دوره 8، شماره 4 - ( زمستان 1401 )
جلد 8 شماره 4 صفحات 323-312 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Malekzadeh R, Assadi T, Mahmoudi E, Montazeriun F. Performance Evaluation of the Intensive Care Units in Hospitals Affiliated to Mazandaran University of Medical Sciences During the COVID-19 Pandemic. JMIS 2023; 8 (4) :312-323
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-377-fa.html
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-377-fa.html
ملک‌زاده رؤیا، اسدی تورج، محمودی الهه، منتظریون فاطمه. ارزیابی عملکرد بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران در بحران کووید-19. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین. 1401; 8 (4) :312-323
گروه بهداشت عمومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران، ساری، ایران.
متن کامل [PDF 5822 kb]
(1113 دریافت)
| چکیده (HTML) (1557 مشاهده)
متن کامل: (3027 مشاهده)
مقدمه
بخشهای مراقبت ویژه را به دلیل گستردگی خدماتی که انجام می‌دهند، می‌تـوان بـه بیمارستانی کوچک در درون بیمارستانی بزرگ تشبیه کرد که مراقبت‌های نجات‌دهنده زندگی بـرای بیماران دارای شرایط بحرانی را فراهم می‌کند. این مراقبت‌های نجات‌دهنده در نتیجه تعامل متقابل بین فراهم‌کننده‌های مراقبت سلامت، بیماران و تجهیزات پزشکی روی می‌دهد [1]. بخش مراقبت‌های ویژه به‌عنوان گلوگاه کنترل عملکرد در بیمارستان شناخته می‌شود و رعایت استانداردها در آن از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا برای دست‌یابی به اهداف مدیریت کیفیت باید خدمات ارائه‌شده با الزامات از پیش تعیین‌شده تطابق داشته باشد [2]. از‌این‌رو تدوین و به‌کارگیری استانداردها در بخشهای مراقبت‌های ویژه به بقای بیشتر بیماران و صرفه‌جویی در هزینه‌ها منجر می‌شود، زیرا از اشتباهات در مدیریت بخش مراقبت‌های ویژه جلوگیری کرده و مرگ‌های قابل‌پیشگیری را کاهش می‌دهد. در ایران با تأمین منابع مالی و تخصیص اعتبارات، نظارت کافی و برطرف کردن ساختار فیزیکی غیراستاندارد یا قدیمی، تجهیز کردن بخش مراقبت ویژه، استخدام کادر پزشکی و پرستاری مجرب و همچنین برنامه‌ریزی در استفاده صحیح از نیروی انسانی می‌توان به ارائه مراقبت‌های ویژه به بیماران نیازمند پرداخت [3].
به‌طور‌کلی استانداردهای بخش مراقبت ویژه را می‌توان در 6 حوزه مدیریت و سامان‌دهی، مدیریت و توانمندسازی منابع انسانی، طراحی فضای فیزیکی، تجهیزات پزشکی، امکانات و فناوری و رعایت اصول ایمنی و بهبود کیفیت تعریف کرد. شاخص‌هایی نظیر درصد اشغال تخت، متوسط اقامت بیمار، دفعات راندهای تیم پزشکی شامل پزشک متخصص، پرستار و داروساز بالینی برای کلیه بیماران بستری، گردش سالانه نیروهای پرستاری، میزان مرگ‌و‌میر در بخش، درصد پذیرش مجدد بیمار در بخش، میزان استفاده از اطلاعات مرتبط با میزان مرگ‌و‌میر و مدت اقامت بیماران، از‌جمله شاخص‌های عملکردی مهم در بخش مراقبت‌های ویژه است که باید با نگاه علمی به آن‌ها پرداخته شود [2].
در دسامبر 2019 با شیوع همه‌گیری کووید-19 در شهر ووهان چین، به‌تدریج اکثر کشورهای جهان با شیوع این بیماری مواجه شدند [4]. در ایران نیز اولین مورد بیماری در تاریخ 28 بهمن ماه 1398 گزارش شده و براساس آمار رسمی تا تاریخ 1 تیرماه 1399 به بیش از 205 هزار نفر رسیده است [5]. با‌توجه‌به ماهیت نسبتاً ناشناخته و سرعت انتقال بالای بیماری در بحران‌های همه‌گیری، سرعت در ارائه خدمات اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا تقاضا برای ارائه مراقبت‌های بهداشتی‌درمانی به‌طور ناگهانی افزایش می‌یابد [6]. در چنین شرایطی یکی از بخش‌هایی که از میزان درگیری در شرایط بحرانی ناشی از کووید-19 برخوردار می‌شود بخش مراقبت ویژه بیمارستان و خصوصاً پرستاران این بخش هستند که به‌عنوان خط مقدم درمان بیماران، روزانه با تعداد زیادی از مراجعه‌کنندگان مواجه خواهند شد [7] که تجربه ارائه خدمات در شرایط متفاوت را به دست خواهند آورد. تجربه نشان داده است که در چنین شرایطی کیفیت مراقبت ممکن است دستخوش تغییر شود [1]، به‌نحوی‌که به دلیل تمرکز بیشتر بر گسترش دسترسی به خدمات تشخیصی و درمانی ممکن است تا حدی از کیفیت خدمات کاسته شود [8]. کاهش کیفیت مراقبت ارائه‌شده به بیماران می‌تواند به کاهش رضایت بیمار، طولانی شدن مدت‌زمان بستری و عدم دست‌یابی به پیامدهای بالینی مطلوب منجر شود. از طرف دیگر، مراقبت غیرایمن در زمان بحران اپیدمی ممکن است به طولانی شدن بستری بیماران و افزایش احتمال انتقال بیماری به سایر بیماران و کارکنان منجر شود [9]. همچنین از ظرفیت بیمارستان برای ارائه خدمات به مراجعه‌کنندگان بعدی کاسته می‌شود و تبعات اقتصادی و سلامتی نامطلوبی برای جامعه دربر خواهد داشت [10].
ایوبیان در مطالعه خود به این نتیجه رسید که بیمارستانهای نظامی بیش از بیمارستانهای دولتی و خصوصی استانداردهای بخش مراقبت ویژه را رعایت می‌کنند که شاید دلیل آن مربوط به رعایت استانداردهای حاکم بر بخش مراقبت ویژه آن‌ها براساس دستورات نظامی باشد [3]. نتایج مطالعه یاوری و همکاران نشان داد مجموع امتیازات کسب‌شده در بخش مراقبت ویژه بیمارستانهای دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی از امتیاز کلی در نظر گرفته شده بسیار پایین‌تر است [2]. در مطالعه فاضلی و همکاران کیفیت مراقبت‌های عمومی بعد از بحران کرونا روند کاهشی داشته است، به‌طوری‌که نمره کلی کیفیت مراقبت نسبتاً مطلوب و در بخش اورژانس متوسط بوده است [5]. همچنین Soares و همکاران بیان داشتند در کشور برزیل، عوامل سازمانی، از‌جمله اجرای پروتکل‌ها، اهداف بالقوه‌ای برای بهبود نتایج بیماران و استفاده از منابع در آی‌سی‌یو هستند [11].
از سوی دیگر، در شرایط بحران کرونا با‌توجه‌به افزایش نیاز به تخت‌های بستری و ناکافی بودن ظرفیت بخش عفونی، به‌کارگیری کلیه ظرفیت کادر درمان و تخت‌های سایر بخشهای بیمارستان اجتناب‌ناپذیر است [12]. این امر ممکن است با‌توجه‌به ماهیت بخش و غیرتخصصی بودن برای ارائه خدمات در زمان بحران، بر نحوه مراقبت از بیمار تأثیرگذار باشد [13]. از‌این‌رو، هنگامی که بخش مراقبت ویژه به مراقبت از بیماران عفونی مانند کووید-19 اختصاص پیدا می‌کند، رعایت استانداردها و پروتکل‌ها خصوصاً در زمینه پیشگیری و کنترل عفونت بسیار اهمیت پیدا می‌کند [5]. با‌توجه‌به اهمیت بررسی رعایت استانداردهای پیشگیری و کنترل عفونت در زمان بحران، به ویژه بحران‌های اپیدمی در بخش مراقبت‌های ویژه و نیز مطالعات محدود انجام‌شده خصوصاً در کشور ایران، مطالعه حاضر میزان رعایت استانداردها در بخش مراقبت‌های ویژه در بحران کرونا را بررسی خواهد کرد.
مواد و روش‌ها
پژوهش کاربردی حاضر با رویکرد توصیفی‌تحلیلی و به‌صورت مقطعی در سال 1399-1400 اجرا شد. جامعه مورد‌مطالعه کلیه بخشهای مراقبت‌های ویژه تابعه دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران (اعم از مراکز آموزشی‌درمانی و بیمارستانهای درمانی) بود. تعداد 19 بخش مراقبت‌های ویژه موجود در 19 بیمارستان این دانشگاه با روش سرشماری به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.
معیار ورود به مطالعه شامل مراکز آموزشی درمانی و بیمارستانهای تحت پوشش علوم‌پزشکی مازندران و معیار خروج شامل بخشهای مراقبت‌های ویژه در حال بازسازی و فاقد بیمار بستری بود.
ابزار گردآوری دادهها براساس پرسش‌نامه محقق‌ساخته «ارزیابی بخش مراقبت‌های ویژه» بود. برای شناسایی گویه‌های پرسش‌نامه، 25 نفر از متخصصان و اعضای کمیته ارتقای بخشهای مراقبت‌های ویژه معاونت درمان دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران (5 نفر از اعضای هیئت‌علمی بخش مراقبت‌های ویژه، 10 نفر از سرپرستاران بخش مراقبت‌های ویژه، 5 نفر از ارزیابان رسمی اعتباربخشی بیمارستان و 5 نفر از رؤسا و مدیران بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران) با مرور پیشینه پژوهش و استفاده از چک‌لیست‌های داخلی (استانداردهای اعتباربخشی ملی ایران، ویرایش چهارم) و خارجی (برنامه ملی بهبود کیفیت خدمات آی سی یو) [2] و با استفاده از تکنیک گروه کانونی واحد فهرستی از گویه‌ها شامل 8 بعد با 147 سؤال تهیه شد.
برای اندازه‌گیری روایی صوری، پرسش‌نامه در اختیار 10 نفر در رشته‌های پزشکی، مدیریت خدمات بهداشتی‌درمانی و پرستاری قرار گرفت و وضوح و قابلیت درک و پاسخ‌گویی به سؤالات تأیید شد. همچنین جهت روایی محتوا پرسش‌نامه «ارزیابی بخش مراقبت‌های ویژه» در اختیار 20 نفر از متخصصین مراقبت‌های ویژه و بیهوشی و پرستاران بخش مراقبت‌های ویژه قرار گرفت و نظرات آن‌ها در خصوص مفاهیم مورد‌سنجش و قابلیت درک عبارات اعمال شد.
سپس روایی سازه (تحلیل عاملی) و پایایی به روش همسانی درونی بین 42 نفر از رؤسا و مدیران بیمارستان، متخصصین و پرستاران آگاه به بخش مراقبت‌های ویژه دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران آزموده شد. نتایج بیانگر بار عاملی بیش از 0/5 برای همه گویه‌ها و مقدار متوسط واریانس استخراج‌شده 0/81 برای این پرسش‌نامه بود. مقدار آلفای کرونباخ با افراد مذکور 0/82 و پایایی مرکب 0/91 به دست آمد که نشان‌دهنده پایایی قابل‌قبول پرسش‌نامه مطالعه حاضر بود [14].
این پرسش‌نامه شامل 147 سؤال در 8 بعد نیروی انسانی (13 سؤال)، فضا، ساختار و تأسیسات (17 سؤال)، تجهیزات پزشکی (16 سؤال)، عملکردی (22 سؤال)، فرایندهای پرستاری (23 سؤال)، ایمنی (22 سؤال)، مدیریت و رهبری (10 سؤال) و کنترل عفونت در بخش مراقبت ویژه (24 سؤال) بود. مقیاس پرسش‌نامه به‌صورت طیف لیکرت 5 گزینه‌ای بود که طیف آن از عدم انجام اقدامات کافی تا پیشرفت کامل در هر زمینه متغیر بود (انطباق کامل=5، انطباق خوب=4، انطباق متوسط=3، انطباق ضعیف=2، عدم انطباق=1). با نظر اساتید مرتبط و مطالعات مشابه دیگر، برای هر بُعد، میانگین نمرات کسب‌شده محاسبه شد. نمرات کمتر از 3 به‌عنوان وضعیت نامطلوب، نمرات 3 تا 4 وضعیت نسبتاٌ مطلوب و نمرات بالاتر از 4 به‌عنوان وضعیت مطلوب در نظر گرفته شدند. میانگین مجموع نمرات پرسش‌های هر بُعد به‌عنوان نمره آن بعد منظور شد. نمره کلی پرسش‌نامه نیز از میانگین مجموع نمرات تعداد کل پرسش‌ها به دست آمد. دادهها به مدت 6 ماه توسط اعضای کمیته مراقبت‌های ویژه معاونت درمان دانشگاه متشکل از افراد زیر و به روش مصاحبه و مشاهده در بخش و بررسی مستندات گردآوری شدند: 3 نفر متخصص بخش مراقبت‌های ویژه، 1 نفرکارشناس پرستاری دانشگاه و یک نفر کارشناس بهبود کیفیت دانشگاه. یک جلسه توجیهی و هماهنگی با حضور تیم ارزیاب برگزار شد و در خصوص سؤالات پرسش‌نامه وحدت رویه لازم ایجاد شد و راهنمای واحدی جهت ارزیابی، تدوین و براساس آن عمل شد تا از سوگیری تعدد ارزیابان جلوگیری شود. سپس زمان بازدید از قبل توسط تیم پژوهش به بیمارستان‌ها اطلاع داده شد تا آمادگی لازم را داشته باشند. پس از کسب اجازه از مسئولین دانشگاه و بیمارستانهای مرتبط، اخذ تعهد آگاهانه از مشارکت‌کنندگان در پژوهش و نیز رعایت چارچوب محرمانه ماندن اطلاعات از ملاحظات اخلاقی رعایت‌شده در این پژوهش بود. برای تحلیل دادهها از پرسش‌نامه‌‌های جمع‌آوری‌شده، از آمار توصیفی (جداول، توزیع فراوانی، میانگین، درصد، انحراف‌معیار) و استنباطی ناپارامتری رتبه‌علامت ویلکاکسون، فریدمن و کروسکال والیس با استفاده از نرم‌افزارSPSS نسخه 21 و Splus استفاده شد.
یافته‌ها
در این مطالعه 19 بخش مراقبت‌های ویژه زیرنظر بیمارستان دولتی دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران شامل 5 مرکز آموزشی‌درمانی و 14 بیمارستان درمانی با استفاده از پرسش‌نامه محقق‌ساخته مشتمل بر 147 سؤال در 8 بعد نیروی انسانی (13 سؤال)، فضا ساختار و تأسیسات (17 سؤال)، تجهیزات پزشکی (16 سؤال)، عملکردی (22 سؤال)، فرایندهای پرستاری (23 سؤال)، ایمنی (22 سؤال)، مدیریت و رهبری (10 سؤال) و کنترل عفونت در بخش مراقبت ویژه (24 سؤال) ارزیابی شدند.
میزان رعایت استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه در‌مجموع 82/4 درصد از کل امتیاز با میانگین 0/35±4/12 از کل 5 امتیاز بود.
میزان رعایت استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه در بحران کرونا مطلوب بود. بیشترین مقدار مربوط به حیطه «مدیریت و رهبری» با میانگین 0/93±4/74 (94/7 درصد) و کمترین میزان مربوط به حیطه «کنترل عفونت» با میانگین 1/24±3/42 (68/4 درصد) بوده است. همچنین به ترتیب حیطه‌های تجهیزات پزشکی(0/52±4/53)، فرایندهای پرستاری (0/66±4/53)، فضا، ساختار و تأسیسات (0/39±4/47)، ایمنی (0/69±4/3) ، عملکردی (11/04±4/0) و نیروی انسانی (0/42±4/19) بیشترین امتیاز را کسب کردند. (جدول شماره 1)
.jpg)
با‌توجه‌به رتبه‌های به‌دست‌آمده در حیطه‌های مختلف استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه، بیشترین رتبه مربوط به حیطه «مدیریت و رهبری» و کمترین رتبه مربوط به حیطه «کنترل عفونت» بوده است که این اختلاف رتبه‌های مشاهده‌شده در حیطه‌های مختلف طبق آزمون فریدمن به‌عمل‌آمده معنی‌دار است (0/05>P) (جدول شماره 2).
.jpg)
طبق آزمون ناپارامتری تک‌نمونه‌ای رتبه‌علامت ویلکاکسون، نمره به‌دست‌آمده از میزان رعایت استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه، از میانگین نمره استاندارد 3 بیشتر بوده است (0/05>P). همچنین در حیطه‌های مختلف استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه نیز میانگین نمره کسب‌شده در تمامی حیطه‌ها به‌جز حیطه «کنترل عفونت» از میانگین استاندارد 3 بیشتر بوده است (0/05>P) (جدول شماره 3).
.jpg)
میزان رعایت استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه در بحران کرونا در بیمارستانهای آموزشی (0/31±4/35) بیشتر از بیمارستانهای درمانی (0/33±4/04) بود که این اختلاف در میانگین، طبق آزمون آماری ناپارامتری من‌ویتنی معنی‌دار نبود. همچنین این اختلاف میانگین در هیچ‌یک از حیطه‌های هشت‌گانه نیز معنی‌دار نبود (0/05>P).
در استاندارد نیروی انسانی بیشترین امتیاز درزمینه «وجود لیست آنکالی و مقیمی پزشکان» و کمترین امتیاز درزمینه «وجود برنامه آموزشی برای کلیه پزشکان و پرسنل از سوی رئیس بخش» بود. در استاندارد فضا، ساختار، تأسیسات بیشترین امتیاز درزمینه «وجود مانیتور علائم حیاتی، خروجی گازهای طبی، کنسول بالای سر بیمار» و کمترین امتیاز درزمینه «وجود یک فضای دیالیز به همراه خروجی آب و فاضلاب دردار به ازای هر 4 تخت بستری باز» بود. در استاندارد تجهیزات پزشکی بیشترین امتیاز درزمینه «وجود مانیتورینگ ثابت مرکزی» و کمترین امتیاز درزمینه «وجود موبایل آی‌سی‌یو جهت انتقال بیماران بدحال» بود. در استاندارد عملکردی بیشترین امتیاز درزمینه «انجام فرایند ترانسفوزیون خون طبق استاندارد» و کمترین امتیاز درزمینه «انجام مشاوره تغذیه و ارزیابی تخصصی تغذیه‌ای تمام بیماران آی‌سی‌یو در 24 ساعت اول بستری و پیگیری آن در فواصل زمانی مشخص» بود. در استاندارد فرایندهای پرستاری بیشترین امتیاز درزمینه «آموزش‌های لازم (ساکشن، گاواژ، مراقبت از زخم‌بستر و غیره) زمان ترخیص از آی‌سی‌یو به خانواده بیمار» و کمترین امتیاز درزمینه «کاف لوله تراشه هر 6 ساعت به مدت 10 دقیقه خالی و سپس پر و کنترل فشار کاف» بود. در استاندارد ایمنی بیشترین امتیاز درزمینه "مشخص بودن بیماران مبتلا به HIV+ و HCV+ با علامت خطر» و کمترین امتیاز درزمینه «آشنایی کارکنان و بیماران با محل‌های خروج اضطراری» بود. در استاندارد مدیریت و رهبری بیشترین امتیاز درزمینه «انجام بازدیدهای مدیریتی ایمنی بیمار طبق زمان‌بندی تعیین‌شده» و کمترین امتیاز درزمینه «انجام پایش فصلی برنامه عملیاتی بخش آی‌سی‌یو» بود. در استاندارد کنترل عفونت بیشترین امتیاز درزمینه «بالا نگه داشتن سر بیمار در زاویه 30 تا 45 درجه (مگر در موارد خاص)» و کمترین امتیاز درزمینه «وجود اتاق ایزوله با شرایط استاندارد و مجهز به پاگرد و وسایل معاینه مجزا و وسایل حفاظت فردی» بود.
بحث
مطالعه نشان داد در‌مجموع، بخشهای مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای مورد‌مطالعه از سطح استاندارد مناسبی در دوران کووید-19 برخوردار بودند. معینی در پژوهش خود به این نتیجه رسید که استانداردهای ارائه خدمات درمانی در بخشهای مراقبت ویژه بیمارستانهای اراک فاصله زیادی با استانداردهای معتبر ارائه خدمات درمانی در این بخش دارد [15] که با نتایج این پژوهش مغایرت دارد. همچنین نتایج این پژوهش با مطالعه ایوبیان در ارزیابی استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه همخوانی دارد [3].
تا‌کنون مطالعه‌ای در خصوص بررسی استانداردهای بخشهای مراقبت‌های ویژه در دوران کووید-19 مشاهده نشده است. طبق یافته‌های مطالعه فضائلی و همکاران، مجموع امتیاز کیفیت مراقبت‌های عمومی بعد از شروع بحران کرونا نسبت به قبل از آن کاهش معناداری داشته است. به‌طوری‌که نمره کلی کیفیت مراقبت در بخشهای عفونی مطلوب، در بخشهای غیرعفونی نسبتاً مطلوب و در بخش اورژانس متوسط بوده است [5].
از بین محورهای استاندارد، بیشترین میانگین به بعد مدیریت و رهبری تعلق داشت که بیانگر توجه مدیران ارشد به مقوله نظارت و رهبری و انجام اقدامات مثبتی درزمینه مدیریت این بخش است. رؤسای بخش ویژه از فارغ‌التحصیلان رشته فلوشییب آی‌سی‌یو یا بیهوشی بودند. رئیس و سرپرستار بخش نیز سابقه کاری کافی برای اداره بخش را دارا بودند. نتایج مطالعه چابویر و همکاران در واحد مراقبت‌های ویژه استرالیا حاکی است مدیریت حمایتی، ابعاد ایمنی بیمار را بهبود می‌بخشد [16]. طبق نتایج مطالعات مظهری در بیمارستانهای تهران و گازرانی و همکاران در بیمارستانهای بجنورد، میانگین میزان رعایت استانداردهای گروه حاکمیت و رهبری بالاتر از 70 درصد و نمایانگر عملکرد خوب بیمارستان در این گروه است که با نتایج حاضر همخوانی دارد [17, 18]. با‌توجه‌به یافته‌های مطالعه یاوری و همکاران، مجموع امتیاز بخشهای مراقبت ویژه در حیطه مدیریت از امتیاز کلی بسیار فاصله دارد [2]. همچنین آصف‌زاده و همکاران نشان دادند عملکرد حاکمیت و رهبری در بیمارستانهای دانشگاه علوم‌پزشکی مورد‌مطالعه مطلوب نیست [19] که با نتایج این مطالعه همخوانی ندارد. این می‌تواند به دلیل تفاوت در بخش مورد‌ارزیابی باشد. توجه به ابعاد حاکمیتی و عملکردی بخش جزئی اجتناب‌ناپذیر از عملکرد سازمانی است.
با‌توجه‌به نتایج مطالعه حاضر، بخشهای مراقبت ویژه از بعد تجهیزات پزشکی تقریباً مجهز بودند و رعایت استانداردها، مطلوب ودر رتبه دوم قرار داشت که با نتایج مطالعه یاوری و همکاران در ارزیابی بخشهای مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای دانشگاه شهید بهشتی که نشان دادند از‌لحاظ استانداردهای تجهیزات پزشکی در وضعیت متوسط قرار دارند [2]، همخوانی ندارد. نکته مهم این است که بین واحد تجهیزات پزشکی و بخشهای ویژه ارتباط مستمر و نزدیکی وجود ندارد. این در حالی است که به دلیل تجهیزات گران‌قیمت و پیشرفته مورد‌استفاده در این بخش حضور دائمی یک مهندس پزشکی الزامی است. مسئله مهم دیگر، بحث خرید فناوری و تجهیزات مورد‌نیاز بخش مراقبت ویژه است که باید توســط یک تیم کارشناسی و با همکاری متخصص مراقبت ویژه انجام شود و برای این کار تنها یک فرد نباید تصمیم‌گیرنده باشد.
محور فضا، ساختار و تأسیسات از‌نظر رعایت استانداردها مطلوب و چهارمین جایگاه را در ارزیابی بخش مراقبت‌های ویژه کسب کرد که با نتایج مطالعه یاوری و همکاران که در آن محور فضای فیزیکی با کسب امتیاز 46 درصد در وضعیت نامناسب قرار داشت [2]، همخوانی ندارد. دلیل این تفاوت را می‌توان به ساختار قدیمی بخشهای مورد‌مطالعه یاوری دانست که نمی‌توان استانداردهای روز دنیا را از آن‌ها انتظار داشت. ولی اکثر بخشهای مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران دارای بازسازی جدید هســتند و از‌نظر مساحت بخش می‌توان گفت تقریباً تمامی بخش‌ها از زیرســاخت کافی برخوردار بودند.زاهدپاشا و همکاران در پژوهش خود در خصوص رعایت عوامل فیزیکی محیطی مرتبط با نور و صدا در بخشهای مراقبت ویژه نوزادان به این نتیجه دست یافتند که از‌نظر ارزشیابی موقعیت مکانی، فضاها و ضمائم درونی و قسمت تأسیسات و ایمنی بخش مراقبت‌های ویژه حائز اهمیت است [20]. در پژوهش دیگری که صادقی و همکاران انجام دادند، نتیجه‌گیری شد که به‌کارگیری درست رنگ و نور در محیط‌های درمانی طراحی ویژه‌ای را می‌طلبد و موجب تسریع روند بهبودی بیماران می‌شود [21] که همگی مؤید اهمیت توجه به استانداردهای فضای فیزیکی در طراحی بخشهای مراقبت‌های ویژه است. تعیین محل بخشهای مختلف در بیمارستان، طراحی و ارتباط فی‌مابین آن‌ها چنان باید باشد که جریان مراقبت از بیمار سهل و آسان باشد.
کلیه بخش‌ها در ارتباط با ایمنی و بهبود کیفیت اقدامات قابل‌توجهی انجام دادند و این به خاطر اقدامات مرتبط با مباحث بهبود کیفیت و اعتباربخشی بوده است، اما باید به این نکته توجه داشت که رعایت مسائل ظاهری و در حد نام اعتباربخشی، نباید پیاده‌‌سازی استانداردهای روز دنیا در ایمنی و بهبود کیفیت را در حاشیه قرار دهد. برای ارتقای سطح ایمنی و بهبود کیفیت بخش مراقبت ویژه، طراحی نظام مدیریت ایمنی عامل تعیین‌کننده‌ای است که کمابیش در این بیمارستان‌ها اجرا می‌شود. یاوری و همکاران نیز معتقدند با طراحی نظام مدیریت ایمنی، مدیران بخش مراقبت ویژه می‌توانند با همکاری نزدیک نیروی انسانی خود و به‌کارگیری ابزارهای فعال، مانند روش تحلیل حالات و اثرات خطا، شکست‌های موجود در نظام ارائه خدمت را پیش از وقوع خطا شناسایی کنند و به علل آشکار و پنهان خطاهای سیستمی و پزشکی در سیستم تحت مدیریت خود پی ببرند [2].
استانداردهای حیطه عملکردی بخش مراقبت‌های ویژه بیانگر این موضوع است که بعد از گردآوری امکانات و منابع لازم در آی‌سی‌یو، مدیریت بخش توانسته است از امکانات موجود به نحو احسن در راستای ارائه خدمات به بیماران بهره‌برداری کند. با‌توجه‌به نتایج مطالعه، این حیطه در جایگاه ششم ارزیابی عملکرد بخش مراقبت‌های ویژه قرار دارد و در مواردی نظیر انجام صحیح فرایندهای درمانی، انجام ویزیت روزانه و انجام به‌موقع مشاوره‌ها می‌توان عملکرد بخش مراقبت‌های ویژه را با برنامه‌ریزی بهتر و دقیق‌تر نسبت به سایر محورها بیشتر ارتقا داد، چرا‌که استفاده بهینه از امکانات موجود همیشه راحت‌تر از گردآوری منابع است و اختیار کامل آن در دست مسئولین بیمارستان و بخش است.
در بین محورهای استاندارد، میانگین امتیاز حیطه نیروی انسانی در جایگاه هفتم بود که بیانگر ضرورت توجه به کمیت و کیفیت کارکنان این بخش است. بدیهی است که کافی بودن تعداد هریک از این رده‌های کارمندان طبق استانداردهای معین ضروری است. ضمن آنکه بهره‌گیری از این کارمندان هم باید به نحوی کارساز باشد تا اطمینان حاصل شود که وظایف به‌طور منطقی تخصیص داده شده و مسئولیت پاسخ‌گویی هم منطقی است. نتایج پژوهش جدیدی و همکاران نماینگر فقدان حضور مناسب متخصصین بیهوشی و پزشکان مقیم در بخش مراقبت‌های ویژه است و بر لزوم استفاده تمام‌وقت از پزشکان تأکید می‌کند [22]. همچنین عسگری و همکاران بر لزوم استفاده تمام‌وقت از پزشکان تمام‌وقت و متخصص تأکید دارند [23]. نتایج مطالعه مورثی و همکاران نشان داد بخشهای مراقبت‌های ویژه در کشورهای کم‌درآمد با چالش‌های گسترده‌ای، مانند تعداد بسیار کم کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و زیرساخت‌های ضعیف مواجه هستند [24]. همچنین سوارس بیان می‌دارد که نسبت کادر پرستاری به تخت در بیمارستانهای برزیل مناسب نیست و تعداد پرستاران بخشهای مراقبت‌های ویژه نقش مهمی در پیامدهای بالینی بیماران دارد [11]. از‌این‌رو بر توسعه بخشهای مراقبت ویژه با تأکید بر تقویت نیروی انسانی توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد رعایت استانداردهای کنترل عفونت کمترین امتیاز را در بخش مراقبت‌های ویژه دارا بود. پژوهش بیات‌منش و همکاران نشان داد در حیطه پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی، اقدامات بخش مراقبت‌های ویژه با استانداردها فاصله دارد [1]. در مطالعه امیرزاده نیز عملکرد پرستاران در ارتبـاط بـا کنترل عفونت مطـابق بـا مراحـل استاندارد نبوده و پرستاران عمدتاً از عملکرد ضعیفی برخوردار بودند [25]. در مطالعه‌ای که راندا در کشور مصر در بخـش مراقبت ویژه اطفـال انجام داد، نشـان داد عملکرد پرستاران در رابطه با شستن دست، پوشیدن روپـوش، پوشیدن دستکش و گذاشتن ماسک نیز بـا استانداردها فاصله زیادی دارد [26]. مطالعه مرزبان و همکاران در بخش مراقبت ویژه نشان داد بالا بودن نرخ عفونت در بخش به دلیل عدم رعایت استانداردهای فیزیکی و بالینی کنترل عفونت توسط کادر پرستاری و پزشکی است [27] که مؤید نتایج مطالعه حاضر است.
نتایج مطالعه حاضر نماینگر عملکرد مطلوب بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران بود. عملکرد بخش در حیطه‌های مدیریت و رهبری، تجهیزات پزشکی و فرایندهای پرستاری مطلوب و در حیطه کنترل عفونت نیازمند توجه و تلاش بیشتری است. از‌این‌رو جهت ارتقای هر‌چه بیشتر بخشهای مراقبت ویژه، می‌توان با برگزاری کنفرانس‌های مشترک و بازدیدهای گروهی بیمارستانهای موفق تجربیات خود را در اختیار سایر بیمارستان‌ها قرار داد. همچنین آموزش و برنامه‌ریزی جهت استفاده بهینه از امکانات موجود و ثبت اقدامات انجام‌شده یکی از راه‌های افزایش ارتقای کیفیت است. در‌واقع می‌توان گفت در بسیاری موارد بیمارستان‌هایی که نمره مناسبی در برخی محورها کسب نکرده‌اند به علت عدم ثبت صحیح اقداماتشات بوده است. بنابراین بیمارستان‌ها با ثبت اطلاعات خود با استفاده از سیستم‌های نرم‌افزاری می‌توانند کیفیت خدمات ارائه‌شده خود را بالا ببرند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.MAZUMS..REC.1399.8974 از دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران است.
حامی مالی
این مقاله از طرح پژوهشی مصوب معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران برگرفته شده است و با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
طراحی چارچوب مطالعه و مسئولیت راهبری و انجام مطالعه و تدوین مقاله: رؤیا ملک‌زاده؛ طراحی مراحل مطالعه و ویرایش نهایی: تورج اسدی؛ یافته‌ها و تحلیل و آنالیز دادهها: الهه محمودی؛ هماهنگی جهت بازدید تیم تخصصی از بیمارستان‌ها: فاطمه منتظریون؛ جمع‌آوری دادهها: تورج اسدی و فاطمه منتظریون.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان بر خود لازم می‌دانند از همکاری حوزه معاونت‌های پژوهشی و درمان دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران صمیمانه سپاس‌گزاری کنند.
بخشهای مراقبت ویژه را به دلیل گستردگی خدماتی که انجام می‌دهند، می‌تـوان بـه بیمارستانی کوچک در درون بیمارستانی بزرگ تشبیه کرد که مراقبت‌های نجات‌دهنده زندگی بـرای بیماران دارای شرایط بحرانی را فراهم می‌کند. این مراقبت‌های نجات‌دهنده در نتیجه تعامل متقابل بین فراهم‌کننده‌های مراقبت سلامت، بیماران و تجهیزات پزشکی روی می‌دهد [1]. بخش مراقبت‌های ویژه به‌عنوان گلوگاه کنترل عملکرد در بیمارستان شناخته می‌شود و رعایت استانداردها در آن از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا برای دست‌یابی به اهداف مدیریت کیفیت باید خدمات ارائه‌شده با الزامات از پیش تعیین‌شده تطابق داشته باشد [2]. از‌این‌رو تدوین و به‌کارگیری استانداردها در بخشهای مراقبت‌های ویژه به بقای بیشتر بیماران و صرفه‌جویی در هزینه‌ها منجر می‌شود، زیرا از اشتباهات در مدیریت بخش مراقبت‌های ویژه جلوگیری کرده و مرگ‌های قابل‌پیشگیری را کاهش می‌دهد. در ایران با تأمین منابع مالی و تخصیص اعتبارات، نظارت کافی و برطرف کردن ساختار فیزیکی غیراستاندارد یا قدیمی، تجهیز کردن بخش مراقبت ویژه، استخدام کادر پزشکی و پرستاری مجرب و همچنین برنامه‌ریزی در استفاده صحیح از نیروی انسانی می‌توان به ارائه مراقبت‌های ویژه به بیماران نیازمند پرداخت [3].
به‌طور‌کلی استانداردهای بخش مراقبت ویژه را می‌توان در 6 حوزه مدیریت و سامان‌دهی، مدیریت و توانمندسازی منابع انسانی، طراحی فضای فیزیکی، تجهیزات پزشکی، امکانات و فناوری و رعایت اصول ایمنی و بهبود کیفیت تعریف کرد. شاخص‌هایی نظیر درصد اشغال تخت، متوسط اقامت بیمار، دفعات راندهای تیم پزشکی شامل پزشک متخصص، پرستار و داروساز بالینی برای کلیه بیماران بستری، گردش سالانه نیروهای پرستاری، میزان مرگ‌و‌میر در بخش، درصد پذیرش مجدد بیمار در بخش، میزان استفاده از اطلاعات مرتبط با میزان مرگ‌و‌میر و مدت اقامت بیماران، از‌جمله شاخص‌های عملکردی مهم در بخش مراقبت‌های ویژه است که باید با نگاه علمی به آن‌ها پرداخته شود [2].
در دسامبر 2019 با شیوع همه‌گیری کووید-19 در شهر ووهان چین، به‌تدریج اکثر کشورهای جهان با شیوع این بیماری مواجه شدند [4]. در ایران نیز اولین مورد بیماری در تاریخ 28 بهمن ماه 1398 گزارش شده و براساس آمار رسمی تا تاریخ 1 تیرماه 1399 به بیش از 205 هزار نفر رسیده است [5]. با‌توجه‌به ماهیت نسبتاً ناشناخته و سرعت انتقال بالای بیماری در بحران‌های همه‌گیری، سرعت در ارائه خدمات اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا تقاضا برای ارائه مراقبت‌های بهداشتی‌درمانی به‌طور ناگهانی افزایش می‌یابد [6]. در چنین شرایطی یکی از بخش‌هایی که از میزان درگیری در شرایط بحرانی ناشی از کووید-19 برخوردار می‌شود بخش مراقبت ویژه بیمارستان و خصوصاً پرستاران این بخش هستند که به‌عنوان خط مقدم درمان بیماران، روزانه با تعداد زیادی از مراجعه‌کنندگان مواجه خواهند شد [7] که تجربه ارائه خدمات در شرایط متفاوت را به دست خواهند آورد. تجربه نشان داده است که در چنین شرایطی کیفیت مراقبت ممکن است دستخوش تغییر شود [1]، به‌نحوی‌که به دلیل تمرکز بیشتر بر گسترش دسترسی به خدمات تشخیصی و درمانی ممکن است تا حدی از کیفیت خدمات کاسته شود [8]. کاهش کیفیت مراقبت ارائه‌شده به بیماران می‌تواند به کاهش رضایت بیمار، طولانی شدن مدت‌زمان بستری و عدم دست‌یابی به پیامدهای بالینی مطلوب منجر شود. از طرف دیگر، مراقبت غیرایمن در زمان بحران اپیدمی ممکن است به طولانی شدن بستری بیماران و افزایش احتمال انتقال بیماری به سایر بیماران و کارکنان منجر شود [9]. همچنین از ظرفیت بیمارستان برای ارائه خدمات به مراجعه‌کنندگان بعدی کاسته می‌شود و تبعات اقتصادی و سلامتی نامطلوبی برای جامعه دربر خواهد داشت [10].
ایوبیان در مطالعه خود به این نتیجه رسید که بیمارستانهای نظامی بیش از بیمارستانهای دولتی و خصوصی استانداردهای بخش مراقبت ویژه را رعایت می‌کنند که شاید دلیل آن مربوط به رعایت استانداردهای حاکم بر بخش مراقبت ویژه آن‌ها براساس دستورات نظامی باشد [3]. نتایج مطالعه یاوری و همکاران نشان داد مجموع امتیازات کسب‌شده در بخش مراقبت ویژه بیمارستانهای دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی از امتیاز کلی در نظر گرفته شده بسیار پایین‌تر است [2]. در مطالعه فاضلی و همکاران کیفیت مراقبت‌های عمومی بعد از بحران کرونا روند کاهشی داشته است، به‌طوری‌که نمره کلی کیفیت مراقبت نسبتاً مطلوب و در بخش اورژانس متوسط بوده است [5]. همچنین Soares و همکاران بیان داشتند در کشور برزیل، عوامل سازمانی، از‌جمله اجرای پروتکل‌ها، اهداف بالقوه‌ای برای بهبود نتایج بیماران و استفاده از منابع در آی‌سی‌یو هستند [11].
از سوی دیگر، در شرایط بحران کرونا با‌توجه‌به افزایش نیاز به تخت‌های بستری و ناکافی بودن ظرفیت بخش عفونی، به‌کارگیری کلیه ظرفیت کادر درمان و تخت‌های سایر بخشهای بیمارستان اجتناب‌ناپذیر است [12]. این امر ممکن است با‌توجه‌به ماهیت بخش و غیرتخصصی بودن برای ارائه خدمات در زمان بحران، بر نحوه مراقبت از بیمار تأثیرگذار باشد [13]. از‌این‌رو، هنگامی که بخش مراقبت ویژه به مراقبت از بیماران عفونی مانند کووید-19 اختصاص پیدا می‌کند، رعایت استانداردها و پروتکل‌ها خصوصاً در زمینه پیشگیری و کنترل عفونت بسیار اهمیت پیدا می‌کند [5]. با‌توجه‌به اهمیت بررسی رعایت استانداردهای پیشگیری و کنترل عفونت در زمان بحران، به ویژه بحران‌های اپیدمی در بخش مراقبت‌های ویژه و نیز مطالعات محدود انجام‌شده خصوصاً در کشور ایران، مطالعه حاضر میزان رعایت استانداردها در بخش مراقبت‌های ویژه در بحران کرونا را بررسی خواهد کرد.
مواد و روش‌ها
پژوهش کاربردی حاضر با رویکرد توصیفی‌تحلیلی و به‌صورت مقطعی در سال 1399-1400 اجرا شد. جامعه مورد‌مطالعه کلیه بخشهای مراقبت‌های ویژه تابعه دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران (اعم از مراکز آموزشی‌درمانی و بیمارستانهای درمانی) بود. تعداد 19 بخش مراقبت‌های ویژه موجود در 19 بیمارستان این دانشگاه با روش سرشماری به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.
معیار ورود به مطالعه شامل مراکز آموزشی درمانی و بیمارستانهای تحت پوشش علوم‌پزشکی مازندران و معیار خروج شامل بخشهای مراقبت‌های ویژه در حال بازسازی و فاقد بیمار بستری بود.
ابزار گردآوری دادهها براساس پرسش‌نامه محقق‌ساخته «ارزیابی بخش مراقبت‌های ویژه» بود. برای شناسایی گویه‌های پرسش‌نامه، 25 نفر از متخصصان و اعضای کمیته ارتقای بخشهای مراقبت‌های ویژه معاونت درمان دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران (5 نفر از اعضای هیئت‌علمی بخش مراقبت‌های ویژه، 10 نفر از سرپرستاران بخش مراقبت‌های ویژه، 5 نفر از ارزیابان رسمی اعتباربخشی بیمارستان و 5 نفر از رؤسا و مدیران بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران) با مرور پیشینه پژوهش و استفاده از چک‌لیست‌های داخلی (استانداردهای اعتباربخشی ملی ایران، ویرایش چهارم) و خارجی (برنامه ملی بهبود کیفیت خدمات آی سی یو) [2] و با استفاده از تکنیک گروه کانونی واحد فهرستی از گویه‌ها شامل 8 بعد با 147 سؤال تهیه شد.
برای اندازه‌گیری روایی صوری، پرسش‌نامه در اختیار 10 نفر در رشته‌های پزشکی، مدیریت خدمات بهداشتی‌درمانی و پرستاری قرار گرفت و وضوح و قابلیت درک و پاسخ‌گویی به سؤالات تأیید شد. همچنین جهت روایی محتوا پرسش‌نامه «ارزیابی بخش مراقبت‌های ویژه» در اختیار 20 نفر از متخصصین مراقبت‌های ویژه و بیهوشی و پرستاران بخش مراقبت‌های ویژه قرار گرفت و نظرات آن‌ها در خصوص مفاهیم مورد‌سنجش و قابلیت درک عبارات اعمال شد.
سپس روایی سازه (تحلیل عاملی) و پایایی به روش همسانی درونی بین 42 نفر از رؤسا و مدیران بیمارستان، متخصصین و پرستاران آگاه به بخش مراقبت‌های ویژه دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران آزموده شد. نتایج بیانگر بار عاملی بیش از 0/5 برای همه گویه‌ها و مقدار متوسط واریانس استخراج‌شده 0/81 برای این پرسش‌نامه بود. مقدار آلفای کرونباخ با افراد مذکور 0/82 و پایایی مرکب 0/91 به دست آمد که نشان‌دهنده پایایی قابل‌قبول پرسش‌نامه مطالعه حاضر بود [14].
این پرسش‌نامه شامل 147 سؤال در 8 بعد نیروی انسانی (13 سؤال)، فضا، ساختار و تأسیسات (17 سؤال)، تجهیزات پزشکی (16 سؤال)، عملکردی (22 سؤال)، فرایندهای پرستاری (23 سؤال)، ایمنی (22 سؤال)، مدیریت و رهبری (10 سؤال) و کنترل عفونت در بخش مراقبت ویژه (24 سؤال) بود. مقیاس پرسش‌نامه به‌صورت طیف لیکرت 5 گزینه‌ای بود که طیف آن از عدم انجام اقدامات کافی تا پیشرفت کامل در هر زمینه متغیر بود (انطباق کامل=5، انطباق خوب=4، انطباق متوسط=3، انطباق ضعیف=2، عدم انطباق=1). با نظر اساتید مرتبط و مطالعات مشابه دیگر، برای هر بُعد، میانگین نمرات کسب‌شده محاسبه شد. نمرات کمتر از 3 به‌عنوان وضعیت نامطلوب، نمرات 3 تا 4 وضعیت نسبتاٌ مطلوب و نمرات بالاتر از 4 به‌عنوان وضعیت مطلوب در نظر گرفته شدند. میانگین مجموع نمرات پرسش‌های هر بُعد به‌عنوان نمره آن بعد منظور شد. نمره کلی پرسش‌نامه نیز از میانگین مجموع نمرات تعداد کل پرسش‌ها به دست آمد. دادهها به مدت 6 ماه توسط اعضای کمیته مراقبت‌های ویژه معاونت درمان دانشگاه متشکل از افراد زیر و به روش مصاحبه و مشاهده در بخش و بررسی مستندات گردآوری شدند: 3 نفر متخصص بخش مراقبت‌های ویژه، 1 نفرکارشناس پرستاری دانشگاه و یک نفر کارشناس بهبود کیفیت دانشگاه. یک جلسه توجیهی و هماهنگی با حضور تیم ارزیاب برگزار شد و در خصوص سؤالات پرسش‌نامه وحدت رویه لازم ایجاد شد و راهنمای واحدی جهت ارزیابی، تدوین و براساس آن عمل شد تا از سوگیری تعدد ارزیابان جلوگیری شود. سپس زمان بازدید از قبل توسط تیم پژوهش به بیمارستان‌ها اطلاع داده شد تا آمادگی لازم را داشته باشند. پس از کسب اجازه از مسئولین دانشگاه و بیمارستانهای مرتبط، اخذ تعهد آگاهانه از مشارکت‌کنندگان در پژوهش و نیز رعایت چارچوب محرمانه ماندن اطلاعات از ملاحظات اخلاقی رعایت‌شده در این پژوهش بود. برای تحلیل دادهها از پرسش‌نامه‌‌های جمع‌آوری‌شده، از آمار توصیفی (جداول، توزیع فراوانی، میانگین، درصد، انحراف‌معیار) و استنباطی ناپارامتری رتبه‌علامت ویلکاکسون، فریدمن و کروسکال والیس با استفاده از نرم‌افزارSPSS نسخه 21 و Splus استفاده شد.
یافته‌ها
در این مطالعه 19 بخش مراقبت‌های ویژه زیرنظر بیمارستان دولتی دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران شامل 5 مرکز آموزشی‌درمانی و 14 بیمارستان درمانی با استفاده از پرسش‌نامه محقق‌ساخته مشتمل بر 147 سؤال در 8 بعد نیروی انسانی (13 سؤال)، فضا ساختار و تأسیسات (17 سؤال)، تجهیزات پزشکی (16 سؤال)، عملکردی (22 سؤال)، فرایندهای پرستاری (23 سؤال)، ایمنی (22 سؤال)، مدیریت و رهبری (10 سؤال) و کنترل عفونت در بخش مراقبت ویژه (24 سؤال) ارزیابی شدند.
میزان رعایت استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه در‌مجموع 82/4 درصد از کل امتیاز با میانگین 0/35±4/12 از کل 5 امتیاز بود.
میزان رعایت استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه در بحران کرونا مطلوب بود. بیشترین مقدار مربوط به حیطه «مدیریت و رهبری» با میانگین 0/93±4/74 (94/7 درصد) و کمترین میزان مربوط به حیطه «کنترل عفونت» با میانگین 1/24±3/42 (68/4 درصد) بوده است. همچنین به ترتیب حیطه‌های تجهیزات پزشکی(0/52±4/53)، فرایندهای پرستاری (0/66±4/53)، فضا، ساختار و تأسیسات (0/39±4/47)، ایمنی (0/69±4/3) ، عملکردی (11/04±4/0) و نیروی انسانی (0/42±4/19) بیشترین امتیاز را کسب کردند. (جدول شماره 1)
با‌توجه‌به رتبه‌های به‌دست‌آمده در حیطه‌های مختلف استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه، بیشترین رتبه مربوط به حیطه «مدیریت و رهبری» و کمترین رتبه مربوط به حیطه «کنترل عفونت» بوده است که این اختلاف رتبه‌های مشاهده‌شده در حیطه‌های مختلف طبق آزمون فریدمن به‌عمل‌آمده معنی‌دار است (0/05>P) (جدول شماره 2).
طبق آزمون ناپارامتری تک‌نمونه‌ای رتبه‌علامت ویلکاکسون، نمره به‌دست‌آمده از میزان رعایت استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه، از میانگین نمره استاندارد 3 بیشتر بوده است (0/05>P). همچنین در حیطه‌های مختلف استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه نیز میانگین نمره کسب‌شده در تمامی حیطه‌ها به‌جز حیطه «کنترل عفونت» از میانگین استاندارد 3 بیشتر بوده است (0/05>P) (جدول شماره 3).
میزان رعایت استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه در بحران کرونا در بیمارستانهای آموزشی (0/31±4/35) بیشتر از بیمارستانهای درمانی (0/33±4/04) بود که این اختلاف در میانگین، طبق آزمون آماری ناپارامتری من‌ویتنی معنی‌دار نبود. همچنین این اختلاف میانگین در هیچ‌یک از حیطه‌های هشت‌گانه نیز معنی‌دار نبود (0/05>
در استاندارد نیروی انسانی بیشترین امتیاز درزمینه «وجود لیست آنکالی و مقیمی پزشکان» و کمترین امتیاز درزمینه «وجود برنامه آموزشی برای کلیه پزشکان و پرسنل از سوی رئیس بخش» بود. در استاندارد فضا، ساختار، تأسیسات بیشترین امتیاز درزمینه «وجود مانیتور علائم حیاتی، خروجی گازهای طبی، کنسول بالای سر بیمار» و کمترین امتیاز درزمینه «وجود یک فضای دیالیز به همراه خروجی آب و فاضلاب دردار به ازای هر 4 تخت بستری باز» بود. در استاندارد تجهیزات پزشکی بیشترین امتیاز درزمینه «وجود مانیتورینگ ثابت مرکزی» و کمترین امتیاز درزمینه «وجود موبایل آی‌سی‌یو جهت انتقال بیماران بدحال» بود. در استاندارد عملکردی بیشترین امتیاز درزمینه «انجام فرایند ترانسفوزیون خون طبق استاندارد» و کمترین امتیاز درزمینه «انجام مشاوره تغذیه و ارزیابی تخصصی تغذیه‌ای تمام بیماران آی‌سی‌یو در 24 ساعت اول بستری و پیگیری آن در فواصل زمانی مشخص» بود. در استاندارد فرایندهای پرستاری بیشترین امتیاز درزمینه «آموزش‌های لازم (ساکشن، گاواژ، مراقبت از زخم‌بستر و غیره) زمان ترخیص از آی‌سی‌یو به خانواده بیمار» و کمترین امتیاز درزمینه «کاف لوله تراشه هر 6 ساعت به مدت 10 دقیقه خالی و سپس پر و کنترل فشار کاف» بود. در استاندارد ایمنی بیشترین امتیاز درزمینه "مشخص بودن بیماران مبتلا به HIV+ و HCV+ با علامت خطر» و کمترین امتیاز درزمینه «آشنایی کارکنان و بیماران با محل‌های خروج اضطراری» بود. در استاندارد مدیریت و رهبری بیشترین امتیاز درزمینه «انجام بازدیدهای مدیریتی ایمنی بیمار طبق زمان‌بندی تعیین‌شده» و کمترین امتیاز درزمینه «انجام پایش فصلی برنامه عملیاتی بخش آی‌سی‌یو» بود. در استاندارد کنترل عفونت بیشترین امتیاز درزمینه «بالا نگه داشتن سر بیمار در زاویه 30 تا 45 درجه (مگر در موارد خاص)» و کمترین امتیاز درزمینه «وجود اتاق ایزوله با شرایط استاندارد و مجهز به پاگرد و وسایل معاینه مجزا و وسایل حفاظت فردی» بود.
بحث
مطالعه نشان داد در‌مجموع، بخشهای مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای مورد‌مطالعه از سطح استاندارد مناسبی در دوران کووید-19 برخوردار بودند. معینی در پژوهش خود به این نتیجه رسید که استانداردهای ارائه خدمات درمانی در بخشهای مراقبت ویژه بیمارستانهای اراک فاصله زیادی با استانداردهای معتبر ارائه خدمات درمانی در این بخش دارد [15] که با نتایج این پژوهش مغایرت دارد. همچنین نتایج این پژوهش با مطالعه ایوبیان در ارزیابی استانداردهای بخش مراقبت‌های ویژه همخوانی دارد [3].
تا‌کنون مطالعه‌ای در خصوص بررسی استانداردهای بخشهای مراقبت‌های ویژه در دوران کووید-19 مشاهده نشده است. طبق یافته‌های مطالعه فضائلی و همکاران، مجموع امتیاز کیفیت مراقبت‌های عمومی بعد از شروع بحران کرونا نسبت به قبل از آن کاهش معناداری داشته است. به‌طوری‌که نمره کلی کیفیت مراقبت در بخشهای عفونی مطلوب، در بخشهای غیرعفونی نسبتاً مطلوب و در بخش اورژانس متوسط بوده است [5].
از بین محورهای استاندارد، بیشترین میانگین به بعد مدیریت و رهبری تعلق داشت که بیانگر توجه مدیران ارشد به مقوله نظارت و رهبری و انجام اقدامات مثبتی درزمینه مدیریت این بخش است. رؤسای بخش ویژه از فارغ‌التحصیلان رشته فلوشییب آی‌سی‌یو یا بیهوشی بودند. رئیس و سرپرستار بخش نیز سابقه کاری کافی برای اداره بخش را دارا بودند. نتایج مطالعه چابویر و همکاران در واحد مراقبت‌های ویژه استرالیا حاکی است مدیریت حمایتی، ابعاد ایمنی بیمار را بهبود می‌بخشد [16]. طبق نتایج مطالعات مظهری در بیمارستانهای تهران و گازرانی و همکاران در بیمارستانهای بجنورد، میانگین میزان رعایت استانداردهای گروه حاکمیت و رهبری بالاتر از 70 درصد و نمایانگر عملکرد خوب بیمارستان در این گروه است که با نتایج حاضر همخوانی دارد [17, 18]. با‌توجه‌به یافته‌های مطالعه یاوری و همکاران، مجموع امتیاز بخشهای مراقبت ویژه در حیطه مدیریت از امتیاز کلی بسیار فاصله دارد [2]. همچنین آصف‌زاده و همکاران نشان دادند عملکرد حاکمیت و رهبری در بیمارستانهای دانشگاه علوم‌پزشکی مورد‌مطالعه مطلوب نیست [19] که با نتایج این مطالعه همخوانی ندارد. این می‌تواند به دلیل تفاوت در بخش مورد‌ارزیابی باشد. توجه به ابعاد حاکمیتی و عملکردی بخش جزئی اجتناب‌ناپذیر از عملکرد سازمانی است.
با‌توجه‌به نتایج مطالعه حاضر، بخشهای مراقبت ویژه از بعد تجهیزات پزشکی تقریباً مجهز بودند و رعایت استانداردها، مطلوب ودر رتبه دوم قرار داشت که با نتایج مطالعه یاوری و همکاران در ارزیابی بخشهای مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای دانشگاه شهید بهشتی که نشان دادند از‌لحاظ استانداردهای تجهیزات پزشکی در وضعیت متوسط قرار دارند [2]، همخوانی ندارد. نکته مهم این است که بین واحد تجهیزات پزشکی و بخشهای ویژه ارتباط مستمر و نزدیکی وجود ندارد. این در حالی است که به دلیل تجهیزات گران‌قیمت و پیشرفته مورد‌استفاده در این بخش حضور دائمی یک مهندس پزشکی الزامی است. مسئله مهم دیگر، بحث خرید فناوری و تجهیزات مورد‌نیاز بخش مراقبت ویژه است که باید توســط یک تیم کارشناسی و با همکاری متخصص مراقبت ویژه انجام شود و برای این کار تنها یک فرد نباید تصمیم‌گیرنده باشد.
محور فضا، ساختار و تأسیسات از‌نظر رعایت استانداردها مطلوب و چهارمین جایگاه را در ارزیابی بخش مراقبت‌های ویژه کسب کرد که با نتایج مطالعه یاوری و همکاران که در آن محور فضای فیزیکی با کسب امتیاز 46 درصد در وضعیت نامناسب قرار داشت [2]، همخوانی ندارد. دلیل این تفاوت را می‌توان به ساختار قدیمی بخشهای مورد‌مطالعه یاوری دانست که نمی‌توان استانداردهای روز دنیا را از آن‌ها انتظار داشت. ولی اکثر بخشهای مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران دارای بازسازی جدید هســتند و از‌نظر مساحت بخش می‌توان گفت تقریباً تمامی بخش‌ها از زیرســاخت کافی برخوردار بودند.زاهدپاشا و همکاران در پژوهش خود در خصوص رعایت عوامل فیزیکی محیطی مرتبط با نور و صدا در بخشهای مراقبت ویژه نوزادان به این نتیجه دست یافتند که از‌نظر ارزشیابی موقعیت مکانی، فضاها و ضمائم درونی و قسمت تأسیسات و ایمنی بخش مراقبت‌های ویژه حائز اهمیت است [20]. در پژوهش دیگری که صادقی و همکاران انجام دادند، نتیجه‌گیری شد که به‌کارگیری درست رنگ و نور در محیط‌های درمانی طراحی ویژه‌ای را می‌طلبد و موجب تسریع روند بهبودی بیماران می‌شود [21] که همگی مؤید اهمیت توجه به استانداردهای فضای فیزیکی در طراحی بخشهای مراقبت‌های ویژه است. تعیین محل بخشهای مختلف در بیمارستان، طراحی و ارتباط فی‌مابین آن‌ها چنان باید باشد که جریان مراقبت از بیمار سهل و آسان باشد.
کلیه بخش‌ها در ارتباط با ایمنی و بهبود کیفیت اقدامات قابل‌توجهی انجام دادند و این به خاطر اقدامات مرتبط با مباحث بهبود کیفیت و اعتباربخشی بوده است، اما باید به این نکته توجه داشت که رعایت مسائل ظاهری و در حد نام اعتباربخشی، نباید پیاده‌‌سازی استانداردهای روز دنیا در ایمنی و بهبود کیفیت را در حاشیه قرار دهد. برای ارتقای سطح ایمنی و بهبود کیفیت بخش مراقبت ویژه، طراحی نظام مدیریت ایمنی عامل تعیین‌کننده‌ای است که کمابیش در این بیمارستان‌ها اجرا می‌شود. یاوری و همکاران نیز معتقدند با طراحی نظام مدیریت ایمنی، مدیران بخش مراقبت ویژه می‌توانند با همکاری نزدیک نیروی انسانی خود و به‌کارگیری ابزارهای فعال، مانند روش تحلیل حالات و اثرات خطا، شکست‌های موجود در نظام ارائه خدمت را پیش از وقوع خطا شناسایی کنند و به علل آشکار و پنهان خطاهای سیستمی و پزشکی در سیستم تحت مدیریت خود پی ببرند [2].
استانداردهای حیطه عملکردی بخش مراقبت‌های ویژه بیانگر این موضوع است که بعد از گردآوری امکانات و منابع لازم در آی‌سی‌یو، مدیریت بخش توانسته است از امکانات موجود به نحو احسن در راستای ارائه خدمات به بیماران بهره‌برداری کند. با‌توجه‌به نتایج مطالعه، این حیطه در جایگاه ششم ارزیابی عملکرد بخش مراقبت‌های ویژه قرار دارد و در مواردی نظیر انجام صحیح فرایندهای درمانی، انجام ویزیت روزانه و انجام به‌موقع مشاوره‌ها می‌توان عملکرد بخش مراقبت‌های ویژه را با برنامه‌ریزی بهتر و دقیق‌تر نسبت به سایر محورها بیشتر ارتقا داد، چرا‌که استفاده بهینه از امکانات موجود همیشه راحت‌تر از گردآوری منابع است و اختیار کامل آن در دست مسئولین بیمارستان و بخش است.
در بین محورهای استاندارد، میانگین امتیاز حیطه نیروی انسانی در جایگاه هفتم بود که بیانگر ضرورت توجه به کمیت و کیفیت کارکنان این بخش است. بدیهی است که کافی بودن تعداد هریک از این رده‌های کارمندان طبق استانداردهای معین ضروری است. ضمن آنکه بهره‌گیری از این کارمندان هم باید به نحوی کارساز باشد تا اطمینان حاصل شود که وظایف به‌طور منطقی تخصیص داده شده و مسئولیت پاسخ‌گویی هم منطقی است. نتایج پژوهش جدیدی و همکاران نماینگر فقدان حضور مناسب متخصصین بیهوشی و پزشکان مقیم در بخش مراقبت‌های ویژه است و بر لزوم استفاده تمام‌وقت از پزشکان تأکید می‌کند [22]. همچنین عسگری و همکاران بر لزوم استفاده تمام‌وقت از پزشکان تمام‌وقت و متخصص تأکید دارند [23]. نتایج مطالعه مورثی و همکاران نشان داد بخشهای مراقبت‌های ویژه در کشورهای کم‌درآمد با چالش‌های گسترده‌ای، مانند تعداد بسیار کم کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و زیرساخت‌های ضعیف مواجه هستند [24]. همچنین سوارس بیان می‌دارد که نسبت کادر پرستاری به تخت در بیمارستانهای برزیل مناسب نیست و تعداد پرستاران بخشهای مراقبت‌های ویژه نقش مهمی در پیامدهای بالینی بیماران دارد [11]. از‌این‌رو بر توسعه بخشهای مراقبت ویژه با تأکید بر تقویت نیروی انسانی توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان داد رعایت استانداردهای کنترل عفونت کمترین امتیاز را در بخش مراقبت‌های ویژه دارا بود. پژوهش بیات‌منش و همکاران نشان داد در حیطه پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی، اقدامات بخش مراقبت‌های ویژه با استانداردها فاصله دارد [1]. در مطالعه امیرزاده نیز عملکرد پرستاران در ارتبـاط بـا کنترل عفونت مطـابق بـا مراحـل استاندارد نبوده و پرستاران عمدتاً از عملکرد ضعیفی برخوردار بودند [25]. در مطالعه‌ای که راندا در کشور مصر در بخـش مراقبت ویژه اطفـال انجام داد، نشـان داد عملکرد پرستاران در رابطه با شستن دست، پوشیدن روپـوش، پوشیدن دستکش و گذاشتن ماسک نیز بـا استانداردها فاصله زیادی دارد [26]. مطالعه مرزبان و همکاران در بخش مراقبت ویژه نشان داد بالا بودن نرخ عفونت در بخش به دلیل عدم رعایت استانداردهای فیزیکی و بالینی کنترل عفونت توسط کادر پرستاری و پزشکی است [27] که مؤید نتایج مطالعه حاضر است.
نتایج مطالعه حاضر نماینگر عملکرد مطلوب بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران بود. عملکرد بخش در حیطه‌های مدیریت و رهبری، تجهیزات پزشکی و فرایندهای پرستاری مطلوب و در حیطه کنترل عفونت نیازمند توجه و تلاش بیشتری است. از‌این‌رو جهت ارتقای هر‌چه بیشتر بخشهای مراقبت ویژه، می‌توان با برگزاری کنفرانس‌های مشترک و بازدیدهای گروهی بیمارستانهای موفق تجربیات خود را در اختیار سایر بیمارستان‌ها قرار داد. همچنین آموزش و برنامه‌ریزی جهت استفاده بهینه از امکانات موجود و ثبت اقدامات انجام‌شده یکی از راه‌های افزایش ارتقای کیفیت است. در‌واقع می‌توان گفت در بسیاری موارد بیمارستان‌هایی که نمره مناسبی در برخی محورها کسب نکرده‌اند به علت عدم ثبت صحیح اقداماتشات بوده است. بنابراین بیمارستان‌ها با ثبت اطلاعات خود با استفاده از سیستم‌های نرم‌افزاری می‌توانند کیفیت خدمات ارائه‌شده خود را بالا ببرند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.MAZUMS..REC.1399.8974 از دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران است.
حامی مالی
این مقاله از طرح پژوهشی مصوب معاونت محترم پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران برگرفته شده است و با حمایت مالی معاونت تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
طراحی چارچوب مطالعه و مسئولیت راهبری و انجام مطالعه و تدوین مقاله: رؤیا ملک‌زاده؛ طراحی مراحل مطالعه و ویرایش نهایی: تورج اسدی؛ یافته‌ها و تحلیل و آنالیز دادهها: الهه محمودی؛ هماهنگی جهت بازدید تیم تخصصی از بیمارستان‌ها: فاطمه منتظریون؛ جمع‌آوری دادهها: تورج اسدی و فاطمه منتظریون.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان بر خود لازم می‌دانند از همکاری حوزه معاونت‌های پژوهشی و درمان دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران صمیمانه سپاس‌گزاری کنند.
References
1.Bayatmanesh H, Zagheri Tafreshi M, Manoochehri H, Akbarzadeh Baghban A. [Patient safety observation by nurses working in the intensive care units of selected hospitals affiliated to Yasuj University of Medical Sciences (Persian)]. Iran South Med J. 2019; 21(6):493-506. [Link]
2.Yavari M, Seyyed Ardehali H, Moeini M. [Evaluation of Intensive Care Unit in terms of standards of care in selected hospitals in Tehran (Persian)]. J Med Counc Iran. 2015; 33(2):131-7. [Link]
3.Ayoubian A, Navid M, Moazam E, Hoseinpourfard M, Izadi M. [Evaluation of intensive care unit and comparing it with existing standards in hospitals of Isfahan (Persian)]. J Mil Med. 2013; 14(4). [Link]
4.Malekzadeh R, Heydari K, Moosazadeh M, Assadi T. [Incidence and severity of COVID-19 in hospital staff and their relationship with influenza vaccination in Mazandaran Province, 2020 (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2021; 31(199):12-9. [Link]
5.Fazaeli S, Yousei M, Arfa Shahidi N, Behboudifar A. [Comparison of quality standards of public care in the emergency, infectious and non-infectious wards of Imam Reza Hospital in Mashhad: Before and after Covid 19 pandemic onset (Persian)]. J Mod Med Inf Sci. 2020; 6(2):40-50. [DOI:10.29252/jmis.6.2.40]
6.Fathi E, Malekshahi Beiranvand F, Hatami Varzaneh A, Nobahari A. [Health care workers challenges during coronavirus outbreak: The qualitative study (Persian)]. J Res Behav Sci. 2020; 18(2):237-48. [DOI:10.29252/rbs.18. 2 .237]
7.Woo BFY, Lee JXY, San Tam WW. The impact of the advanced practice nursing role on quality of care, clinical outcomes, patient satisfaction, and cost in the emergency and critical care settings: a systematic review. Hum Resour Health. 2017; 15(1):63. [DOI:10.1186/s12960-017-0237-9] [PMID] [PMCID]
8.Asgari Z, Pahlavanzadeh S, Alimohammadi N, Alijanpour S. [Quality of holistic nursing care from critical care nurses’ point of view (Persian)]. J Crit Care Nurs. 2019; 12(1):9-14. [Link]
9.Eriksson J, Gellerstedt L, Hillerås P, Craftman ÅG. Registered nurses’ perceptions of safe care in overcrowded emergency departments. J clin nurs. 2018; 27(5-6):e1061-7. [DOI:10.1111/jocn.14143] [PMID]
10.Mehrabian F, Rahbar Taramsari M, Keshavars Mohamadian S. [Quality of services in training and medical emergency centers (Persian)]. J Guilan Univ Med Sci. 2014; 23(89):15-21. [Link]
11.Soares M, Bozza FA, Angus DC, Japiassú AM, Viana WN, Costa R, . Organizational characteristics, outcomes, and resource use in 78 Brazilian intensive care units: the ORCHESTRA study. Intensive care med. 2015; 41(12):2149-60. [DOI:10.1007/s00134-015-4076-7] [PMID]
12.Centers for Disease Control and Prevention. Interim infection prevention and control recommendations for patients with confirmed 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) or persons under investigation for 2019-nCoV in healthcare settings. Atlanta: Centers for Disease Control and Prevention; 2020. [Link]
13.Chen S-L, Chen K-L, Lee L-H, Yang C-I. Working in a danger zone: A qualitative study of Taiwanese nurses’ work experiences in a negative pressure isolation ward. Am J Infect Control. 2016; 44(7):809-14. [DOI:10.1016/j.ajic.2016.01.023] [PMID]
14.Behrouzi F, Shaharoun AM, Ma’aram A. Applications of the balanced scorecard for strategic management and performance measurement in the health sector. Aust Health Rev. 2014; 38(2):208-17. [DOI:10.1071/AH13170] [PMID]
15.Moini L, Fani A, Peyroshabany B, Baghinia M. [Evaluation of the standards of health care services and comparison of predicted mortality and real mortality in patients admitted to Valiasr and Amiralmomenin Hospitals of Arak by APACHE IV scoring system (2009-2010) (Persian)]. J Arak Uni Med Sci. 2011; 14(4):79-85. [Link]
16.Chaboyer W, Chamberlain D, Hewson-Conroy K, Grealy B, Elderkin T, Brittin M, et al. CNE article: safety culture in Australian intensive care units: establishing a baseline for quality improvement. Am J Crit Care. 2013; 22(2):93-102. [DOI:10.4037/ajcc2013722] [PMID]
17.Mazhari Z, Adel A. [Patient safety status in hospitals of Tehran-patient safety friendly hospitals standards: 2013 (Persian)]. J Payavard Salamat. 2015; 8(5):379-89. https://payavard.tums.ac.ir/browse.php?a_id=5562&sid=1&slc_lang=en
18.Gazerani A, Aliakbari R, Habibzadeh M, Haresabadi M. [Assessment of safety status in operating room by the World Health Organization standards for safety-friendly hospital (Persian)]. J North Khorasan Univ Med Sci. 2015; 6(4):895-903. [DOI:10.29252/jnkums.6.4.895]
19.Asefzade S, Mehrabian F, Nikpey A, Kianmehr S. [Assessment of patient safety based on standards of patient safety friendly hospitals in education and treatment centers of Rasht City in 2013 (Persian)]. Res Med Educ. 2013; 5(1):36-44. [DOI:10.18869/acadpub.rme.5.1.36]
20.Zahed Pasha Y, Ahmadpour Kacho M, Alaee E, Foroozesh R, Rasouli M, Tirgar A, et al. [Light and sound consideration in neonatal intensive care unit (Persian)]. J Babol Univ Med Sci. 2014; 16(5):56-61. [doi:10.18869/acadpub.jbums.16.5.56]
21.Sadeghi A, Hosseini SB. [The role of color in accelerating the process of recovery in a hospital case study: Imam Khomeini Hospita (Persian)]. J Archit Urban Plan. 2017; 9(17):5-20. [DOI:10.30480/AUP.2016.318]
22.Jadidi R, Noroozi A, Moshri E. [The relationship between physical and human resources in the Intensive Care Units and patients mortality rate in Hospitals of Markazi Province’s: 2007 (Persian)]. J Arak Uni Med Sci. 2009; 12(2):29-38. [Link]
23.Askari R, Goudarzi R, Fallahzade H, Zarei B, Dehqani Tafti A. [Efficiency appraisal of Yazd University of Medical Sciences hospitals by quantitative approach data envelopment analysis (DEA) (Persian)]. J Payavard Salamat. 2012; 6(3):215-24. [Link]
24.Murthy S, Leligdowicz A, Adhikari NK. Intensive care unit capacity in low-income countries: A systematic review. PloS one. 2015; 10(1):e0116949. [DOI:10.1371/journal.pone.0116949] [PMID] [PMCID]
25.Amirzade N, Baghaei R, Feizi A, khorsandi F. [Evaluating the application of safe suction criteria by nurses working in intensive care unit in Urmia (Persian)]. Nurs Midwifery J. 2013; 11(2): 92-7. [Link]
26.Adly RM, Amin FM, Abd El Aziz MA. Improving nurses’ compliance with standard precautions of infection control in pediatric critical care units. World J Nurs Sci. 2014; 3S. [Link]
2.Yavari M, Seyyed Ardehali H, Moeini M. [Evaluation of Intensive Care Unit in terms of standards of care in selected hospitals in Tehran (Persian)]. J Med Counc Iran. 2015; 33(2):131-7. [Link]
3.Ayoubian A, Navid M, Moazam E, Hoseinpourfard M, Izadi M. [Evaluation of intensive care unit and comparing it with existing standards in hospitals of Isfahan (Persian)]. J Mil Med. 2013; 14(4). [Link]
4.Malekzadeh R, Heydari K, Moosazadeh M, Assadi T. [Incidence and severity of COVID-19 in hospital staff and their relationship with influenza vaccination in Mazandaran Province, 2020 (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2021; 31(199):12-9. [Link]
5.Fazaeli S, Yousei M, Arfa Shahidi N, Behboudifar A. [Comparison of quality standards of public care in the emergency, infectious and non-infectious wards of Imam Reza Hospital in Mashhad: Before and after Covid 19 pandemic onset (Persian)]. J Mod Med Inf Sci. 2020; 6(2):40-50. [DOI:10.29252/jmis.6.2.40]
6.Fathi E, Malekshahi Beiranvand F, Hatami Varzaneh A, Nobahari A. [Health care workers challenges during coronavirus outbreak: The qualitative study (Persian)]. J Res Behav Sci. 2020; 18(2):237-48. [DOI:10.29252/rbs.18. 2 .237]
7.Woo BFY, Lee JXY, San Tam WW. The impact of the advanced practice nursing role on quality of care, clinical outcomes, patient satisfaction, and cost in the emergency and critical care settings: a systematic review. Hum Resour Health. 2017; 15(1):63. [DOI:10.1186/s12960-017-0237-9] [PMID] [PMCID]
8.Asgari Z, Pahlavanzadeh S, Alimohammadi N, Alijanpour S. [Quality of holistic nursing care from critical care nurses’ point of view (Persian)]. J Crit Care Nurs. 2019; 12(1):9-14. [Link]
9.Eriksson J, Gellerstedt L, Hillerås P, Craftman ÅG. Registered nurses’ perceptions of safe care in overcrowded emergency departments. J clin nurs. 2018; 27(5-6):e1061-7. [DOI:10.1111/jocn.14143] [PMID]
10.Mehrabian F, Rahbar Taramsari M, Keshavars Mohamadian S. [Quality of services in training and medical emergency centers (Persian)]. J Guilan Univ Med Sci. 2014; 23(89):15-21. [Link]
11.Soares M, Bozza FA, Angus DC, Japiassú AM, Viana WN, Costa R, . Organizational characteristics, outcomes, and resource use in 78 Brazilian intensive care units: the ORCHESTRA study. Intensive care med. 2015; 41(12):2149-60. [DOI:10.1007/s00134-015-4076-7] [PMID]
12.Centers for Disease Control and Prevention. Interim infection prevention and control recommendations for patients with confirmed 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) or persons under investigation for 2019-nCoV in healthcare settings. Atlanta: Centers for Disease Control and Prevention; 2020. [Link]
13.Chen S-L, Chen K-L, Lee L-H, Yang C-I. Working in a danger zone: A qualitative study of Taiwanese nurses’ work experiences in a negative pressure isolation ward. Am J Infect Control. 2016; 44(7):809-14. [DOI:10.1016/j.ajic.2016.01.023] [PMID]
14.Behrouzi F, Shaharoun AM, Ma’aram A. Applications of the balanced scorecard for strategic management and performance measurement in the health sector. Aust Health Rev. 2014; 38(2):208-17. [DOI:10.1071/AH13170] [PMID]
15.Moini L, Fani A, Peyroshabany B, Baghinia M. [Evaluation of the standards of health care services and comparison of predicted mortality and real mortality in patients admitted to Valiasr and Amiralmomenin Hospitals of Arak by APACHE IV scoring system (2009-2010) (Persian)]. J Arak Uni Med Sci. 2011; 14(4):79-85. [Link]
16.Chaboyer W, Chamberlain D, Hewson-Conroy K, Grealy B, Elderkin T, Brittin M, et al. CNE article: safety culture in Australian intensive care units: establishing a baseline for quality improvement. Am J Crit Care. 2013; 22(2):93-102. [DOI:10.4037/ajcc2013722] [PMID]
17.Mazhari Z, Adel A. [Patient safety status in hospitals of Tehran-patient safety friendly hospitals standards: 2013 (Persian)]. J Payavard Salamat. 2015; 8(5):379-89. https://payavard.tums.ac.ir/browse.php?a_id=5562&sid=1&slc_lang=en
18.Gazerani A, Aliakbari R, Habibzadeh M, Haresabadi M. [Assessment of safety status in operating room by the World Health Organization standards for safety-friendly hospital (Persian)]. J North Khorasan Univ Med Sci. 2015; 6(4):895-903. [DOI:10.29252/jnkums.6.4.895]
19.Asefzade S, Mehrabian F, Nikpey A, Kianmehr S. [Assessment of patient safety based on standards of patient safety friendly hospitals in education and treatment centers of Rasht City in 2013 (Persian)]. Res Med Educ. 2013; 5(1):36-44. [DOI:10.18869/acadpub.rme.5.1.36]
20.Zahed Pasha Y, Ahmadpour Kacho M, Alaee E, Foroozesh R, Rasouli M, Tirgar A, et al. [Light and sound consideration in neonatal intensive care unit (Persian)]. J Babol Univ Med Sci. 2014; 16(5):56-61. [doi:10.18869/acadpub.jbums.16.5.56]
21.Sadeghi A, Hosseini SB. [The role of color in accelerating the process of recovery in a hospital case study: Imam Khomeini Hospita (Persian)]. J Archit Urban Plan. 2017; 9(17):5-20. [DOI:10.30480/AUP.2016.318]
22.Jadidi R, Noroozi A, Moshri E. [The relationship between physical and human resources in the Intensive Care Units and patients mortality rate in Hospitals of Markazi Province’s: 2007 (Persian)]. J Arak Uni Med Sci. 2009; 12(2):29-38. [Link]
23.Askari R, Goudarzi R, Fallahzade H, Zarei B, Dehqani Tafti A. [Efficiency appraisal of Yazd University of Medical Sciences hospitals by quantitative approach data envelopment analysis (DEA) (Persian)]. J Payavard Salamat. 2012; 6(3):215-24. [Link]
24.Murthy S, Leligdowicz A, Adhikari NK. Intensive care unit capacity in low-income countries: A systematic review. PloS one. 2015; 10(1):e0116949. [DOI:10.1371/journal.pone.0116949] [PMID] [PMCID]
25.Amirzade N, Baghaei R, Feizi A, khorsandi F. [Evaluating the application of safe suction criteria by nurses working in intensive care unit in Urmia (Persian)]. Nurs Midwifery J. 2013; 11(2): 92-7. [Link]
26.Adly RM, Amin FM, Abd El Aziz MA. Improving nurses’ compliance with standard precautions of infection control in pediatric critical care units. World J Nurs Sci. 2014; 3S. [Link]
27.Marzban S, Moeini Naini M, Ardehali S H, hekmatyar J, Savadkouhi A. [Planning the patient safety management system using failure mode and effect analysis in ICU care: A case study in Loghman Hakim hospital Shahid Beheshti University of Medical Sciences in Tehran city (Persian)]. J Hospital. 2017; 16(1):81-91. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
