دوره 8، شماره 3 - ( پاییز 1401 )
جلد 8 شماره 3 صفحات 305-294 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Naderbeigi F, Isfandyari-Moghaddam A. Designing the Model of Information Anorexia Among Medical Students in the Hamedan University of Medical Sciences Using Grounded Theory. JMIS 2022; 8 (3) :294-305
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-362-fa.html
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-362-fa.html
نادربیگی فرحناز، اسفندیاری مقدم علیرضا. طراحی الگوی نظری بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان با استفاده از نظریه داده‌بنیاد. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین. 1401; 8 (3) :294-305
گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
متن کامل [PDF 5606 kb]
(746 دریافت)
| چکیده (HTML) (1130 مشاهده)
.jpg)
References
متن کامل: (574 مشاهده)
مقدمه
در عصر کنونی، اطلاعات تمام جوانب زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده است. اطلاعات برای انسان، قدرت، ثروت، روشنگری، آسایش و حتی شانس زنده ماندن را فراهم می‌کند [1]. همچنین در عصر حاضر، دانایی و میزان دسترسی و استفاده مفید از اطلاعات، در همه امور نقشی کلیدی و محوری دارد. امروزه اطلاعات تمام عرصه‌ها، زمینه‌ها و حوزه‌ها را تحت تأثیرگذار قرار داده است. حوزه پزشکی نیز از این امر مستثنا نیست، پزشکی علمی است که پیوسته در حال پیشرفت است و پیشرفت نیز بدون اطلاعات ممکن نیست، درواقع پزشکی یک علم مبتنی بر اطلاعات است [2]. در این حوزه، اطلاعات از اهمیت بسزایی برای بیماران و متخصصان پزشکی برخوردار است. اطلاعات مراقبت‌های بهداشتی باعث بهبود تجربه بیمار، بهبود سلامت جامعه، کاهش هزینه‌ها و بهبود زندگی حرفه‌ای ارائه‌دهندگان میشود [3]. دانشجویان پزشکی به‌عنوان پزشکان آینده از اطلاعات پزشکی منابع آنلاین برای دسترسی به دانش پزشکی، افزایش اطلاعات مدیریت بالینی و دقت تشخیص، اطلاع از مراقبت از بیمار و پژوهش استفاده می‌کنند [4]. همچنین استفاده از اطلاعات موجود علاوه بر بهبود کیفیت تجربه آموزشی، تجربه دانشجویان را بهبود می‌بخشد [5]. بنابراین اطلاعات در این حوزه برای متخصصان، دست‌اندر‌کاران، دانشجویان و بیماران بسیار حیاتی است.
از سویی دیگر، افراد به شیوه‌های مختلفی با اطلاعات پیرامون خود تعامل می‌کنند و رفتارهای اطلاعاتی گوناگونی از خود نشان می‌دهند، برخی با آگاهی از نیازهای اطلاعاتی و کسب مهارت‌های لازم به گزینش اطلاعات پرداخته و اطلاعات مفید را به نحو مطلوبی در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود به کار می‌گیرند. گروه دیگر بدون توجه به نیازهای اطلاعاتی‌شان ساعات طولانی از زمان خود را صرف استفاده از اطلاعات گوناگون می‌کنند. عده‌ای نیز با وجود نیاز به اطلاعات، از مصرف اطلاعات چشم‌پوشی کرده و از رویارویی و استفاده از آن پرهیز می‌کنند. مانند شخصی که نیازمند تغذیه است، اما دچار سیری کاذب شده و از مصرف غذا امتناع ورزیده و به‌مرور زمان به سلامت جسمی خود آسیب می‌رساند. بروان، از مورد اخیر به «بی‌اشتهایی اطلاعاتی» یاد کرده است. در بی‌اشتهایی اطلاعاتی افراد شدیداً دریافت و مصرف اطلاعات را محدود می‌کنند و فرصت برای دریافت اطلاعات جدید را از دست داده و اغلب به چند منبع اطلاعاتی محدود اکتفا می‌کنند [6]. بی‌اشتهایی اطلاعاتی یکی از ابعاد رفتار اطلاعاتی است. چراکه طبق تعریف، رفتار اطلاعاتی شامل جست‌وجوی اطلاعات و همچنین کلیه رفتارهای غیرعمدی یا غیرفعال (مانند مواجهه اطلاعات) و نیز رفتارهای هدفمند که نیازی به جست‌وجو ندارند (مانند اجتناب از اطلاعات) است [7] . به‌منظور درک رفتار اطلاعاتی دانشجویان پزشکی، محققان رفتار اطلاعاتی پژوهش‌هایی درزمینه نیازهای اطلاعاتی، دسترسی به اطلاعات، استفاده از اطلاعات و جست‌وجوی اطلاعات آنان انجام داده‌اند [8, 9, 10, 11]. از سویی دیگر، بی‌اشتهایی اطلاعاتی معادل فقدان جست‌وجوی اطلاعات نیست که معکوس دلایل و عوامل عدم جست‌وجو، دلایل آن باشد. بروان معتقد است عواملی همچون سرریز اطلاعاتی و کمبود زمان سبب بی‌اشتهایی اطلاعاتی میشود [6]. به نظر می‌رسد شرایط دیگری نیز در بی‌اشتهایی اطلاعاتی دخیل است. این پژوهش بی‌اشتهایی اطلاعاتی را معادل اجتناب از اطلاعات تخصصی در نظر گرفته است. اجتناب از اطلاعات، مجموعه‌ای از رفتارها و اقدامات گزینشی به‌منظور متوقف کردن، محدود کردن، تأخیر جست‌وجو، مواجهه، پردازش و استفاده از اطلاعات است [1، 12]. نتایج مطالعات نشان داده‌اند که پزشکان تقریباً نیمی از سؤالات بالینی خود را که در طول کار روزمره ایجاد می‌شوند دنبال نمی‌کنند یا پاسخی برای آن نمی‌یابند [13]. اطلاعات ناکافی و عدم آگاهی از روال‌های پزشکی می‌تواند به‌عنوان عوامل مؤثر در بروز خطاهایی باشد که در طول فعالیت‌های پزشکی رخ می‌دهد [14]. خطاهای پزشکی می‌تواند در طی مراحل جراحی، تشخیص اشتباه بیماری، یا تجویز داروی اشتباه یا دُز نادرست رخ دهد [15]. این خطاها ، خطر قابل‌توجهی برای آسیب، تشدید بیماری، ناتوانی یا مرگ بیمار را به همراه دارد. متعاقباً، ممکن است به مسئولیت‌های کیفری و مالی در بیمارستان‌ها و مؤسسات مراقبت‌های بهداشتی منجر شود [16]. نادربیگی و اسفندیاری مقدم در پژوهشی به بررسی اجتناب از اطلاعات دانشجویان پزشکی پرداختند. بررسی آن‌ها از نوع کمی است و به اجتناب از اطلاعات در مطالعه مقاله‌های علمی محدود است [12]. با مطالعه پژوهش‌های پیشین، پژوهشی که به بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی بپردازد، یافت نشد. با توجه به اینکه قبلاً مطالعه‌ای جامعی در‌مورد بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی انجام نشده است، این مطالعه قصد دارد با روش کیفی به تبیین بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی در دانشگاه علوم‌پزشکی همدان بپردازد.
مواد و روش‌ها
پژوهش حاضر بنیادی است، هدف عمده انجام پژوهش بنیادی، ایجاد دانش بیشتر و درک بهتر پدیده‌هاست؛ کانووی و پاول معتقدند پژوهش‌های بنیادی در علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی برای حل مشکلات حرفه‌ای، توسعه ابزارها و روش‌های تحلیل سازمان، خدمات و رفتار، تعیین هزینه و سودمندی خدمات و از همه مهم‌تر، ایجاد یا توسعه یک بدنه تئوری انجام می‌شوند [17]. از روش کیفی برای انجام پژوهش حاضر استفاده شد. پژوهش کیفی با روش‌های متعددی انجام میشود که باتوجهبه ماهیت اکتشافی پژوهش، از روش نظریه زمینه‌ای (داده‌بنیاد) استفاده شد.
تریسی معتقد است نظریه زمینه‌ای یک تحلیل سیستماتیک پایین به بالا با هدف نظریه‌پردازی یا توضیح یک پدیده خاص است [18]. در روش نظریه زمینه‌ای، پژوهشگران به‌جای اینکه داده‌ها را برای تئوری‌ها و مفاهیم از قبل موجود جمع‌آوری کنند و تئوری‌ها را بر روی داده‌ها (یک رویکرد قیاسی) به کار گیرند، به جمع‌آوری داده‌ها پرداخته، داده‌ها را خط‌به‌خط تحلیل کرده و موضوعات بزرگ‌تری از این داده‌ها ایجاد کرده و از پیوند آن‌ها با یکدیگر برای ایجاد یک نظریه استفاده می‌کنند. این روش در مواردی کاربرد دارد که دانش نظری در آن زمینه‌ها محدود بوده و قصد فراروی و نوآوری درزمینه موردنظر وجود داشته باشد. نظریه زمینه‌ای عبارت است از فرایند ساخت یک نظریه مستند و مدون ازطریق گردآوری سازمان‌یافته داده و تحلیل مجموعه‌‍‌داده گردآوری‌شده به‌منظور پاسخ‌گویی به پرسش‌های نوین در زمینه‌هایی که فاقد مبانی نظری کافی برای تدوین هرگونه فرضیه و آزمون آن هستند. روش نظریه زمینه‌ای، انعطاف‌پذیر و قابل به‌کارگیری در موقعیت‌های تحقیقی مختلف است. این روش برای تحقیق در‌مورد پدیده‌هایی مناسب است که به‌خوبی شناخته‌شده نیستند. همچنین برای کسب نگاهی نو از یک پدیده آشنا که در آن تغییری به وجود آمده یا در‌مورد آن توافق چندانی وجود ندارد مناسب است.
جامعه پژوهش، دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در سال تحصیلی 1397-1398 بودند. برای انتخاب نمونه‌ها از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد. با 27 نفر از دانشجویان پزشکی و اعضای هیئت‌علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی و روان‌شناسی تا رسیدن به اشباع نظری، مصاحبه انجام شد. با دانشجویان پزشکی عمومی مصاحبه شد که حداقل سال دوم و بالاتر بود.ند.
در پژوهش حاضر، برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و یادداشت (تفسیر) استفاده شد. مصاحبه‌ها با اجازه و اطلاع مصاحبه‌شوندگان ضبط می‌شدند، سپس روی کاغذ نوشته می‌شدند و بعد از پایان مصاحبه در نرم‌افزار ورد تایپ می‌شدند. مدت‌زمان مصاحبه‌ها بین 40 تا 60 دقیقه بود. در این پژوهش سعی شد تا نهایت دقت در اجرای اصول اخلاقی پژوهش مانند حفظ محرمانگی، کسب رضایت آگاهانه، تنظیم تاریخ، ساعت و مکان مصاحبه برحسب توافق شرکت‌کنندگان انجام پذیرد. به هر مصاحبه یک کد اختصاص داده شد. تمام مصاحبه‌ها در قالب فایل صوتی و متنی ذخیره شده‌اند. فایل‌های ضبط‌شده مصاحبه‌ها و متن آن‌ها کدگذاری شده‌اند.
پس از انجام هر مصاحبه، در ابتدا کدگذاری باز انجام شد. بدین‌صورت که متن هر مصاحبه کلمه‌به‌کلمه بررسی شد و باتوجهبه محتوای آن برچسب‌های مفهومی برای جملات، عبارات و نکات موجود در متن مصاحبه انتخاب شد. حاصل این مرحله 651 کد بود. پس از آن، کدگذاری محوری انجام گرفت در این مرحله، پژوهشگر کدها را با هم ترکیب کرد و کدهای مشابه را در طبقات انتزاعی به نام مقوله‌ها جای داد. حاصل این مرحله 13 زیر‌مقوله بود. مرحله بعد کدگذاری گزینشی است که با قرار دادن مقوله‌های مشابه در یک سطح مفهومی خاص انجام گرفت. در مرحله آخر الگوی کیفی پژوهش ارائه شد. در این پژوهش این مراحل و فرایند با کمک نرم‌افزار MAXQDA نسخه 12 طبقه‌بندی و درنهایت تحلیل شد.
روایی و پایایی پژوهش
اعتباربخشی (باورپذیری): راهبردهای مختلفی برای اعتباربخشی پژوهش کیفی وجود دارد، ازجمله عمیق شدن محقق در پژوهش، تبادل نظر با همتایان، سه‌سویه‌سازی، کنترل از سوی همکاران، مشاهده مستمر، ضریب نسبی، روایی محتوا، شاخص روایی محتوا [19]. در این پژوهش، پژوهشگران مطالعات عمیقی در حوزه رفتار اطلاعاتی و پژوهش کیفی مطالعه داشتند. از سوی دیگر برخی از متون کدگذاری‌شده و داده‌های به‌دست‌آمده از مشارکت‌کنندگان به آنان برگردانده شد، در صحت و تناسب کدهای استخراج‌شده بازنگری شد و در صورت لزوم اصلاح شد.
تأیید‌پذیری: راهبردهای مختلفی برای تأیید‌پذیری وجود دارد، ازجمله توصیف عمیق، حداقل مداخله در توصیف، سه‌سویه‌سازی، رد ممیزی یا اثری برای رسیدگی [19]. در این پژوهش برای تأیید‌پذیری، از آغاز پژوهش، مستندات پژوهش، استنتاج‌ها، تفسیرها و یافته‌ها ثبت و ضبط شدند. تمامی فایل‌های متنی در قالب فایل‌های ورد نسخه 2016 و فایل تحلیل در نرم‌افزار MAXQDA نسخه 12 موجود است.
قابلیت اطمینان: قابلیت اطمینان، جایگزین مفهوم پایایی در پژوهش‌های کمی است که به معنای میزان تکرارپذیری یافته‌های تحقیق است. در این پژوهش سعی شد با سازمان‌دهی و نگهداری تمامی داده‌ها و اطلاعات پژوهش تا حدی معیار قابلیت اطمینان رعایت شود.
قابلیت انتقال: قابلیت انتقال به میزان انتقال نتایج تحقیقات کیفی به سایر زمینه‌ها با دیگر پاسخ‌دهندگان اطلاق میشود.در این پژوهش استفاده از داده‌های غنی و حصول اطمینان از گردآوری طیف وسیعی از نظرها و دیدگاه‌ها مؤید انتقال‌پذیری در این پژوهش است و از تنوع گروه‌های متخصص و صاحب‌نظر با روش نمونه‌گیری هدفمند به‌منظور بالا بردن روایی فرایند مصاحبه استفاده شد.
یافته‌ها
اطلاعات مشارکت‌کنندگان بدین شرح است: گروه اول خبرگان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی 11 نفر که همگی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه بودند. رتبه علمی گروه اول: 3 نفر استاد، 4 نفر دانشیار و 4 نفر استادیار. گروه دوم 6 نفر روان‌شناس بودند که همگی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه بودند. رتبه علمی گروه دوم شامل 1 نفر استاد و 5 نفر استادیار بود. گروه سوم دانشجویان پزشکی عمومی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان و 10 نفر بودند که 3 نفر دانشجوی سال پنجم، 3 نفر دانشجوی سال چهارم، 2 نفر دانشجوی سال سوم و 2 دانشجوی نفر سال دوم بودند.
مقوله محوری پژوهش
اساس کدگذاری محوری یافتن مفهوم مرکزی پژوهش است. سایر کدها و طبقات به مفهوم مرکزی وصل می‌شوند. در این پژوهش، موضوع پژوهش، بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان به‌عنوان مفهوم مرکزی انتخاب شد. در ادامه باید شرایط علّی، شرایط مداخله‌گر، شرایط زمینه‌ای، راهبردها و پیامدهای بی‌اشتهایی اطلاعاتی مشخص شوند. جدول شماره 1 شرایط علی بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان را نشان می‌دهد.
.jpg)
یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد شرایط مداخله‌گر بی‌اشتهایی اطلاعاتی شامل نظام آموزش عالی، ویژگی رشته تحصیلی دانشجو و جامعه است. جدول شماره 2 شرایط مداخله‌گر بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان را نشان می‌دهد.
.jpg)
مسائل مرتبط با اطلاعات و منابع اطلاعاتی شرایط زمینه‌ای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان را فراهم می‌کنند. جدول شماره 3 شرایط زمینه‌ای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان را نشان می‌دهد.
.jpg)
اشتراوس و کوربین راهبرد را چگونگی مدیریت توسط افراد در مواجهه با مسائل تعریف می‌کنند. درواقع راهبرد کنش‌هایی هستند که برای حل یک مسئله با نیل به اهدافی صورت می‌گیرند و با صورت گرفتن آن‌ها پدیده محقق میشود. جدول شماره 4 راهبردهای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی نشان می‌دهد.
.jpg)
ابتلا به بی‌اشتهایی اطلاعاتی آثار متعددی برجای می‌گذارد که برخی از آثار آن بسیار زیان‌بار و مخرب است. جدول شماره 5 پیامدهای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان را نشان می‌دهد.
.jpg)
تصویر شماره 1 حاصل کدگذاری انتخابی نهایی بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان است.
در عصر کنونی، اطلاعات تمام جوانب زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده است. اطلاعات برای انسان، قدرت، ثروت، روشنگری، آسایش و حتی شانس زنده ماندن را فراهم می‌کند [1]. همچنین در عصر حاضر، دانایی و میزان دسترسی و استفاده مفید از اطلاعات، در همه امور نقشی کلیدی و محوری دارد. امروزه اطلاعات تمام عرصه‌ها، زمینه‌ها و حوزه‌ها را تحت تأثیرگذار قرار داده است. حوزه پزشکی نیز از این امر مستثنا نیست، پزشکی علمی است که پیوسته در حال پیشرفت است و پیشرفت نیز بدون اطلاعات ممکن نیست، درواقع پزشکی یک علم مبتنی بر اطلاعات است [2]. در این حوزه، اطلاعات از اهمیت بسزایی برای بیماران و متخصصان پزشکی برخوردار است. اطلاعات مراقبت‌های بهداشتی باعث بهبود تجربه بیمار، بهبود سلامت جامعه، کاهش هزینه‌ها و بهبود زندگی حرفه‌ای ارائه‌دهندگان میشود [3]. دانشجویان پزشکی به‌عنوان پزشکان آینده از اطلاعات پزشکی منابع آنلاین برای دسترسی به دانش پزشکی، افزایش اطلاعات مدیریت بالینی و دقت تشخیص، اطلاع از مراقبت از بیمار و پژوهش استفاده می‌کنند [4]. همچنین استفاده از اطلاعات موجود علاوه بر بهبود کیفیت تجربه آموزشی، تجربه دانشجویان را بهبود می‌بخشد [5]. بنابراین اطلاعات در این حوزه برای متخصصان، دست‌اندر‌کاران، دانشجویان و بیماران بسیار حیاتی است.
از سویی دیگر، افراد به شیوه‌های مختلفی با اطلاعات پیرامون خود تعامل می‌کنند و رفتارهای اطلاعاتی گوناگونی از خود نشان می‌دهند، برخی با آگاهی از نیازهای اطلاعاتی و کسب مهارت‌های لازم به گزینش اطلاعات پرداخته و اطلاعات مفید را به نحو مطلوبی در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود به کار می‌گیرند. گروه دیگر بدون توجه به نیازهای اطلاعاتی‌شان ساعات طولانی از زمان خود را صرف استفاده از اطلاعات گوناگون می‌کنند. عده‌ای نیز با وجود نیاز به اطلاعات، از مصرف اطلاعات چشم‌پوشی کرده و از رویارویی و استفاده از آن پرهیز می‌کنند. مانند شخصی که نیازمند تغذیه است، اما دچار سیری کاذب شده و از مصرف غذا امتناع ورزیده و به‌مرور زمان به سلامت جسمی خود آسیب می‌رساند. بروان، از مورد اخیر به «بی‌اشتهایی اطلاعاتی» یاد کرده است. در بی‌اشتهایی اطلاعاتی افراد شدیداً دریافت و مصرف اطلاعات را محدود می‌کنند و فرصت برای دریافت اطلاعات جدید را از دست داده و اغلب به چند منبع اطلاعاتی محدود اکتفا می‌کنند [6]. بی‌اشتهایی اطلاعاتی یکی از ابعاد رفتار اطلاعاتی است. چراکه طبق تعریف، رفتار اطلاعاتی شامل جست‌وجوی اطلاعات و همچنین کلیه رفتارهای غیرعمدی یا غیرفعال (مانند مواجهه اطلاعات) و نیز رفتارهای هدفمند که نیازی به جست‌وجو ندارند (مانند اجتناب از اطلاعات) است [7] . به‌منظور درک رفتار اطلاعاتی دانشجویان پزشکی، محققان رفتار اطلاعاتی پژوهش‌هایی درزمینه نیازهای اطلاعاتی، دسترسی به اطلاعات، استفاده از اطلاعات و جست‌وجوی اطلاعات آنان انجام داده‌اند [8, 9, 10, 11]. از سویی دیگر، بی‌اشتهایی اطلاعاتی معادل فقدان جست‌وجوی اطلاعات نیست که معکوس دلایل و عوامل عدم جست‌وجو، دلایل آن باشد. بروان معتقد است عواملی همچون سرریز اطلاعاتی و کمبود زمان سبب بی‌اشتهایی اطلاعاتی میشود [6]. به نظر می‌رسد شرایط دیگری نیز در بی‌اشتهایی اطلاعاتی دخیل است. این پژوهش بی‌اشتهایی اطلاعاتی را معادل اجتناب از اطلاعات تخصصی در نظر گرفته است. اجتناب از اطلاعات، مجموعه‌ای از رفتارها و اقدامات گزینشی به‌منظور متوقف کردن، محدود کردن، تأخیر جست‌وجو، مواجهه، پردازش و استفاده از اطلاعات است [1، 12]. نتایج مطالعات نشان داده‌اند که پزشکان تقریباً نیمی از سؤالات بالینی خود را که در طول کار روزمره ایجاد می‌شوند دنبال نمی‌کنند یا پاسخی برای آن نمی‌یابند [13]. اطلاعات ناکافی و عدم آگاهی از روال‌های پزشکی می‌تواند به‌عنوان عوامل مؤثر در بروز خطاهایی باشد که در طول فعالیت‌های پزشکی رخ می‌دهد [14]. خطاهای پزشکی می‌تواند در طی مراحل جراحی، تشخیص اشتباه بیماری، یا تجویز داروی اشتباه یا دُز نادرست رخ دهد [15]. این خطاها ، خطر قابل‌توجهی برای آسیب، تشدید بیماری، ناتوانی یا مرگ بیمار را به همراه دارد. متعاقباً، ممکن است به مسئولیت‌های کیفری و مالی در بیمارستان‌ها و مؤسسات مراقبت‌های بهداشتی منجر شود [16]. نادربیگی و اسفندیاری مقدم در پژوهشی به بررسی اجتناب از اطلاعات دانشجویان پزشکی پرداختند. بررسی آن‌ها از نوع کمی است و به اجتناب از اطلاعات در مطالعه مقاله‌های علمی محدود است [12]. با مطالعه پژوهش‌های پیشین، پژوهشی که به بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی بپردازد، یافت نشد. با توجه به اینکه قبلاً مطالعه‌ای جامعی در‌مورد بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی انجام نشده است، این مطالعه قصد دارد با روش کیفی به تبیین بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی در دانشگاه علوم‌پزشکی همدان بپردازد.
مواد و روش‌ها
پژوهش حاضر بنیادی است، هدف عمده انجام پژوهش بنیادی، ایجاد دانش بیشتر و درک بهتر پدیده‌هاست؛ کانووی و پاول معتقدند پژوهش‌های بنیادی در علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی برای حل مشکلات حرفه‌ای، توسعه ابزارها و روش‌های تحلیل سازمان، خدمات و رفتار، تعیین هزینه و سودمندی خدمات و از همه مهم‌تر، ایجاد یا توسعه یک بدنه تئوری انجام می‌شوند [17]. از روش کیفی برای انجام پژوهش حاضر استفاده شد. پژوهش کیفی با روش‌های متعددی انجام میشود که باتوجهبه ماهیت اکتشافی پژوهش، از روش نظریه زمینه‌ای (داده‌بنیاد) استفاده شد.
تریسی معتقد است نظریه زمینه‌ای یک تحلیل سیستماتیک پایین به بالا با هدف نظریه‌پردازی یا توضیح یک پدیده خاص است [18]. در روش نظریه زمینه‌ای، پژوهشگران به‌جای اینکه داده‌ها را برای تئوری‌ها و مفاهیم از قبل موجود جمع‌آوری کنند و تئوری‌ها را بر روی داده‌ها (یک رویکرد قیاسی) به کار گیرند، به جمع‌آوری داده‌ها پرداخته، داده‌ها را خط‌به‌خط تحلیل کرده و موضوعات بزرگ‌تری از این داده‌ها ایجاد کرده و از پیوند آن‌ها با یکدیگر برای ایجاد یک نظریه استفاده می‌کنند. این روش در مواردی کاربرد دارد که دانش نظری در آن زمینه‌ها محدود بوده و قصد فراروی و نوآوری درزمینه موردنظر وجود داشته باشد. نظریه زمینه‌ای عبارت است از فرایند ساخت یک نظریه مستند و مدون ازطریق گردآوری سازمان‌یافته داده و تحلیل مجموعه‌‍‌داده گردآوری‌شده به‌منظور پاسخ‌گویی به پرسش‌های نوین در زمینه‌هایی که فاقد مبانی نظری کافی برای تدوین هرگونه فرضیه و آزمون آن هستند. روش نظریه زمینه‌ای، انعطاف‌پذیر و قابل به‌کارگیری در موقعیت‌های تحقیقی مختلف است. این روش برای تحقیق در‌مورد پدیده‌هایی مناسب است که به‌خوبی شناخته‌شده نیستند. همچنین برای کسب نگاهی نو از یک پدیده آشنا که در آن تغییری به وجود آمده یا در‌مورد آن توافق چندانی وجود ندارد مناسب است.
جامعه پژوهش، دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در سال تحصیلی 1397-1398 بودند. برای انتخاب نمونه‌ها از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد. با 27 نفر از دانشجویان پزشکی و اعضای هیئت‌علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی و روان‌شناسی تا رسیدن به اشباع نظری، مصاحبه انجام شد. با دانشجویان پزشکی عمومی مصاحبه شد که حداقل سال دوم و بالاتر بود.ند.
در پژوهش حاضر، برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و یادداشت (تفسیر) استفاده شد. مصاحبه‌ها با اجازه و اطلاع مصاحبه‌شوندگان ضبط می‌شدند، سپس روی کاغذ نوشته می‌شدند و بعد از پایان مصاحبه در نرم‌افزار ورد تایپ می‌شدند. مدت‌زمان مصاحبه‌ها بین 40 تا 60 دقیقه بود. در این پژوهش سعی شد تا نهایت دقت در اجرای اصول اخلاقی پژوهش مانند حفظ محرمانگی، کسب رضایت آگاهانه، تنظیم تاریخ، ساعت و مکان مصاحبه برحسب توافق شرکت‌کنندگان انجام پذیرد. به هر مصاحبه یک کد اختصاص داده شد. تمام مصاحبه‌ها در قالب فایل صوتی و متنی ذخیره شده‌اند. فایل‌های ضبط‌شده مصاحبه‌ها و متن آن‌ها کدگذاری شده‌اند.
پس از انجام هر مصاحبه، در ابتدا کدگذاری باز انجام شد. بدین‌صورت که متن هر مصاحبه کلمه‌به‌کلمه بررسی شد و باتوجهبه محتوای آن برچسب‌های مفهومی برای جملات، عبارات و نکات موجود در متن مصاحبه انتخاب شد. حاصل این مرحله 651 کد بود. پس از آن، کدگذاری محوری انجام گرفت در این مرحله، پژوهشگر کدها را با هم ترکیب کرد و کدهای مشابه را در طبقات انتزاعی به نام مقوله‌ها جای داد. حاصل این مرحله 13 زیر‌مقوله بود. مرحله بعد کدگذاری گزینشی است که با قرار دادن مقوله‌های مشابه در یک سطح مفهومی خاص انجام گرفت. در مرحله آخر الگوی کیفی پژوهش ارائه شد. در این پژوهش این مراحل و فرایند با کمک نرم‌افزار MAXQDA نسخه 12 طبقه‌بندی و درنهایت تحلیل شد.
روایی و پایایی پژوهش
اعتباربخشی (باورپذیری): راهبردهای مختلفی برای اعتباربخشی پژوهش کیفی وجود دارد، ازجمله عمیق شدن محقق در پژوهش، تبادل نظر با همتایان، سه‌سویه‌سازی، کنترل از سوی همکاران، مشاهده مستمر، ضریب نسبی، روایی محتوا، شاخص روایی محتوا [19]. در این پژوهش، پژوهشگران مطالعات عمیقی در حوزه رفتار اطلاعاتی و پژوهش کیفی مطالعه داشتند. از سوی دیگر برخی از متون کدگذاری‌شده و داده‌های به‌دست‌آمده از مشارکت‌کنندگان به آنان برگردانده شد، در صحت و تناسب کدهای استخراج‌شده بازنگری شد و در صورت لزوم اصلاح شد.
تأیید‌پذیری: راهبردهای مختلفی برای تأیید‌پذیری وجود دارد، ازجمله توصیف عمیق، حداقل مداخله در توصیف، سه‌سویه‌سازی، رد ممیزی یا اثری برای رسیدگی [19]. در این پژوهش برای تأیید‌پذیری، از آغاز پژوهش، مستندات پژوهش، استنتاج‌ها، تفسیرها و یافته‌ها ثبت و ضبط شدند. تمامی فایل‌های متنی در قالب فایل‌های ورد نسخه 2016 و فایل تحلیل در نرم‌افزار MAXQDA نسخه 12 موجود است.
قابلیت اطمینان: قابلیت اطمینان، جایگزین مفهوم پایایی در پژوهش‌های کمی است که به معنای میزان تکرارپذیری یافته‌های تحقیق است. در این پژوهش سعی شد با سازمان‌دهی و نگهداری تمامی داده‌ها و اطلاعات پژوهش تا حدی معیار قابلیت اطمینان رعایت شود.
قابلیت انتقال: قابلیت انتقال به میزان انتقال نتایج تحقیقات کیفی به سایر زمینه‌ها با دیگر پاسخ‌دهندگان اطلاق میشود.در این پژوهش استفاده از داده‌های غنی و حصول اطمینان از گردآوری طیف وسیعی از نظرها و دیدگاه‌ها مؤید انتقال‌پذیری در این پژوهش است و از تنوع گروه‌های متخصص و صاحب‌نظر با روش نمونه‌گیری هدفمند به‌منظور بالا بردن روایی فرایند مصاحبه استفاده شد.
یافته‌ها
اطلاعات مشارکت‌کنندگان بدین شرح است: گروه اول خبرگان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی 11 نفر که همگی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه بودند. رتبه علمی گروه اول: 3 نفر استاد، 4 نفر دانشیار و 4 نفر استادیار. گروه دوم 6 نفر روان‌شناس بودند که همگی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه بودند. رتبه علمی گروه دوم شامل 1 نفر استاد و 5 نفر استادیار بود. گروه سوم دانشجویان پزشکی عمومی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان و 10 نفر بودند که 3 نفر دانشجوی سال پنجم، 3 نفر دانشجوی سال چهارم، 2 نفر دانشجوی سال سوم و 2 دانشجوی نفر سال دوم بودند.
مقوله محوری پژوهش
اساس کدگذاری محوری یافتن مفهوم مرکزی پژوهش است. سایر کدها و طبقات به مفهوم مرکزی وصل می‌شوند. در این پژوهش، موضوع پژوهش، بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان به‌عنوان مفهوم مرکزی انتخاب شد. در ادامه باید شرایط علّی، شرایط مداخله‌گر، شرایط زمینه‌ای، راهبردها و پیامدهای بی‌اشتهایی اطلاعاتی مشخص شوند. جدول شماره 1 شرایط علی بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان را نشان می‌دهد.
یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد شرایط مداخله‌گر بی‌اشتهایی اطلاعاتی شامل نظام آموزش عالی، ویژگی رشته تحصیلی دانشجو و جامعه است. جدول شماره 2 شرایط مداخله‌گر بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان را نشان می‌دهد.
مسائل مرتبط با اطلاعات و منابع اطلاعاتی شرایط زمینه‌ای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان را فراهم می‌کنند. جدول شماره 3 شرایط زمینه‌ای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان را نشان می‌دهد.
اشتراوس و کوربین راهبرد را چگونگی مدیریت توسط افراد در مواجهه با مسائل تعریف می‌کنند. درواقع راهبرد کنش‌هایی هستند که برای حل یک مسئله با نیل به اهدافی صورت می‌گیرند و با صورت گرفتن آن‌ها پدیده محقق میشود. جدول شماره 4 راهبردهای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی نشان می‌دهد.
ابتلا به بی‌اشتهایی اطلاعاتی آثار متعددی برجای می‌گذارد که برخی از آثار آن بسیار زیان‌بار و مخرب است. جدول شماره 5 پیامدهای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان را نشان می‌دهد.
تصویر شماره 1 حاصل کدگذاری انتخابی نهایی بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان است.
بحث
در این پژوهش تلاش شد که با استفاده از روش نظریه داده‌بنیاد، الگوی بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان طراحی و تدوین شود. بر‌این‌اساس، الگوی نهایی پژوهش مشتمل بر 13 مقوله ارائه شد. در این الگو، بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان به‌عنوان مقوله اصلی یا پدیده محوری انتخاب شد که به‌عنوان یک متغیر وابسته تحت تأثیر شرایط گوناگونی مانند ویژگی شخصیتی، وضعیت روانی، شناختی، انگیزه، و مهارتی دانشجو، نظام آموزش عالی، ویژگی رشته تحصیلی، ویژگی‌ها و ماهیت اطلاعات، ویژگی‌های منابع اطلاعاتی قرار دارد. در این الگو شرایط علّی به‌عنوان عواملی که به‌صورت مستقیم بر پدیده اصلی تأثیر می‌گذارند، مشتمل بر 5 مقوله وضعیت شناختی دانشجو، وضعیت روانی دانشجو، ویژگی‌های شخصیتی دانشجو، انگیزه دانشجو و وضعیت مهارتی دانشجو به دست آمد. وضعیت شناختی دانشجو از شرایط علّی بی‌اشتهایی اطلاعاتی است. 2 سبک پردازش اطلاعات خردگرایی و تجربه‌گرایی در افراد وجود دارد که از مقیاس‌های نیاز به شناخت و باور در شهود برای اندازه‌گیری آن استفاده میشود. این نتیجه با پژوهش نادربیگی و همکاران و پژوهش بلایر-گولبیاوسکا و همکاران که سبک پردازش اطلاعات را در اجتناب اطلاعات مؤثر می‌داند همسوست [1، 20]. همچنین نتایج پژوهش نادربیگی و اسفندیاری‌مقدم نشان داد که اجتناب اطلاعات دانشجویان پزشکی با نیاز به شناخت آنان رابطه عکس دارد که تأثیر سبک‌شناختی بر اجتناب اطلاعات را تأیید می‌کند [12].
یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد در بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان عوامل روانی و احساسات دانشجویان مؤثر است. پژوهش لیسپی و شپرد و پژوهش مک کلود و همکاران نشان داد احساسات منفی، نگرانی، فشار‌های روانی اجتناب اطلاعات را افزایش می‌دهند که با نتایج پژوهش حاضر همسوست [21, 22]. انگیزه، عاملی برای ترغیب رفتار اطلاعاتی است [23]. همچنین انگیزه بر اجتناب اطلاعات تأثیرگذار است [24]. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد وضعیت انگیزشی دانشجویان، از شرایط علّی بی‌اشتهایی اطلاعاتی آنان است. یکی از موانع دسترسی به اطلاعات پزشکان، عدم مهارت‌های کافی است [25]. یافته‌های پژوهش حاضر نیز نشان داد وضعیت مهارتی دانشجو از شرایط علّی بی‌اشتهایی است. یافته‌های پژوهش‌های پیشین نشان دادند مهارت سواد اطلاعاتی یک فرد با اجتناب اطلاعاتی رابطه دارد [26، 27]. یکی دیگر از مهارت‌ها، مهارت تفکر انتقادی است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد دانشجویانی که دارای مهارت تفکر انتقادی باشند به روش علمی به بررسی و تجزیهوتحلیل اطلاعات می‌پردازند و اقدام به جست‌وجو و استفاده از اطلاعات می‌کنند. بنابراین کمتر دچار بی‌اشتهایی اطلاعاتی میشود. گادوین و همکاران دریافتند کسانی که از مهارت‌های تفکر انتقادی برخوردارند از اطلاعات اجتناب نمی‌کنند [26]. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد هر‌چه تسلط به زبان علم بین‌المللی (انگلیسی) بیشتر باشد دانشجویان کمتر دچار بی‌اشتهایی اطلاعاتی می‌شوند، چراکه مانع زبانی دانشجویان را از جست‌وجو و استفاده از اطلاعات بازمی‌دارد. پرسسکی و همکاران مانع زبانی را یکی از دلایل اجتناب اطلاعات دانستند [28]. باتوجهبه اینکه اجتناب اطلاعات تنها به جست‌وجو و رویارویی با اطلاعات محدود نمی‌شود و اجتناب اطلاعات شامل جذب و پردازش اطلاعات نیز هست، کسانی که از مهارت‌های مطالعه کمتری برخوردارند، بیشتر در معرض اجتناب اطلاعات تخصصی قرار خواهند گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که وضعیت مهارت مطالعه دانشجو بر بی‌اشتهایی اطلاعاتی او تأثیرگذار است. نتایج فورتس و همکاران مؤید این است که استراتژی‌های مطالعه بر اجتناب اطلاعات دانشجویان در هنگام نوشتن پایان‌نامه تأثیرگذار است [27].
یافته‌های پژوهش نشان داد که شرایط مداخله‌گر بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان شامل نظام آموزش عالی، ویژگی رشته تحصیلی دانشجو و جامعه است. اساتید از مهم‌ترین عناصر نظام آموزش عالی هستند. اساتید نه‌تنها وظیفه تدریس به دانشجویان را دارند، بلکه عملکرد آن‌ها در حوزه‌های مختلف به‌خصوص پژوهش، ارزشیابی دانشجویان، شیوه تعامل با فناوری‌ها و کاربرد آن‌ها در امر تدریس بر دانشجویان تأثیرگذار است. به‌کارگیری شیوه تدریس مسئله‌‌محور سبب میشود دانشجویان پزشکی به دنبال راه‌های جدیدی برای کسب اطلاعات و رفع نیازهای اطلاعاتی خود باشند [8]. امکانات دانشگاه نظیر کارگاه‌ها و کتابخانه بر اشتهای اطلاعاتی دانشجویان تأثیرگذار است. کتابخانه‌های پزشکی و کتابداران نقش بسزایی در شکل‌گیری رفتار اطلاع‌یابی متخصصان سلامت دارند. فقدان کتابداران حرفه‌ای پزشکی در محیط‌های خاص، در دسترس بودن فناوری اطلاعات و اینترنت، از موانع اطلاع‌یابی متخصصان سلامت محسوب می‌شوند [29]. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد ویژگی شغلی بر بی‌اشتهایی اطلاعاتی تأثیرگذار است. براین و همکاران اذعان داشتند بزرگ‌ترین مانع برای پرسش سؤالات بالینی، زمان ناکافی و فرسودگی شغلی پزشکان است [13، 25]. همچنین یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد وضعیت اجتماعی و قضایی جامعه، وضعیت فرهنگی جامعه و اقتصادی می‌تواند بر بی‌اشتهایی اطلاعاتی تأثیرگذار باشد. نتایج پژوهش نادربیگی و همکاران نشان داد این عوامل بر اجتناب اطلاعات تأثیرگذارند [1].
یافته‌های پژوهش نشان داد مسائل مرتبط با اطلاعات و منابع اطلاعاتی شرایط زمینه‌ای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان را فراهم می‌کنند. ویژگی‌های اطلاعات، منابع اطلاعاتی و مسائلی که متأثر از عصر اطلاعات است می‌تواند زمینه‌ساز بی‌اشتهایی اطلاعاتی شود. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد کیفیت منابع اطلاعاتی می‌تواند زمینه‌ساز بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان شود. آشنایی با منبع اطلاعاتی و موفقیت قبلی در استفاده از منبع، قابلیت اعتماد یا اعتقاد به اینکه منبع می‌تواند اطلاعات دقیقی را ارائه دهد، بسته‌بندی، به‌موقع بودن، هزینه، کیفیت و دسترسی بر تعامل انسان با منابع اطلاعاتی تأثیر می‌گذارد. چای و همکاران نیز معتقدند یکی از عوامل مهم در اجتناب اطلاعات، ویژگی‌های منبع اطلاعاتی است که می‌تواند در تعامل افراد با اطلاعات تأثیر بگذارند و همچنین ممکن است تصمیمات آن‌ها برای استفاده یا نادیده گرفتن را تغییر دهد [30]. نتایج پژوهش‌های پیشین نشان داد عدم برخورداری اطلاعات از کیفیت مناسب موجب اجتناب از اطلاعات میشود [20]. سرعت زیاد تولید و توزیع اطلاعات در عصر کنونی سبب حجم زیاد اطلاعات در دسترس و پدیده‌هایی همچون سرریز اطلاعاتی شده و تعامل انسان با اطلاعات، گزینش و استفاده از اطلاعات را مشکل کرده است. وجود اطلاعات زیاد در محیط سبب ایجاد احساس غرق‌شدگی در فرد میشود و زمینه‌ساز پرهیز از اطلاعات میشود که با یافته‌های پژوهش حاضر همخوانی دارد [6، 20].
نتیجه‌گیری
با توجه به جدید بودن موضوع پژوهش حاضر، تعداد پیشینه پژوهشی مرتبط با آن محدود است که مقایسه یافته‌ها با پیشینه‌های قبل را محدود می‌کند. یکی دیگر از محدودیت‌های پژوهش حاضر این است که منحصر به دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان است. محدودیت دیگر این است که شاخص اندازه‌گیری بی‌اشتهایی در این پژوهش ارائه نشده است. با توجه به شرایط علّی، زمینه‌ای و مداخله‌گر بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان، جهت کاهش آن پیشنهاد میشود که یادگیری مادام‌العمر در نظام آموزش عالی به کار گرفته شود. در این راستا آموزش و تقویت مهارت‌های یادگیری همچون تفکر انتقادی و سواد اطلاعاتی در قالب برنامه‌های آموزشی ارائه شود. همچنین در نظام ارزشیابی دانشجویان تغییراتی داده شود تا دانشجویان به پژوهش ترغیب شوند. فراهم‌سازی زیرساخت‌ها، امکانات آموزشی و رفاهی و دسترسی آسان به این امکانات برای اساتید و دانشجویان تسهیل شود. کتابخانه‌های دانشگاه خدماتی مناسب از قبیل ارائه مجلات به‌روز، دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی، خدمات کتابخانه دیجیتال و ساعات کار ارائه کنند. برای انجام پژوهش‌های آتی پیشنهاد میشود بی‌اشتهایی اطلاعاتی در جامعه دیگری نیز بررسی شود. همچنین در پژوهش دیگری شاخصی برای اندازه‌گیری بی‌اشتهایی اطلاعاتی ایجاد شود. باتوجهبه تعدد عوامل مؤثر بر بی‌اشتهایی اطلاعاتی پیشنهاد میشود در پژوهش‌های آتی میزان تأثیر هریک از آن‌ها در بی‌اشتهایی اطلاعاتی سنجیده شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله برگرفته از رساله مقطع دکتری مصوب جلسه شورای پژوهشی مورخ 22/2/1397 و جلسه کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی همدان 22/2/1397 با کد اخلاق 17121701941002 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله مقطع دکتری با عنوان «تبیین بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان و ارائه مدلی برای آن» از دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان است که با حمایت همان دانشگاه انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
گردآوری اطلاعات، تجزیهوتحلیل اطلاعات و تهیه مقاله: فرحناز نادربیگی؛ نظارت و راهنمایی در تهیه و نگارش مقاله: علیرضا اسفندیاری مقدم.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
در این پژوهش تلاش شد که با استفاده از روش نظریه داده‌بنیاد، الگوی بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان طراحی و تدوین شود. بر‌این‌اساس، الگوی نهایی پژوهش مشتمل بر 13 مقوله ارائه شد. در این الگو، بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان به‌عنوان مقوله اصلی یا پدیده محوری انتخاب شد که به‌عنوان یک متغیر وابسته تحت تأثیر شرایط گوناگونی مانند ویژگی شخصیتی، وضعیت روانی، شناختی، انگیزه، و مهارتی دانشجو، نظام آموزش عالی، ویژگی رشته تحصیلی، ویژگی‌ها و ماهیت اطلاعات، ویژگی‌های منابع اطلاعاتی قرار دارد. در این الگو شرایط علّی به‌عنوان عواملی که به‌صورت مستقیم بر پدیده اصلی تأثیر می‌گذارند، مشتمل بر 5 مقوله وضعیت شناختی دانشجو، وضعیت روانی دانشجو، ویژگی‌های شخصیتی دانشجو، انگیزه دانشجو و وضعیت مهارتی دانشجو به دست آمد. وضعیت شناختی دانشجو از شرایط علّی بی‌اشتهایی اطلاعاتی است. 2 سبک پردازش اطلاعات خردگرایی و تجربه‌گرایی در افراد وجود دارد که از مقیاس‌های نیاز به شناخت و باور در شهود برای اندازه‌گیری آن استفاده میشود. این نتیجه با پژوهش نادربیگی و همکاران و پژوهش بلایر-گولبیاوسکا و همکاران که سبک پردازش اطلاعات را در اجتناب اطلاعات مؤثر می‌داند همسوست [1، 20]. همچنین نتایج پژوهش نادربیگی و اسفندیاری‌مقدم نشان داد که اجتناب اطلاعات دانشجویان پزشکی با نیاز به شناخت آنان رابطه عکس دارد که تأثیر سبک‌شناختی بر اجتناب اطلاعات را تأیید می‌کند [12].
یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد در بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان عوامل روانی و احساسات دانشجویان مؤثر است. پژوهش لیسپی و شپرد و پژوهش مک کلود و همکاران نشان داد احساسات منفی، نگرانی، فشار‌های روانی اجتناب اطلاعات را افزایش می‌دهند که با نتایج پژوهش حاضر همسوست [21, 22]. انگیزه، عاملی برای ترغیب رفتار اطلاعاتی است [23]. همچنین انگیزه بر اجتناب اطلاعات تأثیرگذار است [24]. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد وضعیت انگیزشی دانشجویان، از شرایط علّی بی‌اشتهایی اطلاعاتی آنان است. یکی از موانع دسترسی به اطلاعات پزشکان، عدم مهارت‌های کافی است [25]. یافته‌های پژوهش حاضر نیز نشان داد وضعیت مهارتی دانشجو از شرایط علّی بی‌اشتهایی است. یافته‌های پژوهش‌های پیشین نشان دادند مهارت سواد اطلاعاتی یک فرد با اجتناب اطلاعاتی رابطه دارد [26، 27]. یکی دیگر از مهارت‌ها، مهارت تفکر انتقادی است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد دانشجویانی که دارای مهارت تفکر انتقادی باشند به روش علمی به بررسی و تجزیهوتحلیل اطلاعات می‌پردازند و اقدام به جست‌وجو و استفاده از اطلاعات می‌کنند. بنابراین کمتر دچار بی‌اشتهایی اطلاعاتی میشود. گادوین و همکاران دریافتند کسانی که از مهارت‌های تفکر انتقادی برخوردارند از اطلاعات اجتناب نمی‌کنند [26]. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد هر‌چه تسلط به زبان علم بین‌المللی (انگلیسی) بیشتر باشد دانشجویان کمتر دچار بی‌اشتهایی اطلاعاتی می‌شوند، چراکه مانع زبانی دانشجویان را از جست‌وجو و استفاده از اطلاعات بازمی‌دارد. پرسسکی و همکاران مانع زبانی را یکی از دلایل اجتناب اطلاعات دانستند [28]. باتوجهبه اینکه اجتناب اطلاعات تنها به جست‌وجو و رویارویی با اطلاعات محدود نمی‌شود و اجتناب اطلاعات شامل جذب و پردازش اطلاعات نیز هست، کسانی که از مهارت‌های مطالعه کمتری برخوردارند، بیشتر در معرض اجتناب اطلاعات تخصصی قرار خواهند گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که وضعیت مهارت مطالعه دانشجو بر بی‌اشتهایی اطلاعاتی او تأثیرگذار است. نتایج فورتس و همکاران مؤید این است که استراتژی‌های مطالعه بر اجتناب اطلاعات دانشجویان در هنگام نوشتن پایان‌نامه تأثیرگذار است [27].
یافته‌های پژوهش نشان داد که شرایط مداخله‌گر بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان شامل نظام آموزش عالی، ویژگی رشته تحصیلی دانشجو و جامعه است. اساتید از مهم‌ترین عناصر نظام آموزش عالی هستند. اساتید نه‌تنها وظیفه تدریس به دانشجویان را دارند، بلکه عملکرد آن‌ها در حوزه‌های مختلف به‌خصوص پژوهش، ارزشیابی دانشجویان، شیوه تعامل با فناوری‌ها و کاربرد آن‌ها در امر تدریس بر دانشجویان تأثیرگذار است. به‌کارگیری شیوه تدریس مسئله‌‌محور سبب میشود دانشجویان پزشکی به دنبال راه‌های جدیدی برای کسب اطلاعات و رفع نیازهای اطلاعاتی خود باشند [8]. امکانات دانشگاه نظیر کارگاه‌ها و کتابخانه بر اشتهای اطلاعاتی دانشجویان تأثیرگذار است. کتابخانه‌های پزشکی و کتابداران نقش بسزایی در شکل‌گیری رفتار اطلاع‌یابی متخصصان سلامت دارند. فقدان کتابداران حرفه‌ای پزشکی در محیط‌های خاص، در دسترس بودن فناوری اطلاعات و اینترنت، از موانع اطلاع‌یابی متخصصان سلامت محسوب می‌شوند [29]. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد ویژگی شغلی بر بی‌اشتهایی اطلاعاتی تأثیرگذار است. براین و همکاران اذعان داشتند بزرگ‌ترین مانع برای پرسش سؤالات بالینی، زمان ناکافی و فرسودگی شغلی پزشکان است [13، 25]. همچنین یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد وضعیت اجتماعی و قضایی جامعه، وضعیت فرهنگی جامعه و اقتصادی می‌تواند بر بی‌اشتهایی اطلاعاتی تأثیرگذار باشد. نتایج پژوهش نادربیگی و همکاران نشان داد این عوامل بر اجتناب اطلاعات تأثیرگذارند [1].
یافته‌های پژوهش نشان داد مسائل مرتبط با اطلاعات و منابع اطلاعاتی شرایط زمینه‌ای بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان را فراهم می‌کنند. ویژگی‌های اطلاعات، منابع اطلاعاتی و مسائلی که متأثر از عصر اطلاعات است می‌تواند زمینه‌ساز بی‌اشتهایی اطلاعاتی شود. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد کیفیت منابع اطلاعاتی می‌تواند زمینه‌ساز بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان شود. آشنایی با منبع اطلاعاتی و موفقیت قبلی در استفاده از منبع، قابلیت اعتماد یا اعتقاد به اینکه منبع می‌تواند اطلاعات دقیقی را ارائه دهد، بسته‌بندی، به‌موقع بودن، هزینه، کیفیت و دسترسی بر تعامل انسان با منابع اطلاعاتی تأثیر می‌گذارد. چای و همکاران نیز معتقدند یکی از عوامل مهم در اجتناب اطلاعات، ویژگی‌های منبع اطلاعاتی است که می‌تواند در تعامل افراد با اطلاعات تأثیر بگذارند و همچنین ممکن است تصمیمات آن‌ها برای استفاده یا نادیده گرفتن را تغییر دهد [30]. نتایج پژوهش‌های پیشین نشان داد عدم برخورداری اطلاعات از کیفیت مناسب موجب اجتناب از اطلاعات میشود [20]. سرعت زیاد تولید و توزیع اطلاعات در عصر کنونی سبب حجم زیاد اطلاعات در دسترس و پدیده‌هایی همچون سرریز اطلاعاتی شده و تعامل انسان با اطلاعات، گزینش و استفاده از اطلاعات را مشکل کرده است. وجود اطلاعات زیاد در محیط سبب ایجاد احساس غرق‌شدگی در فرد میشود و زمینه‌ساز پرهیز از اطلاعات میشود که با یافته‌های پژوهش حاضر همخوانی دارد [6، 20].
نتیجه‌گیری
با توجه به جدید بودن موضوع پژوهش حاضر، تعداد پیشینه پژوهشی مرتبط با آن محدود است که مقایسه یافته‌ها با پیشینه‌های قبل را محدود می‌کند. یکی دیگر از محدودیت‌های پژوهش حاضر این است که منحصر به دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان است. محدودیت دیگر این است که شاخص اندازه‌گیری بی‌اشتهایی در این پژوهش ارائه نشده است. با توجه به شرایط علّی، زمینه‌ای و مداخله‌گر بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان، جهت کاهش آن پیشنهاد میشود که یادگیری مادام‌العمر در نظام آموزش عالی به کار گرفته شود. در این راستا آموزش و تقویت مهارت‌های یادگیری همچون تفکر انتقادی و سواد اطلاعاتی در قالب برنامه‌های آموزشی ارائه شود. همچنین در نظام ارزشیابی دانشجویان تغییراتی داده شود تا دانشجویان به پژوهش ترغیب شوند. فراهم‌سازی زیرساخت‌ها، امکانات آموزشی و رفاهی و دسترسی آسان به این امکانات برای اساتید و دانشجویان تسهیل شود. کتابخانه‌های دانشگاه خدماتی مناسب از قبیل ارائه مجلات به‌روز، دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی، خدمات کتابخانه دیجیتال و ساعات کار ارائه کنند. برای انجام پژوهش‌های آتی پیشنهاد میشود بی‌اشتهایی اطلاعاتی در جامعه دیگری نیز بررسی شود. همچنین در پژوهش دیگری شاخصی برای اندازه‌گیری بی‌اشتهایی اطلاعاتی ایجاد شود. باتوجهبه تعدد عوامل مؤثر بر بی‌اشتهایی اطلاعاتی پیشنهاد میشود در پژوهش‌های آتی میزان تأثیر هریک از آن‌ها در بی‌اشتهایی اطلاعاتی سنجیده شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله برگرفته از رساله مقطع دکتری مصوب جلسه شورای پژوهشی مورخ 22/2/1397 و جلسه کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی همدان 22/2/1397 با کد اخلاق 17121701941002 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله مقطع دکتری با عنوان «تبیین بی‌اشتهایی اطلاعاتی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان و ارائه مدلی برای آن» از دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان است که با حمایت همان دانشگاه انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
گردآوری اطلاعات، تجزیهوتحلیل اطلاعات و تهیه مقاله: فرحناز نادربیگی؛ نظارت و راهنمایی در تهیه و نگارش مقاله: علیرضا اسفندیاری مقدم.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghaddam A, Zarei A, Bayat B. [Information Avoidance in the mirror of literature: A systematic review (Persian)]. Hum Inf Interact. 2020; 6(4):1-12. [Link]
2.Daei A, Soleymani MR, Ashrafi-Rizi H, Zargham-Boroujeni A, Kelishadi R. Clinical information seeking behavior of physicians: A systematic review. Int J Med Informat. 2020; 139:104144. [DOI:10.1016/j.ijmedinf.2020.104144] [PMID]
3.Hartzband D. Information technology and data in healthcare: Using and understanding data. New York: Productivity Press; 2019. [DOI:10.4324/9780429061219]
4.Ryan L, Sheehan K, Marion MI, Harbison J. Online resources used by medical students, a literature review. MedEdPublish. 2020; 9:136. [DOI:10.15694/mep.2020.000136.1]
5.Kagawa MN, Kiguli S, Steinberg H, Jama MP. Workplace learning for undergraduate medical students at a national referral and teaching hospital as perceived by lecturers, administrators and students of a contemporary medical training University in Uganda. 2019; 1-22. [Unpublished] [DOI:10.21203/rs.2.16647/v1]
6.Brown S. Information anorexia: Starving for information. Bus Inf Rev. 2015; 32(3):154-7. [DOI:10.1177/0266382115599464]
7.Case DO, Given LM. Looking for information: A survey of research on information seeking, needs, and behavior. Bingley: Emerald Group Publishing Limited; 2016. [DOI:10.1108/S2055-53772016022]
8.Saparova D, Williams JA, Inabnit CK, Fiesta M. Information behavior shift: How and why medical students use Facebook. Proc Assoc Inf Sci Technol. 2013; 50(1):1-4. [DOI:10.1002/meet.14505001171]
9.Kamada H, Martin JR, Slack MK, Kramer SS. Understanding the information-seeking behavior of pharmacy college faculty, staff, and students: implications for improving embedded librarian services. J Med Libr Assoc. 2021; 109(2):286-94. [DOI:10.5195/jmla.2021.950] [PMID] [PMCID]
10.Aakre CA, Maggio LA, Fiol GD, Cook DA. Barriers and facilitators to clinical information seeking: A systematic review. J Am Med Inform Assoc. 2019; 26(10):1129-40. [PMID] [PMCID]
11.Oluwaseye AJ, Akanni MJ, Busuyi AO. Information needs and seeking behaviour of medical students at the college of medicine, university of Ibadan, Nigeria. J Appl Res Technol. 2017; 10(2):49-62. [Link]
12.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghaddam A. [Case study of information Avoidance in Medical Students (Persian]. Libr Inform Sci Res. 2021; 11(1):198-219. [Link]
13.Brian R, Orlov N, Werner D, Martin SK, Arora VM, Alkureishi M. Evaluating the impact of clinical librarians on clinical questions during inpatient rounds. J Med Libr Assoc. 2018; 106(2):175-83. [DOI:10.5195/jmla.2018.254] [PMID] [PMCID]
14.Wiche Humphrey I, Ray-Ogbonna Kelechi K. Information needs and seeking behaviour among medical students of Pamo University of Medical Sciences Port Harcourt. Br J Libr Inf Manage. 2021; 1(1):1-15. [DOI:10.52589/bjlim-qd2yvzoy]
15.Varacallo M, El Bitar Y, Mair S. StatPearls. Florida: StatPearls Publishing; 2020. [Link]
16.Dahlawi S, Menezes RG, Khan MA, Waris A, Saifullah, Naseer MM. Medical negligence in healthcare organizations and its impact on patient safety and public health: A bibliometric study. F1000Res. 2021; 10:174. [DOI:10.12688/f1000research.37448.1] [PMID] [PMCID]
17.Connaway LS, Powell RR. Basic research methods for librarians. Rougemont: Libraries Unlimited; 2010. [Link]
18.Tracy SJ. Qualitative research methods: Collecting evidence, crafting analysis, communicating impact. New Jersey: John Wiley & Sons; 2019. [Link]
19.Anney VN. Ensuring the quality of the findings of qualitative research: Looking at trustworthiness criteria. J Emerg Trends Educ Res Policy Stud. 2014; 5(2):272-81. [Link]
20.Blajer-Gołębiewska A, Wach D, Kos M. Financial risk information avoidance. Econ Res Ekon Istraž. 2018; 31(1):521-36. [DOI:10.1080/1331677X.2018.1439396]
21.Lipsey NP, Shepperd JA. Powerful audiences are linked to health information avoidance: Results from two surveys. Soc Sci Med. 2019; 225:51-9. [DOI:10.1016/j.socscimed.2019.01.046] [PMID]
22.McCloud RF, Jung M, Gray SW, Viswanath K. Class, race and ethnicity and information avoidance among cancer survivors. Br J Cancer. 2013; 108(10):1949-56. [DOI:10.1038/bjc.2013.182] [PMID] [PMCID]
23.Robson A, Robinson L. Building on models of information behaviour: linking information seeking and communication. J Doc. 2013; 69(2):169-93. [DOI:10.1108/00220411311300039]
24.Golman R, Hagmann D, Loewenstein G. Information avoidance. J Econ Lit. 2017; 55(1):96-135. [DOI:10.1257/jel.20151245]
25.Hashemian M, Zare-Farashbandi F, Yamani N, Rahimi A, Adibi P. A core competency model for clinical informationists. J Med Libr Assoc. 2021; 109(1):33-43. [DOI:10.5195/jmla.2021.1065] [PMID] [PMCID]
26.Godwin R, Chairunnisa F, Fitri RA. Information avoidance behavior regarding hoaxes indicators. J Psikologi. 2020; 19(1):26-34. [DOI:10.14710/jp.19.1.26-34]
27.Fuertes MCM, Jose BMD, Nem Singh MAA, Rubio PEP, De Guzman AB. The moderating effects of information overload and academic procrastination on the information avoidance behavior among Filipino undergraduate thesis writers. J Librariansh Inf Sci. 2020; 52(3):694-712. [DOI:10.1177/0961000619871608]
28.Persoskie A, Ferrer RA, Klein WM. Association of cancer worry and perceived risk with doctor avoidance: An analysis of information avoidance in a nationally representative US sample. J Behav Med. 2014; 37(5):977-87. [DOI:10.1007/s10865-013-9537-2] [PMID]
29.Geda FA. The roles of medical library in information seeking behavior of health care professionals: A review of the literature. J Hosp Librariansh. 2021; 21(4):405-16. [DOI:10.1080/15323269.2021.1982263]
2.Daei A, Soleymani MR, Ashrafi-Rizi H, Zargham-Boroujeni A, Kelishadi R. Clinical information seeking behavior of physicians: A systematic review. Int J Med Informat. 2020; 139:104144. [DOI:10.1016/j.ijmedinf.2020.104144] [PMID]
3.Hartzband D. Information technology and data in healthcare: Using and understanding data. New York: Productivity Press; 2019. [DOI:10.4324/9780429061219]
4.Ryan L, Sheehan K, Marion MI, Harbison J. Online resources used by medical students, a literature review. MedEdPublish. 2020; 9:136. [DOI:10.15694/mep.2020.000136.1]
5.Kagawa MN, Kiguli S, Steinberg H, Jama MP. Workplace learning for undergraduate medical students at a national referral and teaching hospital as perceived by lecturers, administrators and students of a contemporary medical training University in Uganda. 2019; 1-22. [Unpublished] [DOI:10.21203/rs.2.16647/v1]
6.Brown S. Information anorexia: Starving for information. Bus Inf Rev. 2015; 32(3):154-7. [DOI:10.1177/0266382115599464]
7.Case DO, Given LM. Looking for information: A survey of research on information seeking, needs, and behavior. Bingley: Emerald Group Publishing Limited; 2016. [DOI:10.1108/S2055-53772016022]
8.Saparova D, Williams JA, Inabnit CK, Fiesta M. Information behavior shift: How and why medical students use Facebook. Proc Assoc Inf Sci Technol. 2013; 50(1):1-4. [DOI:10.1002/meet.14505001171]
9.Kamada H, Martin JR, Slack MK, Kramer SS. Understanding the information-seeking behavior of pharmacy college faculty, staff, and students: implications for improving embedded librarian services. J Med Libr Assoc. 2021; 109(2):286-94. [DOI:10.5195/jmla.2021.950] [PMID] [PMCID]
10.Aakre CA, Maggio LA, Fiol GD, Cook DA. Barriers and facilitators to clinical information seeking: A systematic review. J Am Med Inform Assoc. 2019; 26(10):1129-40. [PMID] [PMCID]
11.Oluwaseye AJ, Akanni MJ, Busuyi AO. Information needs and seeking behaviour of medical students at the college of medicine, university of Ibadan, Nigeria. J Appl Res Technol. 2017; 10(2):49-62. [Link]
12.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghaddam A. [Case study of information Avoidance in Medical Students (Persian]. Libr Inform Sci Res. 2021; 11(1):198-219. [Link]
13.Brian R, Orlov N, Werner D, Martin SK, Arora VM, Alkureishi M. Evaluating the impact of clinical librarians on clinical questions during inpatient rounds. J Med Libr Assoc. 2018; 106(2):175-83. [DOI:10.5195/jmla.2018.254] [PMID] [PMCID]
14.Wiche Humphrey I, Ray-Ogbonna Kelechi K. Information needs and seeking behaviour among medical students of Pamo University of Medical Sciences Port Harcourt. Br J Libr Inf Manage. 2021; 1(1):1-15. [DOI:10.52589/bjlim-qd2yvzoy]
15.Varacallo M, El Bitar Y, Mair S. StatPearls. Florida: StatPearls Publishing; 2020. [Link]
16.Dahlawi S, Menezes RG, Khan MA, Waris A, Saifullah, Naseer MM. Medical negligence in healthcare organizations and its impact on patient safety and public health: A bibliometric study. F1000Res. 2021; 10:174. [DOI:10.12688/f1000research.37448.1] [PMID] [PMCID]
17.Connaway LS, Powell RR. Basic research methods for librarians. Rougemont: Libraries Unlimited; 2010. [Link]
18.Tracy SJ. Qualitative research methods: Collecting evidence, crafting analysis, communicating impact. New Jersey: John Wiley & Sons; 2019. [Link]
19.Anney VN. Ensuring the quality of the findings of qualitative research: Looking at trustworthiness criteria. J Emerg Trends Educ Res Policy Stud. 2014; 5(2):272-81. [Link]
20.Blajer-Gołębiewska A, Wach D, Kos M. Financial risk information avoidance. Econ Res Ekon Istraž. 2018; 31(1):521-36. [DOI:10.1080/1331677X.2018.1439396]
21.Lipsey NP, Shepperd JA. Powerful audiences are linked to health information avoidance: Results from two surveys. Soc Sci Med. 2019; 225:51-9. [DOI:10.1016/j.socscimed.2019.01.046] [PMID]
22.McCloud RF, Jung M, Gray SW, Viswanath K. Class, race and ethnicity and information avoidance among cancer survivors. Br J Cancer. 2013; 108(10):1949-56. [DOI:10.1038/bjc.2013.182] [PMID] [PMCID]
23.Robson A, Robinson L. Building on models of information behaviour: linking information seeking and communication. J Doc. 2013; 69(2):169-93. [DOI:10.1108/00220411311300039]
24.Golman R, Hagmann D, Loewenstein G. Information avoidance. J Econ Lit. 2017; 55(1):96-135. [DOI:10.1257/jel.20151245]
25.Hashemian M, Zare-Farashbandi F, Yamani N, Rahimi A, Adibi P. A core competency model for clinical informationists. J Med Libr Assoc. 2021; 109(1):33-43. [DOI:10.5195/jmla.2021.1065] [PMID] [PMCID]
26.Godwin R, Chairunnisa F, Fitri RA. Information avoidance behavior regarding hoaxes indicators. J Psikologi. 2020; 19(1):26-34. [DOI:10.14710/jp.19.1.26-34]
27.Fuertes MCM, Jose BMD, Nem Singh MAA, Rubio PEP, De Guzman AB. The moderating effects of information overload and academic procrastination on the information avoidance behavior among Filipino undergraduate thesis writers. J Librariansh Inf Sci. 2020; 52(3):694-712. [DOI:10.1177/0961000619871608]
28.Persoskie A, Ferrer RA, Klein WM. Association of cancer worry and perceived risk with doctor avoidance: An analysis of information avoidance in a nationally representative US sample. J Behav Med. 2014; 37(5):977-87. [DOI:10.1007/s10865-013-9537-2] [PMID]
29.Geda FA. The roles of medical library in information seeking behavior of health care professionals: A review of the literature. J Hosp Librariansh. 2021; 21(4):405-16. [DOI:10.1080/15323269.2021.1982263]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
