیل شده است. قوی‌ترین کشور در این نقشه آمریکا با 6 خوشه، 16 لینک و 392 مدرک است. سایر خوشه نیز به همین ترتیب قرار دارند.
بیشترین مدارک منتشر‌شده به زبان انگلیسی هستند که حدود 96 درصد مدارک را شامل میشود. زبان روسی و اسپانیایی در مراتب بعدی قرار دارند.
مطابق یافته‌ها در ارتباط با کلیدواژههای استفاده‌شده در موضوع، کلیدواژه academic libraries با 159 هم‌رخدادی و 587 لینک در صدر جدول کلیدواژهها قرار دارد. سایر کلید واژه‌ها مانند information literacy و libraries و Resource sharing در مراتب بعدی قرار دارند.
در تصویر شماره 2 کلیدواژهها و میزان هم‌رخدادی آن‌ها به تصویر کشیده شده است.
در دسته‌بندی‌های اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی از دیدگاه پایگاه وبآوساینس که حدود 101 دسته موضوعی را مشخص کرده است، علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی با 614 مدرک منتشر‌شده و علم کامپیوتر با 152 مدرک قرار دارند.
مطابق جدول شماره 3 نویسندگان پراستناد در این زمینه ذکر شده‌اند.
نویسنده اول گرافستین. الف با انتشار یک مدرک و تعداد استناد 135 در صدر نویسندگان پراستناد قرار دارد. بالغ بر 2441 نویسنده در این موضوع نگارش مدرک داشته‌اند. تعداد زیادی از نویسندگان دارای 1 مدرک هستند. اما نویسنده پرکار در این زمینه محمود. ک و ژانگ. ی با انتشار 6 مدرک هستند.
مطابق اطلاعات استخراج‌شده از پایگاه، مقالات (660 و حدود 71 درصد) بیشترین تعداد مدارک منتشر‌شده را شامل می‌شوند. مقالات کنفرانس‌ها و مروری در مراتب پایین‌تری قرار دارند.
مطابق جدول شماره 4 از 1300 مدخل سازمان همکار، بیشترین تعداد همکاری با آکادمی علوم چین با 42 همکاری است که حدود 687 استناد و 103 لینک را شامل میشود.
دانشگاه‌های جنوا و فلوریدا و کالیفرنیا در مراتب بعدی قرار دارند. در این گزارش‌ها تعداد استنادات اهمیت دارد و کل اطلاعات بر محور تعداد استنادات است.
قوی‌ترین سازمان در این موضوع آکادمی علوم چین با 15 خوشه، 103 لینک و 42 مدرک است. از 492 مدخل مجلات اصلی در‌زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی، مجله Journal Of Academic Librarianship با انتشار 43 مدرک مرتبط در این زمینه در صدر مجلات هسته قرار دارد. مجله ELECTRONIC LIBRARY با انتشار 27 مدرک در رتبه دوم قرار دارد.
از 157 مدخل موجود در‌زمینه ناشران مرتبط با موضوع اشتراک‌گذاری کتابخانه‌های دانشگاهی، انتشارات امرالد با 133 مدرک حدود 14 درصد از انتشارات مدارک را به خود اختصاص داده است. الزویر و اشپرینگر در مراتب بعدی قرار دارند.
انواع دسترسی به مدارک موجود در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس ذکر شده است. مدارک در این تقسیم‌بندی برای پژوهشگر به‌صورت رایگان است، اما بسته به نوع مجوز، دسترسی‌ها برای پایگاه متفاوت است. منابع دسترسی رایگان حدود 31 درصد از کل مدارک را شامل میشود. دسترسی‌های طلایی و طلایی هیبرید نیز با فراوانی 140 و 33 مدرک در مراتب بعدی قرار دارند.
گروه‌های نویسندگی موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی: گروه نویسندگی IEEE با انتشار 19 مدرک که در صدر قرار دارد. همچنین گروه ACM در مرتبه دوم و در مراتب بعدی گروه‌های دیگر با تعداد کمتری از مدارک قرار دارند.
از 87 ناحیه موضوعی موجود در پایگاه اطلاع‌رسانی وبآوساینس، 614 مدرک مربوط به علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی است. 19 مدرک مربوط به علوم کامپیوتر است که در مراتب بعدی قرار دارد.
مطابق جدول شماره 5 از 88 مدخل مربوط به کشورهای منتشرکننده مدارک مرتبط با موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی، کشور آمریکا با 350 مدرک حدود 37 درصد از مدارک مرتبط را پوشش می‌دهد.
کشورهای چین، انگلستان و کانادا در مراتب بعدی قرار دارند.
نقشه استنادی کشورهای همکار با موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی از 83 آیتم،42 خوشه و حدود 69 لینک تشکیل شده است. قوی‌ترین کشور در این نقشه آمریکا با 6 خوشه، 16 لینک و 392 مدرک است. سایر خوشه نیز به همین ترتیب قرار دارند.
بیشترین مدارک منتشر‌شده به زبان انگلیسی هستند که حدود 96 درصد مدارک را شامل میشود. زبان روسی و اسپانیایی در مراتب بعدی قرار دارند.
مطابق یافته‌ها در ارتباط با کلیدواژههای استفاده‌شده در موضوع، کلیدواژه academic libraries با 159 هم‌رخدادی و 587 لینک در صدر جدول کلیدواژهها قرار دارد. سایر کلید واژه‌ها مانند information literacy و libraries و Resource sharing در مراتب بعدی قرار دارند.
در تصویر شماره 2 کلیدواژهها و میزان هم‌رخدادی آن‌ها به تصویر کشیده شده است.
این نقشه از 1000 آیتم، 58 خوشه و حدود 5714 لینک تشکیل شده است. قوی‌ترین کلیدواژه در این نقشه academic libraries با 11 خوشه، 347 لینک و 159 هم‌رخدادی است. سایر خوشه نیز به همین ترتیب قرار دارند. از 113 مدخل کنفرانس، بیشترین عناوین کنفرانس‌های برگزارشده در‌زمینه علوم کتابداری و کامپیوتر است (تصویر شماره 3).
مطابق جدول شماره 6، 5 مقاله برتر و پراستناد موضوع اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی ذکر شده است.
اولین مقاله مربوط به سال 2009 است که 375 استناد دریافت کرده است. مقالات بعدی نیز با استنادات بالایی در رده‌های بعدی قرار دارند.
بحث
به‌طور‌کلی با بررسی و مرور پیشینه‌های این پژوهش به این نتیجه می‌رسیم که برخی پیشینه‌ها به تحلیل استنادی مدارک در حوزه‌های مختلف علمی و برخی نیز به ترسیم نقشه علمی رشته‌های مختلف پرداخته‌اند و نتایج قابل‌توجهی در‌زمینه الگوهای رفتار علمی پژوهشگران، موضوع، مجلات هسته، روحیه همکاری گروهی و غیره به دست آورده‌اند. همکاری هرچه بیشتر پژوهشگران دانشگاه و مؤسسه‌های علمی به‌ویژه دانشگاه‌های مطرح در حوزه‌های مهم و تأثیرگذار، نقش اساسی در توسعه علوم و حل بسیاری از چالش‌ها و مسائل جهانی ایفا خواهد کرد. به علاوه، ساختار برخی از حوزه‌های مورد‌بررسی نیز ترسیم شده و نویسندگان مهم و مقالات اثر‌گذار آن حوزه‌ها مشخص شده است. یافته‌های حاصل از استخراج داده‌ها از پایگاه اطلاعاتی وبآوساینس به بازیابی 1056 مدرک در‌زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی منجر شد. سال نشر اولین مدارک در این زمینه مربوط به 1990 است؛ یعنی حدود 32 سال قبل به رشته تالیف درآمده است که در مقایسه با سایر موضوعات در این پایگاه، نشانگر جدید و بهه‌روز بودن این موضوع است. در سال‌های بعد تعداد مدارک رو به رشد بوده است، اما از سال 2010 جهش تعداد مدارک منتشر‌شده در این زمینه بیشتر مشهود است و این نشانگر رشد خوب مدارک در این زمینه است؛ مشابه کار کریمی و حیدرنیا (12) که رشد 67 درصدی مدارک را ذکر کرده‌اند و همچنین فرهنگی و همکاران [5] که رشد خوب مدارک را در عرفان تأیید می‌کنند. کشور آمریکا بزرگ‌ترین تولید‌کننده مدارک در این حوزه است و اکثر آن‌ها مقاله و به زبان انگلیسی هستند. گیتی و همکاران [10]، و موسوی و همکاران [13] نیز در پژوهش‌های خود به صعودی بودن روند رشد مدارک مرتبط با موضوعات مورد پژوهش خود اذعان داشتند. اطلاعات به‌صورت بین‌المللی در سطح جهان در حال گسترش است و پژوهشگران و مؤسساتی در سطح جهان در ارتباط با بیماری کرونا در حال بررسی، پژوهش و ارزیابی هستند. پاتیل [14] و ژیا و همکارانش [15] در بررسی پیشرفت‌هایپژوهشی کشورهای مختلف جهان در حوزه کووید 19 دریافتند که کشورهای چین و ایالات متحده و چین بیشترین مطالعات را در‌زمینه کووید 19 انجام داده‌اند که این یافته در مورد پژوهش انجام‌شده فعلی نیز صادق است. همچنین در بین دانشگاه‌های جهان دانشگاه هنک‌کنگ و در بین محققین، یورون یونگ در جایگاه نخست جهان قرار دارند. نتایج مطالعه آن‌ها نشان داد که همکاری‌های علمی بین‌المللی شرط لازم جهت سرعت بخشیدن به پیشرفت‌های تحقیقاتی و دستیابی به موفقیت‌های علمی است. در این مطالعه حوزه نویسندگان دارای 920 آیتم، 613 خوشه که هر خوشه دارای چندین آیتم است و 307 لینک هم‌تألیفی است. هم‌استنادی نویسندگان دارای 6 خوشه و در هر خوشه 187 آیتم و 2884 لینک است. احمدی و همکاران [1] در تحلیل خوشه‌ای نشان دادند حوزه علم‌سنجی ایران دارای 17 خوشه موضوعی است و مدارک این حوزه رشدی 32 درصدی دارد. نهایتاً اینکه این مطالعه می‌تواند یک راهنما برای پژوهشگران و یک نقشه علمی‌کاربردی در این حوزه موضوعی باشد.
با‌توجه‌به اینکه این پژوهش مرتبط با اینترنت بود، متأسفانه کندی اینترنت و عدم دسترسی کامل به همه قسمت‌های پایگاه وبآوساینس و نرم‌افزارVOS viwer تا حدودی سرعت کار را کم می‌‌کرد.
پیشنهاد میشود این پژوهش در سایر پایگاه‌های اطلاعاتی مانند پایگاه پابمد و اسکوپوس هم انجام شود. تا بتوان یک نظر کلی و جامع در ارتباط با جزئیات این موضوع در سطح جهان مطرح کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه رساله دکتری «ارائه الگوی اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی»، مصوب جلسه شورای پژوهشی مورخ 99/10/15 و جلسه کمیته اخلاق دانشگاه آزاد همدان با کد اخلاق 172298292 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله دکتری لیلا گودرزی، تایید شده توسط گروه دانش و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان می باشد.
مشارکت نویسندگان
نویسندگان به یک اندازه در نگارش مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
اولین مقاله مربوط به سال 2009 است که 375 استناد دریافت کرده است. مقالات بعدی نیز با استنادات بالایی در رده‌های بعدی قرار دارند.
بحث
به‌طور‌کلی با بررسی و مرور پیشینه‌های این پژوهش به این نتیجه می‌رسیم که برخی پیشینه‌ها به تحلیل استنادی مدارک در حوزه‌های مختلف علمی و برخی نیز به ترسیم نقشه علمی رشته‌های مختلف پرداخته‌اند و نتایج قابل‌توجهی در‌زمینه الگوهای رفتار علمی پژوهشگران، موضوع، مجلات هسته، روحیه همکاری گروهی و غیره به دست آورده‌اند. همکاری هرچه بیشتر پژوهشگران دانشگاه و مؤسسه‌های علمی به‌ویژه دانشگاه‌های مطرح در حوزه‌های مهم و تأثیرگذار، نقش اساسی در توسعه علوم و حل بسیاری از چالش‌ها و مسائل جهانی ایفا خواهد کرد. به علاوه، ساختار برخی از حوزه‌های مورد‌بررسی نیز ترسیم شده و نویسندگان مهم و مقالات اثر‌گذار آن حوزه‌ها مشخص شده است. یافته‌های حاصل از استخراج داده‌ها از پایگاه اطلاعاتی وبآوساینس به بازیابی 1056 مدرک در‌زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات کتابخانه‌های دانشگاهی منجر شد. سال نشر اولین مدارک در این زمینه مربوط به 1990 است؛ یعنی حدود 32 سال قبل به رشته تالیف درآمده است که در مقایسه با سایر موضوعات در این پایگاه، نشانگر جدید و بهه‌روز بودن این موضوع است. در سال‌های بعد تعداد مدارک رو به رشد بوده است، اما از سال 2010 جهش تعداد مدارک منتشر‌شده در این زمینه بیشتر مشهود است و این نشانگر رشد خوب مدارک در این زمینه است؛ مشابه کار کریمی و حیدرنیا (12) که رشد 67 درصدی مدارک را ذکر کرده‌اند و همچنین فرهنگی و همکاران [5] که رشد خوب مدارک را در عرفان تأیید می‌کنند. کشور آمریکا بزرگ‌ترین تولید‌کننده مدارک در این حوزه است و اکثر آن‌ها مقاله و به زبان انگلیسی هستند. گیتی و همکاران [10]، و موسوی و همکاران [13] نیز در پژوهش‌های خود به صعودی بودن روند رشد مدارک مرتبط با موضوعات مورد پژوهش خود اذعان داشتند. اطلاعات به‌صورت بین‌المللی در سطح جهان در حال گسترش است و پژوهشگران و مؤسساتی در سطح جهان در ارتباط با بیماری کرونا در حال بررسی، پژوهش و ارزیابی هستند. پاتیل [14] و ژیا و همکارانش [15] در بررسی پیشرفت‌هایپژوهشی کشورهای مختلف جهان در حوزه کووید 19 دریافتند که کشورهای چین و ایالات متحده و چین بیشترین مطالعات را در‌زمینه کووید 19 انجام داده‌اند که این یافته در مورد پژوهش انجام‌شده فعلی نیز صادق است. همچنین در بین دانشگاه‌های جهان دانشگاه هنک‌کنگ و در بین محققین، یورون یونگ در جایگاه نخست جهان قرار دارند. نتایج مطالعه آن‌ها نشان داد که همکاری‌های علمی بین‌المللی شرط لازم جهت سرعت بخشیدن به پیشرفت‌های تحقیقاتی و دستیابی به موفقیت‌های علمی است. در این مطالعه حوزه نویسندگان دارای 920 آیتم، 613 خوشه که هر خوشه دارای چندین آیتم است و 307 لینک هم‌تألیفی است. هم‌استنادی نویسندگان دارای 6 خوشه و در هر خوشه 187 آیتم و 2884 لینک است. احمدی و همکاران [1] در تحلیل خوشه‌ای نشان دادند حوزه علم‌سنجی ایران دارای 17 خوشه موضوعی است و مدارک این حوزه رشدی 32 درصدی دارد. نهایتاً اینکه این مطالعه می‌تواند یک راهنما برای پژوهشگران و یک نقشه علمی‌کاربردی در این حوزه موضوعی باشد.
با‌توجه‌به اینکه این پژوهش مرتبط با اینترنت بود، متأسفانه کندی اینترنت و عدم دسترسی کامل به همه قسمت‌های پایگاه وبآوساینس و نرم‌افزارVOS viwer تا حدودی سرعت کار را کم می‌‌کرد.
پیشنهاد میشود این پژوهش در سایر پایگاه‌های اطلاعاتی مانند پایگاه پابمد و اسکوپوس هم انجام شود. تا بتوان یک نظر کلی و جامع در ارتباط با جزئیات این موضوع در سطح جهان مطرح کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه رساله دکتری «ارائه الگوی اشتراک‌گذاری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی»، مصوب جلسه شورای پژوهشی مورخ 99/10/15 و جلسه کمیته اخلاق دانشگاه آزاد همدان با کد اخلاق 172298292 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله دکتری لیلا گودرزی، تایید شده توسط گروه دانش و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان می باشد.
مشارکت نویسندگان
نویسندگان به یک اندازه در نگارش مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Ahmadi H, Osare F, Heydari G, Hosseini Beheshti MS. [Mapping and analysis of Iranian conceptual network of the structure of scientometrics (Persian)]. J Stud Libr Inf Sci. 2017; 9(21):1-20. [DOI:10.22055/slis.2018.11650]
2.Strumia S, Torre R. Biblioranking fundamental physics. J Inf. 2019; 13(2):515-39. [DOI:10.1016/j.joi.2019.01.011]
3.Alian M, Yari S. [A review of scientometric texts in Iran (Persian)]. Libr Inf Sci. 2012; 15(1):185-215. [Link]
4.Börner K, Scharnhorst A. Visual conceptualizations and models of science. J Inf. 2009; 3(3):161-72. [DOI:10.1016/j.joi.2009.03.008]
5.Farhangi S, Khasseh AA, Ebrahimi Dinani A. [Mystical researches in the mirror of scientometrics (Persian)]. Res mystical lit. 2018; 12(1):109-32. [DOI:10.22108/JPLL.2018.106069.1131]
6.Glänzel W. Expression of concern: Bibliometric study of electronic commerce research in information systems & MIS Journals. Scientometrics. 2016; 114(3):1423-76. [DOI:10.1007/s11192-017-2575-8]
7.Sassmannshausen SP, Volkmann C. The scientometrics of social entrepreneurship and its establishment as an academic field. J Small Bus Manag. 2018; 56(2):251-73. [DOI:10.1111/jsbm.12254]
8.Merigó JM, Pedrycz W, Weber R, de la Sotta C. Fifty years of information sciences: A bibliometric overview. Inf Sci. 2018; 432:245-68. [DOI:10.1016/j.ins.2017.11.054]
9.Perez O, Bar-Ilan J, Cohen R, Schreiber N. The network of law reviews: Citation cartels, scientific communities, and journal rankings. Mod Law Rev. 2019; 82(2):240-68. [DOI:10.1111/1468-2230.12405]
10.Giti A, Fassihi A, Faraji Z, Golchin M. [COVID-19 scientific map in web of science information database (Persian)]. J Mod Med Inf Sci. 2021; 7(2):28-37. [DOI:10.52547/jmis.7.2.28]
11.Saberi MK, Sahebi S, Zerehsaz M. [Visualization of the Koomesh journal between 2006 and 2017: A bibliometric study (Persian)]. Koomesh. 2019; 22(1):1-9. [DOI:10.29252/koomesh.22.1.1]
12.Karimi R, Heidarnia Z. [Drawing and analyzing the mapping outputs of the information society domain through the cooccurrence of the vocabulary in the citation databases of web of science and ISC (Persian)]. Sci Tech Inf Manag. 2019; 5(3):157-85. [DOI:10.22091/stim.2019.1492]
13.Mousavi A, Riahi A, Zare A. [Scientific production of Iranian researchers in the field of cancer and compare with regional and world countries (2006-2015) (Persian)]. Res Med. 2017; 41(4):282-93. [Link]
14.Patil SB. A scientometric analysis of global COVID-19 research based on dimensions database. SSRN Electron J. 2020. [Unpublished] [DOI:10.2139/ssrn.3631795]
15.Zhai F, Zhai Y, Cong C, Song T, Xiang R, Feng T, et al. Research progress of coronavirus based on bibliometric analysis. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(11):3766. [DOI:10.3390/ijerph17113766] [PMID] [PMCID]
16.Jain E, Bairoch A, Duvaud S, Phan I, Redaschi N, Suzek BE, et al. Infrastructure for the life sciences: Design and implementation of the UniProt website. BMC Bioinformatics. 2009; 10(1):1-9.
17.Hanani U, Shapira B, Shoval P. Information filtering: Overview of issues, research and systems. User Model User-adapt Interact. 2001; 11:203-59. [Link]
18.Farquhar A, Fikes R, Rice J. The ontolingua server: A tool for collaborative ontology construction. Int J Hum Comput Stud. 1997; 46(6):707-27. [DOI:10.1006/ijhc.1996.0121]
19.Chang NC, Hung SI, Hwa KY, Kato I, Chen JE, Liu CH, et al. A macrophage protein, Ym1, transiently expressed during inflammation is a novel mammalian lectin. J Biol Chem. 2001; 276(20):17497-506. [DOI:10.1074/jbc.M010417200]
20.Tsugawa H, Ikeda K, Takahashi M, Satoh A, Mori Y, Uchino H, et al. A lipidome atlas in MS-DIAL 4. Nature Biotechnology. 2020; 38(10):1159-63. [Link]
2.Strumia S, Torre R. Biblioranking fundamental physics. J Inf. 2019; 13(2):515-39. [DOI:10.1016/j.joi.2019.01.011]
3.Alian M, Yari S. [A review of scientometric texts in Iran (Persian)]. Libr Inf Sci. 2012; 15(1):185-215. [Link]
4.Börner K, Scharnhorst A. Visual conceptualizations and models of science. J Inf. 2009; 3(3):161-72. [DOI:10.1016/j.joi.2009.03.008]
5.Farhangi S, Khasseh AA, Ebrahimi Dinani A. [Mystical researches in the mirror of scientometrics (Persian)]. Res mystical lit. 2018; 12(1):109-32. [DOI:10.22108/JPLL.2018.106069.1131]
6.Glänzel W. Expression of concern: Bibliometric study of electronic commerce research in information systems & MIS Journals. Scientometrics. 2016; 114(3):1423-76. [DOI:10.1007/s11192-017-2575-8]
7.Sassmannshausen SP, Volkmann C. The scientometrics of social entrepreneurship and its establishment as an academic field. J Small Bus Manag. 2018; 56(2):251-73. [DOI:10.1111/jsbm.12254]
8.Merigó JM, Pedrycz W, Weber R, de la Sotta C. Fifty years of information sciences: A bibliometric overview. Inf Sci. 2018; 432:245-68. [DOI:10.1016/j.ins.2017.11.054]
9.Perez O, Bar-Ilan J, Cohen R, Schreiber N. The network of law reviews: Citation cartels, scientific communities, and journal rankings. Mod Law Rev. 2019; 82(2):240-68. [DOI:10.1111/1468-2230.12405]
10.Giti A, Fassihi A, Faraji Z, Golchin M. [COVID-19 scientific map in web of science information database (Persian)]. J Mod Med Inf Sci. 2021; 7(2):28-37. [DOI:10.52547/jmis.7.2.28]
11.Saberi MK, Sahebi S, Zerehsaz M. [Visualization of the Koomesh journal between 2006 and 2017: A bibliometric study (Persian)]. Koomesh. 2019; 22(1):1-9. [DOI:10.29252/koomesh.22.1.1]
12.Karimi R, Heidarnia Z. [Drawing and analyzing the mapping outputs of the information society domain through the cooccurrence of the vocabulary in the citation databases of web of science and ISC (Persian)]. Sci Tech Inf Manag. 2019; 5(3):157-85. [DOI:10.22091/stim.2019.1492]
13.Mousavi A, Riahi A, Zare A. [Scientific production of Iranian researchers in the field of cancer and compare with regional and world countries (2006-2015) (Persian)]. Res Med. 2017; 41(4):282-93. [Link]
14.Patil SB. A scientometric analysis of global COVID-19 research based on dimensions database. SSRN Electron J. 2020. [Unpublished] [DOI:10.2139/ssrn.3631795]
15.Zhai F, Zhai Y, Cong C, Song T, Xiang R, Feng T, et al. Research progress of coronavirus based on bibliometric analysis. Int J Environ Res Public Health. 2020; 17(11):3766. [DOI:10.3390/ijerph17113766] [PMID] [PMCID]
16.Jain E, Bairoch A, Duvaud S, Phan I, Redaschi N, Suzek BE, et al. Infrastructure for the life sciences: Design and implementation of the UniProt website. BMC Bioinformatics. 2009; 10(1):1-9.
17.Hanani U, Shapira B, Shoval P. Information filtering: Overview of issues, research and systems. User Model User-adapt Interact. 2001; 11:203-59. [Link]
18.Farquhar A, Fikes R, Rice J. The ontolingua server: A tool for collaborative ontology construction. Int J Hum Comput Stud. 1997; 46(6):707-27. [DOI:10.1006/ijhc.1996.0121]
19.Chang NC, Hung SI, Hwa KY, Kato I, Chen JE, Liu CH, et al. A macrophage protein, Ym1, transiently expressed during inflammation is a novel mammalian lectin. J Biol Chem. 2001; 276(20):17497-506. [DOI:10.1074/jbc.M010417200]
20.Tsugawa H, Ikeda K, Takahashi M, Satoh A, Mori Y, Uchino H, et al. A lipidome atlas in MS-DIAL 4. Nature Biotechnology. 2020; 38(10):1159-63. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
