دوره 8، شماره 1 - ( بهار 1401 )
جلد 8 شماره 1 صفحات 25-14 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Saberi M K, Naderbeigi F, Amiri M R, Vakilimofrad H, Jahangiri P. Altmetric Analysis of ResearchGate Profiles of Faculty Members From Hamadan University of Medical Sciences. JMIS 2022; 8 (1) :14-25
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-346-fa.html
URL: http://jmis.hums.ac.ir/article-1-346-fa.html
صابری محمد کریم، نادربیگی فرحناز، امیری محمدرضا، وکیلی مفرد حسین، جهانگیری پروین. تحلیل آلتمتریکس پروفایل اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در ریسرچ گیت. اطلاع‌رسانی پزشکی نوین. 1401; 8 (1) :14-25
گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی همدان، همدان، ایران
متن کامل [PDF 5638 kb]
(1150 دریافت)
| چکیده (HTML) (2571 مشاهده)
References
1.Donato H. Traditional and alternative metrics: The full story of impact. Rev Port Pneumol. 2014; 20(1):1-2. [DOI:10.1016/j.rppneu.2013.11.001] [PMID]
2.Singson M, Amees M. Use of ResearchGate by the research scholars of pondicherry university: A study. DESIDOC J Libr Inf Technol. 2017; 37(5):366-71. [DOI:10.14429/djlit.37.11139]
3.Madhusudhan M. Use of social networking sites by research scholars of the University of Delhi: A study. Int Inf Libr Rev. 2012; 44(2):100-13. [DOI:10.1080/10572317.2012.10762919]
4.Jordan K. From social networks to publishing platforms: A review of the history and scholarship of academic social network sites. Front Digit Humanit. 2019; 6:5. [DOI:10.3389/fdigh.2019.00005]
5.Mason S, Sakurai Y. A ResearchGate-way to an international academic community? Scientometrics. 2021; 126(2):1149-71. [DOI:10.1177/2158244018794773]
6.Mangan K. Social networks for academics proliferate, despite some doubts. Chron High Educ. 2012; 58(35):1-7. [Link]
7.Murray M. Analysis of a scholarly social networking site: The case of the dormant user. SAIS 2014 Proceedings. 2014:24. [Link]
8.Ortega JL. Disciplinary differences in the use of academic social networking sites. Online Inf Rev. 2015: 39(4):520-36. [DOI:10.1108/OIR-03-2015-0093]
9.Meishar-Tal H, Pieterse E. Why do academics use academic social networking sites? Int Rev Res Open Dis Learn. 2017; 18(1):1-22. [DOI:10.19173/irrodl.v18i1.2643]
10.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghaddam A. Researchers’ scientific performance in ResearchGate: The case of a technology university. Libr Philos Pract. 2018. [Link]
11.Ondis AL. Social influences on US Postdoctoral Researchers’ Participation in ResearchGate [PhD Dissertation]. Saint Leo University: Florida; 2021. [Link]
12.Khalil S, Mishra D, Upadhyay D. Blowing your own trumpet: How to increase the online visibility of your publication? Indian Pediatr. 2018; 55(1):49-54. [DOI:10.1007/s13312-018-1228-1] [PMID]
13.Kadriu A. Discovering value in academic social networks: A case study in ResearchGate. Paper presented at: 35th international conference on information technology interfaces. June 24-27 2013; Dubrovnik, Croatia. [DOI:10.2498/iti.2013.0566]
14.Nicholas D, Clark D, Herman E. ResearchGate: Reputation uncovered. Learn Publ. 2016; 29(3):173-82. [DOI:10.1002/leap.1035]
15.Thelwall M, Kousha K. Research Gate: Disseminating, communicating, and measuring Scholarship? J Assoc Inf Sci Technol. 2015; 66(5):876-89. [DOI:10.1002/asi.23236]
16.Stachowiak B. The presence of polish academics on social networking websites for academics, using the example of employees of Nicolaus Copernicus University. Univers J Educ Res. 2014; 2(1):64-8. [Link]
17.Elsayed AM. The use of academic social networks among Arab researchers: A survey. Soc Sci Comput Rev. 2016; 34(3):378-91. [DOI:10.1177/0894439315589146]
18.Chakraborty PS, Karform S. Designing trust propagation algorithms based on simple multiplicative strategy for social networks. Proc Technol. 2012; 6:534-9. [DOI:10.1016/j.protcy.2012.10.064]
19.Van Noorden R. Online collaboration: Scientists and the social network. Nature. 2014; 512(7513):126-9. [DOI:10.1038/512126a] [PMID]
20.Corvello V, Genovese A, Verteramo S. Knowledge sharing among users of scientific social networking platforms. 2014. [Link]
21.Mason S. Adoption and usage of Academic Social Networks: A Japan case study. Scientometrics. 2020; 122(3):1751-67. [DOI:10.1007/s11192-020-03345-4]
22.Priem J, Taraborelli D, Groth P, Neylon C. Altmetrics: A manifesto [Internet]. 2010. [Link]
23.Raffaghelli JE, Manca S. Exploring the social activity of open research data on ResearchGate: Implications for the data literacy of researchers. Online Inf Rev. 2022. [DOI:10.1108/OIR-05-2021-0255]
24.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghammad A, Soheili F. [Introduction to altmetrics: A new metric for evaluating the impact of scientific outputs and collaborations (Persian)]. Caspian J Scientometrics. 2016; 2(2):55-67. [Link]
25.Copiello S, Bonifaci P. A few remarks on ResearchGate score and academic reputation. Scientometrics. 2018; 114(1):301-6. [DOI:10.1007/s11192-017-2582-9]
26.Nemati-Anaraki L, Razmgir M, Moradzadeh M. Scientific impact of Iran University of Medical Sciences researchers in ResearchGate, Google Scholar, and Scopus: An Altmetrics study. Med J Islam Repub Iran. 2020; 34:142. [DOI:10.47176/mjiri.34.142] [PMID] [PMCID]
27.Janavi E, Nadi-Ravandi S, Batooli Z. Impact of researchgate on increasing citations and usage counts of hot papers in clinical medicine indexed in web of science. Webology. 2020; 17(1):130-9. [Link]
28.Doulani A, Shabani Z, Baradar R. [Information science academic members of iranian public universities sharing information resources in ResearchGate social scientific network: It’s relation on their scientific output in Scopus database and Google Scholar search engine (Persian)]. Payavard Salamat. 2020; 14(1):53-64. [Link]
29.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghammad A, Soheili F. [Scientific activities profile of researchers in Islamic Azad University-Tehran Science and Research Branch in “ResearchGate” by Altemetrics approach (Persian)]. Q Knowl Inf Manag Jl. 2017; 4(1):11-22. [Link]
متن کامل: (1211 مشاهده)
مقدمه
ظهور وب پدیده‌ای تأثیرگذار در نحوه ارتباطات علمی پژوهشگران و حتی تعاملات اجتماعی سایر افراد جامعه بوده و ایجاد و گسترش رسانه‌های اجتماعی مبتنی بر آن به مهاجرت افراد به محیط‌های آنلاین منجر شده است [1]. محبوبیت فزاینده رسانه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر باعث شده است که پژوهشگران تحقیقات خود را با استفاده از ابزارهای مختلف شبکه اجتماعی به اشتراک بگذارند [2]. این شبکه‌ها شامل دو گروه عمده هستند: عمومی، مانند فیس‌بوک، توییتر و تخصصی مانند ریسرچ‌گیت، مندلی و آکادمیا [3].
جردن معتقد است که اصطلاح «سایت‌های شبکه اجتماعی علمی» شامل انواع بسترهای آنلاینی است که سعی می‌کنند مزایای شبکه‌های آنلاین را برای مخاطبان دانشگاهی خاص به ارمغان آورند [4]. اکنون شبکه‌های اجتماعی علمی به یک ابزار مهم در زندگی حرفه‌ای پژوهشگران تبدیل شده‌اند که فضای آنلاین را برای گفتمان علمی بین‌المللی فراهم می‌کنند و اشتراک دانش، شبکه‌سازی و ایجاد هویت را تسهیل می‌کنند [5]. ایجاد مادیش، یکی از بنیان‌گذاران ریسرچ‌گیت معتقد است شبکه‌های اجتماعی مروج شفافیت در روند پژوهش هستند و نه‌تنها، داوری تخصصی پیش از انتشار، بلکه نقد و بررسی پس از انتشار را نیز تسهیل می‌کنند. درنهایت، او معتقد است این امر سبب تقویت تحقیقات علمی می‌شود [6, 7]. از طرفی شبکه‌های اجتماعی تخصصی، فضایی را برای بارگذاری پرسش و پاسخ و به اشتراک گذاشتن عقاید و نظرات، جست‌وجوی مشاغل و همکاری میان پژوهشگران فراهم آورده‌اند [8]. همچنین این شبکه‌ها پنج قابلیت دارند که شامل مدیریت وجهه آنلاین، انتشار پژوهش‌ها، همکاری، مدیریت اطلاعات و ارزیابی تأثیر برای پژوهشگران است [9].
ریسرچ‌گیت در سال 2008 راه‌اندازی شد و به‌عنوان «فیس‌بوک دانشمندان» [10] و با شعار«ریسرچ‌گیت به‌وسیله دانشمندان برای دانشمندان» ایجاد شد [11]. بیش از نوزده میلیون عضو از سراسر جهان از آن برای به‌اشتراک‌گذاری، یافتن و بحث‌های پژوهشی استفاده می‌کنند [12]. ریسرچ‌گیت یکی از محبوب‌ترین وب‌سایت‌های شبکه‌های اجتماعی علمی است [13] که کاربران آن می‌توانند با ایجاد پروفایل، اطلاعات خود را به‌صورت عمومی یا خصوصی با دیگران به اشتراک بگذارند [14, 15, 16]. کمک گرفتن از سایر پژوهشگران هم‌رشته، اشتراک‌گذاری دانش، دریافت آمار خواندن و استنادات آثار پژوهشگران، آگاهی از فرصت‌های شغلی و پژوهشی، رفع مشکلات تحقیقاتی و برقراری ارتباط و همچنین همکاری با همکاران در امر پژوهش، تشکیل گروه‌های مطالعاتی با دیگر پژوهشگران، روزآمد بودن محتوا و دست‌یابی به پژوهش‌های دیگران را می‌توان از عوامل گرایش پژوهشگران به استفاده از رسانه‌های اجتماعی علمی همچون ریسرچ‌گیت برشمرد [17, 18, 19, 20, 8]. از این رو باید بپذیریم که ریسرچ‌گیت یک ابزار مهم برای پژوهشگران است [21].
بعد از ظهور ریسرچ‌گیت اکثر پژوهشگران عضو این شبکه شدند و با ایجاد پروفایل از امکانات و خدمات آن استفاده می‌کنند. دانشگاه‌ها به‌عنوان سازمان‌های آموزشی و پژوهشی و اعضای هیئت‌علمی، به‌ویژه در حوزه علوم‌پزشکی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از ریسرچ‌گیت به‌مثابه کانال‌های ارتباطی و اطلاع‌یابی استفاده می‌کنند. با‌توجه‌به قابلیت‌ها و مزایایی که ریسرچ‌گیت برای پژوهشگران دارد، هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان حضور اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در شبکه پژوهشی ریسرچ‌گیت با استفاده از رویکرد آلتمتریکس است. بدین منظور نیم‌رخی از فعالیت‌های اعضای هیئت‌علمی که در ریسرچ‌گیت دارای پروفایل هستند ارائه می‌شود. با توجه به محدودیت‌ها و نواقص روش‌های سنتی در اندازه‌گیری تأثیر پژوهشی از یکسو و قابلیت‌های وب‌سایت‌های شبکه‌های اجتماعی علمی از سوی دیگر، استفاده از آلتمتریکس برای اندازه‌گیری تأثیر پژوهشی توصیه شده است. بنابراین سایر دانشگاه‌های علوم‌پزشکی می‌توانند از این مطالعه به‌عنوان یک الگو استفاده کنند و در کنار سایر روش‌های سنتی ارزیابی پژوهشی وضعیت خود را در ریسرچ‌گیت بررسی کنند.
مواد و روش‌ها
در سال 1400، این مطالعه مقطعی با روش آلتمتریکس انجام شده است. شبکه‌های اجتماعی علمی طیف وسیعی از شاخص‌ها را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند. این شاخص‌ها که به آلتمتریکس شناخته می‌شوند، سنجش تأثیرات علمی کتاب‌سنجی سنتی را توسعه داده‌اند [22, 23, 24]. آلتمتریکس تلاش می‌کند تا انواع تأثیر برون‌دادها و تعاملات علمی شامل تأثیر اجتماعی، علمی، آموزشی، فرهنگی و مانند آن را بسنجد [25].
مطالعه آلتمتریکس حاضر، با استفاده از شاخص‌های ریسرچ‌گیت انجام شد. ریسرچ‌گیت امکانات مختلفی مانند پروفایل عمومی پژوهشگران، پیوند هایی به انتشارات پژوهشگران، و گزینه‌هایی برای پیوند به مطالب تکمیلی، مانند تصاویر، جداول، و داده‌ها را ارائه می‌دهد. این امکانات سبب دیده شدن پژوهش و تعامل با سایر پژوهشگران می‌شود [24]. برای انجام پژوهش حاضر، داده‌ها به‌صورت دستی و از 15 ژانویه تا 20 فوریه 2021 جمع‌آوری شد. ابتدا در سامانه علم‌سنجی، اسامی هیئت‌علمی هر گروه در دانشگاه علوم‌پزشکی همدان استخراج و به پروفایل آن‌ها در این سامانه مراجعه شد. استنادات و شاخص هرش آن‌ها از سه پایگاه وب‌آو‌ساینس، اسکوپوس، گوگل‌اسکالر استخراج شد و سپس با مراجعه به لینک ریسرچ‌گیت در سامانه اعضای هیئت‌علمی، اطلاعات آن‌ها از ریسرچ‌گیت استخراج شد. درصورتی‌که فرد دارای لینک ریسرچ‌گیت نبود، نام فرد عضو هیئت‌علمی در ریسرچ‌گیت جست‌وجو می‌شد و اطلاعات شاخص‌های موارد تحقیقٰ، کل علاقه پژوهشی، سوالات، پاسخ‌ها، دنبال‌کننده، دنبال‌شونده، خواندن، توصیه‌ها، امتیاز ریسرچ‌گیت، استنادات و شاخص هرش یادداشت می‌شد.
برای تجزیهوتحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای اکسل نسخه 2016 و SPSS نسخه 25 استفاده شد. به این منظور ابتدا با استفاده از آزمون‌های ﻛﻮﻟﻤﻮﮔﺮوف-اﺳﻤﻴﺮﻧﻮف نرمال بودن شاخص‌های ریسرچ‌گیت، استنادات و شاخص هرش در پایگاه‌های وب‌آو‌ساینس، اسکوپوس و گوگل‌اسکالر آزمون شد که نتایج حاکی از نرمال نبودن داده‌ها بود. بنابراین از آزمون ناپارامتریک ضریب همبستگی اﺳﭙﻴﺮﻣﻦ به منظور آزمودن همبستگی شاخص‌ها و تجزیهوتحلیل داده‌ها استفاده شد.
یافته‌ها
حضور و مشارکت پژوهشگران در ریسرچ‌گیت
735 نفر (شامل اعضای هیئت‌علمی و پژوهشگران) در ریسرچ‌گیت فعال هستند و در زمان انجام مطالعه از مجموع 521 نفر عضو هیئت‌علمی که در سامانه علم‌سنجی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان نام و مشخصات ایشان درج شده بود، 408 نفر (78/31 درصد) در ریسرچ‌گیت دارای پروفایل بودند که در جدول شماره 1، نتایج میزان حضور و مشارکت آن‌ها در یازده شاخص مهم ریسرچ‌گیت ارائه‌شده است.
.jpg)
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های این شبکه علمی امتیاز ریسرچ‌گیت است. الگوریتم محاسبه این شاخص برای اعضا شفاف نیست، اما همان‌گونه که در سایت ریسرچ‌گیت آمده است مبتنی بر سوالات، پاسخ‌ها، دنبال‌کننده، دنبال شونده و سوالات است. علاوه‌بر‌این، محاسبه این شاخص به نحوه پذیرش و ارزیابی سایر اعضا و اینکه آن‌ها چه کسانی هستند بستگی دارد. هرچه امتیاز ریسرچ‌گیت اعضایی که با پژوهش فرد تعامل دارند بالاتر باشد، امتیاز ریسرچ‌گیت فرد نیز بیشتر خواهد شد. یک مشارکت با کیفیت پایین احتمالاً بازخورد مثبت و شناخت جامعه را جلب نخواهد کرد. همان‌گونه که در جدول شماره 1 ملاحظه می‌شود بالاترین میزان این شاخص 43/84 است و میانگین آن 11/53 است.
جامعه پژوهش حاضر انتشارات علمی خود را از طریق این شبکه به اشتراک گذاشته‌اند. موارد تحقیق نشان‌دهنده این فعالیت است و هر نفر به طور میانگین 28/64 با انحراف معیار 41/16 اثر را در این شبکه به اشتراک گذاشته است. درمجموع 11679 اثر توسط اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه به اشتراک گذاشته شده است. این آثار مورد توجه سایر پژوهشگران قرار گرفته است که شاخص کل علاقه پژوهشی نشان‌دهنده میزان علاقه و توجه به آن‌هاست که بالاترین میزان آن 9647 است و میانگین آن 222/36 با انحراف معیار 727/45 است. اعضای این شبکه بعد از مطالعه اثر به اشتراک گذاشته‌شده می‌توانند آن را به دیگران توصیه کنند. بالاترین میزان توصیه آثار یکی از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه 1767 است و هر اثر به اشتراک گذاشته‌شده به‌صورت میانگین 26/98 با انحراف معیار 124/73 بار توصیه شده است و درمجموع آثار این پژوهشگران 11006 بار توصیه شده است. استنادات یکی دیگر از شاخص‌ها در ریسرچ‌گیت است که نشان می‌دهد آثار به اشتراک گذاشته‌شده تا چه میزان مورد توجه سایرین بوده است. به‌گونه‌ای که در آثار خود به این اثر استناد کرده‌اند. بالاترین میزان استنادات یکی از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه 14104 است و درمجموع به آثار این پژوهشگران 109242 بار استناد شده است و به صورت میانگین هر پژوهشگر 267/75 استناد دریافت کرده است.
یکی از امکانات این شبکه این است که می‌توان از سایر پژوهشگران سؤال پرسید و یا به سؤالات سایرین پاسخ داد. بررسی‌ها نشان داد که 45 نفر از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه به سؤالات سایرین پاسخ داده‌اند یعنی 11/02 درصد در این فعالیت شرکت کرده‌اند. همچنین 6/37 درصد از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه از سایرین سؤالاتی را پرسیده‌اند.
میزان حضور و میانگین شاخص‌های ریسرچ‌گیت بر اساس رتبه علمی اعضای هیئت‌علمی
همان‌طور که در جدول شماره 2 ملاحظه می‌شود میزان حضور اعضای هیئت‌علمی با درجه استاد بیش از سایرین است.
.jpg)
همچنین اعضای هیئت‌علمی با درجه استاد از نظر میزان حضور در تمام شاخص‌ها، به‌جز دنبال‌شونده و سوالات در رتبه اول قرار دارند. اعضای هیئت‌علمی با رتبه دانشیار در رتبه دوم و بعد از آن‌ها رتبه مربی در رتبه سوم قرار دارند. اعضای هیئت‌علمی با رتبه مربی از نظر شاخص‌های کل علاقه پژوهشی، دنبال‌کننده، دنبال‌شونده، خواندن، توصیه‌ها و استنادات از اعضای هیئت‌علمی با رتبه استادیار رتبه بیشتری کسب کردند. میانگین شاخص امتیاز ریسرچ‌گیت و دنبال‌کننده متناسب با رتبه علمی اعضای هیئت‌علمی است. اعضای هیئت‌علمی با رتبه استاد یا رتبه استادیار دارای میانگین یکسان از لحاظ پاسخ‌گویی به سؤالات هستند.
میزان حضور و میانگین شاخص‌های اعضای هیئت‌علمی بر اساس دانشکده‌ها
همان‌گونه که در جدول شماره 3 دیده می‌شود، تمام دانشکده‌های دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در ریسرچ‌گیت حضور دارند.
بیشترین حضور مربوط به دانشکده پرستاری ملایر، دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی، دانشکده پیراپزشکی نهاوند و مراکز پژوهشی و دانشکده داروسازی است. تمام اعضای هیئت‌علمی این پنج دانشکده و مراکز پژوهشی در ریسرچ‌گیت حضور دارند. به بیان دیگر میزان حضور آن‌ها صددرصد است. کمترین میزان حضور مربوط به دانشکده دندانپزشکی است. از نظر میانگین شاخص امتیاز ریسرچ‌گیت بهترین عملکرد مربوط به اعضای هیئت‌علمی در مراکز پژوهشی است. دانشکده بهداشت با میانگین امتیاز ریسرچ‌گیت 22/38 درصد و دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی با میانگین امتیاز ریسرچ‌گیت 20/46 درصد در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. نکته جالب‌توجه اینکه مراکز پژوهشی و دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی، هردو، کم‌جمعیت هستند اما صددرصد اعضایشان فعال هستند و امتیاز ریسرچ‌گیت خوبی در میان دانشکده‌ها کسب کرده‌اند. علاوه‌بر‌این، بیشترین کل علاقه پژوهشی و موارد تحقیق مربوط به دانشکده بهداشت است. دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی از نظر پاسخ‌گویی به سؤالات سایر پژوهشگران و طرح سؤال از سایرین پیشتاز است و بالاترین میزان خواندن را داراست.
همبستگی بین شاخص هرش، امتیاز ریسرچ‌گیت و استنادات در ریسرچ‌گیت، گوگل‌اسکالر، اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس
در این بخش جهت بررسی رابطه شاخص‌های آلتمتریکس پژوهشگران در ریسرچ‌گیت (امتیاز ریسرچ‌گیت، شاخص هرش و استنادات) و بیبلبومتریکس (شاخص هرش و استنادات آن‌ها در گوگل‌اسکالر، اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس) از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. دلیل استفاده از این آزمون، نرمال نبودن توزیع داده‌ها در آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف بود. در جدول شماره 4، همبستگی شاخص‌های مذکور ارائه شده است.
نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان‌دهنده وجود همبستگی آماری معنادار مثبت میان متغیر آلتمتریک (امتیاز ریسرچ‌گیت) و استنادات اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی از پایگاه‌های استنادی است. امتیاز ریسرچ‌گیت با استنادات ریسرچ‌گیت، شاخص هرش ریسرچ‌گیت، شاخص هرش وب‌آو‌ساینس، شاخص هرش گوگل‌اسکالر و استنادات وب‌آو‌ساینس همبستگی قوی و با استنادات گوگل‌اسکالر همبستگی متوسط دارد.
همچنین بین امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران و استنادهای دریافتی آن‌ها در ریسرچ‌گیت همبستگی مثبت و قوی (0/922) وجود دارد. علاوه بر این بین امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران و استنادهای دریافتی آن‌ها در گوگل‌اسکالر (0/673)، اسکوپوس (0/730) و وب‌آو‌ساینس (0/701) همبستگی معنادار وجود دارد. همان‌طور که اعداد نشان می‌دهد میزان همبستگی امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران با استنادات اسکوپوس بیشتر از وب‌آو‌ساینس و بیشتر از گوگل‌اسکالر است. همچنین استنادات ریسرچ‌گیت با استنادات گوگل‌اسکالر و استنادات اسکوپوس همبستگی مثبت و قوی دارد و با استنادات وب‌آو‌ساینس همبستگی مثبت و متوسط دارد. بر‌این‌اساس می‌توان گفت، حضور فعال پژوهشگران در رسانه‌های اجتماعی و به‌اشتراک‌گذاری انتشارات، همبستگی مثبت با شاخص هرش و استنادات آن‌ها در دیتابیس‌های استنادی دارد.
همبستگی بین شاخص‌های ریسرچ‌گیت
همان‌گونه که در جدول شماره 5 قابل مشاهده می‌شود تمامی شاخص‌های ریسرچ‌گیت با یکدیگر همبستگی دارند.
امتیاز ریسرچ‌گیت به‌عنوان مهم‌ترین شاخص در این شبکه با استنادات، موارد تحقیق، کل علاقه پژوهشی، توصیه‌ها و شاخص هرش همبستگی قوی دارد.
همبستگی امتیاز ریسرچ‌گیت با تعداد دنبال‌کننده و دنبال‌شونده متوسط و با شاخص سوالات و پاسخ‌ها ضعیف است. گرچه در شبکه ریسرچ‌گیت تأکید شده است که محاسبه امتیاز ریسرچ‌گیت بر اساس دنبال‌کننده، دنبال‌شونده، انتشارات و پاسخ‌ها است؛ اما همبستگی قوی این شاخص در تحقیق حاضر با موارد تحقیق و همبستگی متوسط با دنبال‌کننده و همبستگی ضعیف با سوالات و پاسخ‌ها نشان از این مطلب دارد که در پژوهش حاضر آثار معتبر به اشتراک گذاشته‌شده سبب کسب امتیاز ریسرچ‌گیت شده است.
شاخص مهم دیگر در ریسرچ‌گیت شاخص هرش است. در قسمت امتیاز این شبکه امتیاز ریسرچ‌گیت و شاخص هرش آمده است و این نشان از اهمیت خاص این دو شاخص در این شبکه اجتماعی علمی دارد. این شاخص با شاخص‌های استنادات، موارد تحقیق، کل علاقه پژوهشی، خواندن، توصیه‌ها و همبستگی مثبت و قوی دارد.
بحث
با توجه به ویژگی‌های وب 2 روش‌های تعامل محققان و انتشار نتایج علمی نیز تغییر کرده است. یکی از دستاوردهای وب 2 شبکه‌های اجتماعی علمی است. با توجه به استقبال محققان از ابزارهای جدید برای انتشار دستاوردهای علمی، روش‌های سنتی برای ارزیابی تأثیر پژوهشی پژوهشگران کافی نیست. بلکه روش‌های جدیدی برای ارزیابی تأثیر انتشارات علمی آن‌ها مورد نیاز است که به این روش جدید آلتمتریکس گفته می‌شود. ریسرچ‌گیت برای هر پژوهشگر دارای پروفایل، تعدادی شاخص ارائه می‌دهد که می‌توان توسط برخی از این شاخص‌ها میزان تأثیر هر پژوهشگر را سنجید. یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ریسرچ‌گیت امتیاز ریسرچ‌گیت است. این شاخص از تعداد انتشارات به اشتراک گذاشته‌شده هر پژوهشگر، شاخص تعداد دنبال‌کنندگان و تعداد پرسش و پاسخ‌های پژوهشگر محاسبه می‌شود. از سویی دیگر نتایج این پژوهش نشان داد میزان امتیاز ریسرچ‌گیت همبستگی بسیار زیاد و مثبتی با تعداد استنادها و شاخص هرش ریسرچ‌گیت دارد. درواقع این دو شاخص نیز تا حد زیادی بر امتیاز ریسرچ‌گیت تأثیرگذارند. البته الگوریتم محاسبه امتیاز ریسرچ‌گیت پیچیده است و بر اساس فعالیت‌های پژوهشگر و کیفیت مشارکت آن با سایر اعضا محاسبه می‌شود. کاپیلو و بونیفاسی معتقدند امتیاز ریسرچ‌گیت عمدتاً تحت تأثیر تعامل اعضا در محیط این شبکه، و در درجه بعد تحت تأثیر انتشارات علمی اعضا محاسبه می‌شود. این شاخص به‌عنوان ابزاری برای پیاده‌سازی استراتژی سرمایه‌گذاری شرکت مالک ریسرچ‌گیت است. این نویسندگان معتقدند که امتیاز ریسرچ‌گیت یک شاخص قابل‌اعتماد برای اعتبار علمی و دانشگاهی نیست و بیشتر شبیه ابزاری برای اجرای استراتژی کارآفرینی شرکت مالک ریسرچ‌گیت است. این به‌نوعی ویژگی مشترک همه کالاها و خدمات تجاری است. درواقع شرکت ریسرچ‌گیت دیر یا زود نیاز به تأمین هزینه‌های خود با درآمد را تجربه می‌کند تا از طرف سرمایه‌گذارانی که در این پلتفرم سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ارزش و سود ایجاد کند [26].
در زمان نگارش مقاله حاضر، بیش از نوزده میلیون محقق در ریسرچ‌گیت عضو بودند. در پژوهش حاضر وضعیت فعالیت‌های اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در ریسرچ‌گیت بررسی شد و شاخص‌های ریسرچ‌گیت با شاخص‌های گوگل‌اسکالر، اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس مقایسه شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که 78/31 درصد اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در این شبکه دارای پروفایل هستند. میزان حضور اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان از دانشگاه‌های علوم‌پزشکی ایران و صنعتی شریف بیشتر است، چراکه نتیجه پژوهش نادربیگی و اسفندیاری‌مقدم نشان داد که 75 درصد اعضای هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف در ریسرچ‌گیت دارای پروفایل هستند [10]. پژوهش نعمتی انارکی و همکاران نشان داد که 45 درصد اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران در ریسرچ‌گیت حضور دارند [27]. نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص‌های ریسرچ‌گیت با شاخص‌های بیلبیومتریکس گوگل‌اسکالر، اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس همبستگی مثبت دارد که این نتایج با پژوهش‌های نعمتی انارکی و همکاران، جنوی و همکاران و دولانی و همکاران همسوست [27, 28, 29]. بنابراین می‌توان گفت تعامل با سایر پژوهشگران در شبکه‌های علمی اجتماعی و اشتراک‌گذاری آثار می‌تواند رؤیت‌پذیری آثار و به دنبال آن احتمال استناددهی به آنان را افزایش دهد.
یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد میزان شرکت اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه در پرسش و پاسخ بسیار کم است و امتیاز ریسرچ‌گیت از به‌اشتراک‌گذاری آثار به‌دست‌آمده است. نتایج این پژوهش با نتایج نادربیگی و اسفندیاری مقدم، نادربیگی و همکاران و نعمتی انارکی و همکاران همسو است [29، 27، 10]. نتایج پژوهش حاضر نشان داد امتیاز ریسرچ‌گیت و درصد حضور دانشکده‌های مختلف دانشگاه علوم‌پزشکی همدان متفاوت است. این نتایج با نادربیگی و همکاران و نعمتی انارکی و همکاران همسو است. [27, 28, 29]. با توجه به امتیاز ریسرچ‌گیت دانشکده‌ها می‌توان گفت اعضای هیئت‌علمی مرکز تحقیقات به دلیل ماهیت پژوهشی وظایف خود با حضور صددرصدی و بالاترین میانگین امتیاز ریسرچ‌گیت تمایل بیشتری به حضور در این شبکه علمی اجتماعی داشتند و آثار این اعضا موردتوجه سایر پژوهشگران قرار گرفته و بالاترین میزان توصیه نسبت به سایر دانشکده‌ها را به خود اختصاص داده است. همچنین اعضای دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی به دلیل ماهیت رشته تخصصی خود حضور صددرصدی در این شبکه علمی اجتماعی داشته‌اند و بعد از مرکز تحقیقات در بین دانشکده‌هایی که حضور صددرصدی داشتند رتبه دوم امتیاز ریسرچ‌گیت را کسب کردند. آن‌ها تعامل بسیار خوبی با سایر پژوهشگران داشتند و بالاترین میزان پاسخ‌گویی به پرسش‌ها را به خود اختصاص دادند. دانشکده‌های دندانپزشکی و پزشکی کمترین درصد حضور را به خود اختصاص دادند. شاید به دلیل این باشد که اعضای هیئت‌علمی این دو دانشکده ساعات بسیاری را در بیمارستان و خارج از دانشگاه صرف معالجه بیماران می‌کنند و فرصت کمتری برای فعالیت در این‌گونه شبکه‌ها دارند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که رشته تخصصی و ماهیت وظایف می‌تواند بر فعالیت افراد در شبکه‌های علمی اجتماعی تأثیرگذار باشد.
نتیجه‌گیری
نتیجه نهایی اینکه شاخص‌های شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به‌عنوان مکمل ارزیابی تأثیر پژوهشگران و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها استفاده شوند. افزودن لینک ریسرچ‌گیت در پروفایل اعضای هیئت‌علمی در سامانه علم‌سنجی دانشگاه علوم‌پزشکی گام نخستین و نویدبخشی است که انجام‌گرفته است.
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که میزان تعامل اعضای هیئت‌علمی با سایرین در پرسش و پاسخ ضعیف است؛ بنابراین یک رویکرد برای بهبود وضعیت فعلی موردنیاز است. پیشنهاد می‌شود برای افزایش تعامل اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه با سایرین جنبه‌های مثبت استفاده از شبکه‌های اجتماعی علمی از طریق برگزاری کارگاه و سیاست‌های تشویقی فراهم شود. همچنین نتایج نشان داد میزان همبستگی امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران با استنادات اسکوپوس بیشتر از وب‌آو‌ساینس و بیشتر از گوگل‌اسکالر است. با توجه به اینکه با صرف وجود همبستگی نمی‌توان رابطه علت و معلولی را بیان کرد، باید در پژوهشی جداگانه علت افزایش همبستگی امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران با استنادات اسکوپوس نسبت به استنادات وب‌آو‌ساینس و گوگل‌اسکالر را بررسی کرد.
با توجه به فعالیت‌های پژوهشگران در طول زمان، میزان سنجه‌ها نیز تغییر می‌کنند. همچنین ریسرچ‌گیت در بازه‌های زمانی مختلف نام شاخص‌ها را تغییر می‌دهد که می‌تواند از محدودیت‌های پژوهش حاضر باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.umsha.kec.1398.378 از دانشگاه علوم‌پزشکی همدان است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از طرح تحقیقاتی مصوب و با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی همدان به شماره 140006094654 است.
مشارکت نویسندگان
گردآوری اطلاعات: محمد‌کریم صابری، فرحناز نادربیگی و پروین جهانگیری؛ تجزیهوتحلیل اطلاعات: محمد‌کریم صابری و محمدرضا امیری؛ تهیه مقاله: همه نویسندگان؛ محمدرضا امیری: پیگیری مقاله.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارص منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله نویسندگان مقاله از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی همدان و به خاطر تصویب طرح پژوهشی و همکاری در اجرای آن کمال قدردانی و تشکر را دارند.
ظهور وب پدیده‌ای تأثیرگذار در نحوه ارتباطات علمی پژوهشگران و حتی تعاملات اجتماعی سایر افراد جامعه بوده و ایجاد و گسترش رسانه‌های اجتماعی مبتنی بر آن به مهاجرت افراد به محیط‌های آنلاین منجر شده است [1]. محبوبیت فزاینده رسانه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر باعث شده است که پژوهشگران تحقیقات خود را با استفاده از ابزارهای مختلف شبکه اجتماعی به اشتراک بگذارند [2]. این شبکه‌ها شامل دو گروه عمده هستند: عمومی، مانند فیس‌بوک، توییتر و تخصصی مانند ریسرچ‌گیت، مندلی و آکادمیا [3].
جردن معتقد است که اصطلاح «سایت‌های شبکه اجتماعی علمی» شامل انواع بسترهای آنلاینی است که سعی می‌کنند مزایای شبکه‌های آنلاین را برای مخاطبان دانشگاهی خاص به ارمغان آورند [4]. اکنون شبکه‌های اجتماعی علمی به یک ابزار مهم در زندگی حرفه‌ای پژوهشگران تبدیل شده‌اند که فضای آنلاین را برای گفتمان علمی بین‌المللی فراهم می‌کنند و اشتراک دانش، شبکه‌سازی و ایجاد هویت را تسهیل می‌کنند [5]. ایجاد مادیش، یکی از بنیان‌گذاران ریسرچ‌گیت معتقد است شبکه‌های اجتماعی مروج شفافیت در روند پژوهش هستند و نه‌تنها، داوری تخصصی پیش از انتشار، بلکه نقد و بررسی پس از انتشار را نیز تسهیل می‌کنند. درنهایت، او معتقد است این امر سبب تقویت تحقیقات علمی می‌شود [6, 7]. از طرفی شبکه‌های اجتماعی تخصصی، فضایی را برای بارگذاری پرسش و پاسخ و به اشتراک گذاشتن عقاید و نظرات، جست‌وجوی مشاغل و همکاری میان پژوهشگران فراهم آورده‌اند [8]. همچنین این شبکه‌ها پنج قابلیت دارند که شامل مدیریت وجهه آنلاین، انتشار پژوهش‌ها، همکاری، مدیریت اطلاعات و ارزیابی تأثیر برای پژوهشگران است [9].
ریسرچ‌گیت در سال 2008 راه‌اندازی شد و به‌عنوان «فیس‌بوک دانشمندان» [10] و با شعار«ریسرچ‌گیت به‌وسیله دانشمندان برای دانشمندان» ایجاد شد [11]. بیش از نوزده میلیون عضو از سراسر جهان از آن برای به‌اشتراک‌گذاری، یافتن و بحث‌های پژوهشی استفاده می‌کنند [12]. ریسرچ‌گیت یکی از محبوب‌ترین وب‌سایت‌های شبکه‌های اجتماعی علمی است [13] که کاربران آن می‌توانند با ایجاد پروفایل، اطلاعات خود را به‌صورت عمومی یا خصوصی با دیگران به اشتراک بگذارند [14, 15, 16]. کمک گرفتن از سایر پژوهشگران هم‌رشته، اشتراک‌گذاری دانش، دریافت آمار خواندن و استنادات آثار پژوهشگران، آگاهی از فرصت‌های شغلی و پژوهشی، رفع مشکلات تحقیقاتی و برقراری ارتباط و همچنین همکاری با همکاران در امر پژوهش، تشکیل گروه‌های مطالعاتی با دیگر پژوهشگران، روزآمد بودن محتوا و دست‌یابی به پژوهش‌های دیگران را می‌توان از عوامل گرایش پژوهشگران به استفاده از رسانه‌های اجتماعی علمی همچون ریسرچ‌گیت برشمرد [17, 18, 19, 20, 8]. از این رو باید بپذیریم که ریسرچ‌گیت یک ابزار مهم برای پژوهشگران است [21].
بعد از ظهور ریسرچ‌گیت اکثر پژوهشگران عضو این شبکه شدند و با ایجاد پروفایل از امکانات و خدمات آن استفاده می‌کنند. دانشگاه‌ها به‌عنوان سازمان‌های آموزشی و پژوهشی و اعضای هیئت‌علمی، به‌ویژه در حوزه علوم‌پزشکی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و از ریسرچ‌گیت به‌مثابه کانال‌های ارتباطی و اطلاع‌یابی استفاده می‌کنند. با‌توجه‌به قابلیت‌ها و مزایایی که ریسرچ‌گیت برای پژوهشگران دارد، هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان حضور اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در شبکه پژوهشی ریسرچ‌گیت با استفاده از رویکرد آلتمتریکس است. بدین منظور نیم‌رخی از فعالیت‌های اعضای هیئت‌علمی که در ریسرچ‌گیت دارای پروفایل هستند ارائه می‌شود. با توجه به محدودیت‌ها و نواقص روش‌های سنتی در اندازه‌گیری تأثیر پژوهشی از یکسو و قابلیت‌های وب‌سایت‌های شبکه‌های اجتماعی علمی از سوی دیگر، استفاده از آلتمتریکس برای اندازه‌گیری تأثیر پژوهشی توصیه شده است. بنابراین سایر دانشگاه‌های علوم‌پزشکی می‌توانند از این مطالعه به‌عنوان یک الگو استفاده کنند و در کنار سایر روش‌های سنتی ارزیابی پژوهشی وضعیت خود را در ریسرچ‌گیت بررسی کنند.
مواد و روش‌ها
در سال 1400، این مطالعه مقطعی با روش آلتمتریکس انجام شده است. شبکه‌های اجتماعی علمی طیف وسیعی از شاخص‌ها را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند. این شاخص‌ها که به آلتمتریکس شناخته می‌شوند، سنجش تأثیرات علمی کتاب‌سنجی سنتی را توسعه داده‌اند [22, 23, 24]. آلتمتریکس تلاش می‌کند تا انواع تأثیر برون‌دادها و تعاملات علمی شامل تأثیر اجتماعی، علمی، آموزشی، فرهنگی و مانند آن را بسنجد [25].
مطالعه آلتمتریکس حاضر، با استفاده از شاخص‌های ریسرچ‌گیت انجام شد. ریسرچ‌گیت امکانات مختلفی مانند پروفایل عمومی پژوهشگران، پیوند هایی به انتشارات پژوهشگران، و گزینه‌هایی برای پیوند به مطالب تکمیلی، مانند تصاویر، جداول، و داده‌ها را ارائه می‌دهد. این امکانات سبب دیده شدن پژوهش و تعامل با سایر پژوهشگران می‌شود [24]. برای انجام پژوهش حاضر، داده‌ها به‌صورت دستی و از 15 ژانویه تا 20 فوریه 2021 جمع‌آوری شد. ابتدا در سامانه علم‌سنجی، اسامی هیئت‌علمی هر گروه در دانشگاه علوم‌پزشکی همدان استخراج و به پروفایل آن‌ها در این سامانه مراجعه شد. استنادات و شاخص هرش آن‌ها از سه پایگاه وب‌آو‌ساینس، اسکوپوس، گوگل‌اسکالر استخراج شد و سپس با مراجعه به لینک ریسرچ‌گیت در سامانه اعضای هیئت‌علمی، اطلاعات آن‌ها از ریسرچ‌گیت استخراج شد. درصورتی‌که فرد دارای لینک ریسرچ‌گیت نبود، نام فرد عضو هیئت‌علمی در ریسرچ‌گیت جست‌وجو می‌شد و اطلاعات شاخص‌های موارد تحقیقٰ، کل علاقه پژوهشی، سوالات، پاسخ‌ها، دنبال‌کننده، دنبال‌شونده، خواندن، توصیه‌ها، امتیاز ریسرچ‌گیت، استنادات و شاخص هرش یادداشت می‌شد.
برای تجزیهوتحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای اکسل نسخه 2016 و SPSS نسخه 25 استفاده شد. به این منظور ابتدا با استفاده از آزمون‌های ﻛﻮﻟﻤﻮﮔﺮوف-اﺳﻤﻴﺮﻧﻮف نرمال بودن شاخص‌های ریسرچ‌گیت، استنادات و شاخص هرش در پایگاه‌های وب‌آو‌ساینس، اسکوپوس و گوگل‌اسکالر آزمون شد که نتایج حاکی از نرمال نبودن داده‌ها بود. بنابراین از آزمون ناپارامتریک ضریب همبستگی اﺳﭙﻴﺮﻣﻦ به منظور آزمودن همبستگی شاخص‌ها و تجزیهوتحلیل داده‌ها استفاده شد.
یافته‌ها
حضور و مشارکت پژوهشگران در ریسرچ‌گیت
735 نفر (شامل اعضای هیئت‌علمی و پژوهشگران) در ریسرچ‌گیت فعال هستند و در زمان انجام مطالعه از مجموع 521 نفر عضو هیئت‌علمی که در سامانه علم‌سنجی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان نام و مشخصات ایشان درج شده بود، 408 نفر (78/31 درصد) در ریسرچ‌گیت دارای پروفایل بودند که در جدول شماره 1، نتایج میزان حضور و مشارکت آن‌ها در یازده شاخص مهم ریسرچ‌گیت ارائه‌شده است.
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های این شبکه علمی امتیاز ریسرچ‌گیت است. الگوریتم محاسبه این شاخص برای اعضا شفاف نیست، اما همان‌گونه که در سایت ریسرچ‌گیت آمده است مبتنی بر سوالات، پاسخ‌ها، دنبال‌کننده، دنبال شونده و سوالات است. علاوه‌بر‌این، محاسبه این شاخص به نحوه پذیرش و ارزیابی سایر اعضا و اینکه آن‌ها چه کسانی هستند بستگی دارد. هرچه امتیاز ریسرچ‌گیت اعضایی که با پژوهش فرد تعامل دارند بالاتر باشد، امتیاز ریسرچ‌گیت فرد نیز بیشتر خواهد شد. یک مشارکت با کیفیت پایین احتمالاً بازخورد مثبت و شناخت جامعه را جلب نخواهد کرد. همان‌گونه که در جدول شماره 1 ملاحظه می‌شود بالاترین میزان این شاخص 43/84 است و میانگین آن 11/53 است.
جامعه پژوهش حاضر انتشارات علمی خود را از طریق این شبکه به اشتراک گذاشته‌اند. موارد تحقیق نشان‌دهنده این فعالیت است و هر نفر به طور میانگین 28/64 با انحراف معیار 41/16 اثر را در این شبکه به اشتراک گذاشته است. درمجموع 11679 اثر توسط اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه به اشتراک گذاشته شده است. این آثار مورد توجه سایر پژوهشگران قرار گرفته است که شاخص کل علاقه پژوهشی نشان‌دهنده میزان علاقه و توجه به آن‌هاست که بالاترین میزان آن 9647 است و میانگین آن 222/36 با انحراف معیار 727/45 است. اعضای این شبکه بعد از مطالعه اثر به اشتراک گذاشته‌شده می‌توانند آن را به دیگران توصیه کنند. بالاترین میزان توصیه آثار یکی از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه 1767 است و هر اثر به اشتراک گذاشته‌شده به‌صورت میانگین 26/98 با انحراف معیار 124/73 بار توصیه شده است و درمجموع آثار این پژوهشگران 11006 بار توصیه شده است. استنادات یکی دیگر از شاخص‌ها در ریسرچ‌گیت است که نشان می‌دهد آثار به اشتراک گذاشته‌شده تا چه میزان مورد توجه سایرین بوده است. به‌گونه‌ای که در آثار خود به این اثر استناد کرده‌اند. بالاترین میزان استنادات یکی از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه 14104 است و درمجموع به آثار این پژوهشگران 109242 بار استناد شده است و به صورت میانگین هر پژوهشگر 267/75 استناد دریافت کرده است.
یکی از امکانات این شبکه این است که می‌توان از سایر پژوهشگران سؤال پرسید و یا به سؤالات سایرین پاسخ داد. بررسی‌ها نشان داد که 45 نفر از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه به سؤالات سایرین پاسخ داده‌اند یعنی 11/02 درصد در این فعالیت شرکت کرده‌اند. همچنین 6/37 درصد از اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه از سایرین سؤالاتی را پرسیده‌اند.
میزان حضور و میانگین شاخص‌های ریسرچ‌گیت بر اساس رتبه علمی اعضای هیئت‌علمی
همان‌طور که در جدول شماره 2 ملاحظه می‌شود میزان حضور اعضای هیئت‌علمی با درجه استاد بیش از سایرین است.
همچنین اعضای هیئت‌علمی با درجه استاد از نظر میزان حضور در تمام شاخص‌ها، به‌جز دنبال‌شونده و سوالات در رتبه اول قرار دارند. اعضای هیئت‌علمی با رتبه دانشیار در رتبه دوم و بعد از آن‌ها رتبه مربی در رتبه سوم قرار دارند. اعضای هیئت‌علمی با رتبه مربی از نظر شاخص‌های کل علاقه پژوهشی، دنبال‌کننده، دنبال‌شونده، خواندن، توصیه‌ها و استنادات از اعضای هیئت‌علمی با رتبه استادیار رتبه بیشتری کسب کردند. میانگین شاخص امتیاز ریسرچ‌گیت و دنبال‌کننده متناسب با رتبه علمی اعضای هیئت‌علمی است. اعضای هیئت‌علمی با رتبه استاد یا رتبه استادیار دارای میانگین یکسان از لحاظ پاسخ‌گویی به سؤالات هستند.
میزان حضور و میانگین شاخص‌های اعضای هیئت‌علمی بر اساس دانشکده‌ها
همان‌گونه که در جدول شماره 3 دیده می‌شود، تمام دانشکده‌های دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در ریسرچ‌گیت حضور دارند.
بیشترین حضور مربوط به دانشکده پرستاری ملایر، دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی، دانشکده پیراپزشکی نهاوند و مراکز پژوهشی و دانشکده داروسازی است. تمام اعضای هیئت‌علمی این پنج دانشکده و مراکز پژوهشی در ریسرچ‌گیت حضور دارند. به بیان دیگر میزان حضور آن‌ها صددرصد است. کمترین میزان حضور مربوط به دانشکده دندانپزشکی است. از نظر میانگین شاخص امتیاز ریسرچ‌گیت بهترین عملکرد مربوط به اعضای هیئت‌علمی در مراکز پژوهشی است. دانشکده بهداشت با میانگین امتیاز ریسرچ‌گیت 22/38 درصد و دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی با میانگین امتیاز ریسرچ‌گیت 20/46 درصد در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. نکته جالب‌توجه اینکه مراکز پژوهشی و دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی، هردو، کم‌جمعیت هستند اما صددرصد اعضایشان فعال هستند و امتیاز ریسرچ‌گیت خوبی در میان دانشکده‌ها کسب کرده‌اند. علاوه‌بر‌این، بیشترین کل علاقه پژوهشی و موارد تحقیق مربوط به دانشکده بهداشت است. دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی از نظر پاسخ‌گویی به سؤالات سایر پژوهشگران و طرح سؤال از سایرین پیشتاز است و بالاترین میزان خواندن را داراست.
همبستگی بین شاخص هرش، امتیاز ریسرچ‌گیت و استنادات در ریسرچ‌گیت، گوگل‌اسکالر، اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس
در این بخش جهت بررسی رابطه شاخص‌های آلتمتریکس پژوهشگران در ریسرچ‌گیت (امتیاز ریسرچ‌گیت، شاخص هرش و استنادات) و بیبلبومتریکس (شاخص هرش و استنادات آن‌ها در گوگل‌اسکالر، اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس) از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. دلیل استفاده از این آزمون، نرمال نبودن توزیع داده‌ها در آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف بود. در جدول شماره 4، همبستگی شاخص‌های مذکور ارائه شده است.
نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان‌دهنده وجود همبستگی آماری معنادار مثبت میان متغیر آلتمتریک (امتیاز ریسرچ‌گیت) و استنادات اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی از پایگاه‌های استنادی است. امتیاز ریسرچ‌گیت با استنادات ریسرچ‌گیت، شاخص هرش ریسرچ‌گیت، شاخص هرش وب‌آو‌ساینس، شاخص هرش گوگل‌اسکالر و استنادات وب‌آو‌ساینس همبستگی قوی و با استنادات گوگل‌اسکالر همبستگی متوسط دارد.
همچنین بین امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران و استنادهای دریافتی آن‌ها در ریسرچ‌گیت همبستگی مثبت و قوی (0/922) وجود دارد. علاوه بر این بین امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران و استنادهای دریافتی آن‌ها در گوگل‌اسکالر (0/673)، اسکوپوس (0/730) و وب‌آو‌ساینس (0/701) همبستگی معنادار وجود دارد. همان‌طور که اعداد نشان می‌دهد میزان همبستگی امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران با استنادات اسکوپوس بیشتر از وب‌آو‌ساینس و بیشتر از گوگل‌اسکالر است. همچنین استنادات ریسرچ‌گیت با استنادات گوگل‌اسکالر و استنادات اسکوپوس همبستگی مثبت و قوی دارد و با استنادات وب‌آو‌ساینس همبستگی مثبت و متوسط دارد. بر‌این‌اساس می‌توان گفت، حضور فعال پژوهشگران در رسانه‌های اجتماعی و به‌اشتراک‌گذاری انتشارات، همبستگی مثبت با شاخص هرش و استنادات آن‌ها در دیتابیس‌های استنادی دارد.
همبستگی بین شاخص‌های ریسرچ‌گیت
همان‌گونه که در جدول شماره 5 قابل مشاهده می‌شود تمامی شاخص‌های ریسرچ‌گیت با یکدیگر همبستگی دارند.
امتیاز ریسرچ‌گیت به‌عنوان مهم‌ترین شاخص در این شبکه با استنادات، موارد تحقیق، کل علاقه پژوهشی، توصیه‌ها و شاخص هرش همبستگی قوی دارد.
همبستگی امتیاز ریسرچ‌گیت با تعداد دنبال‌کننده و دنبال‌شونده متوسط و با شاخص سوالات و پاسخ‌ها ضعیف است. گرچه در شبکه ریسرچ‌گیت تأکید شده است که محاسبه امتیاز ریسرچ‌گیت بر اساس دنبال‌کننده، دنبال‌شونده، انتشارات و پاسخ‌ها است؛ اما همبستگی قوی این شاخص در تحقیق حاضر با موارد تحقیق و همبستگی متوسط با دنبال‌کننده و همبستگی ضعیف با سوالات و پاسخ‌ها نشان از این مطلب دارد که در پژوهش حاضر آثار معتبر به اشتراک گذاشته‌شده سبب کسب امتیاز ریسرچ‌گیت شده است.
شاخص مهم دیگر در ریسرچ‌گیت شاخص هرش است. در قسمت امتیاز این شبکه امتیاز ریسرچ‌گیت و شاخص هرش آمده است و این نشان از اهمیت خاص این دو شاخص در این شبکه اجتماعی علمی دارد. این شاخص با شاخص‌های استنادات، موارد تحقیق، کل علاقه پژوهشی، خواندن، توصیه‌ها و همبستگی مثبت و قوی دارد.
بحث
با توجه به ویژگی‌های وب 2 روش‌های تعامل محققان و انتشار نتایج علمی نیز تغییر کرده است. یکی از دستاوردهای وب 2 شبکه‌های اجتماعی علمی است. با توجه به استقبال محققان از ابزارهای جدید برای انتشار دستاوردهای علمی، روش‌های سنتی برای ارزیابی تأثیر پژوهشی پژوهشگران کافی نیست. بلکه روش‌های جدیدی برای ارزیابی تأثیر انتشارات علمی آن‌ها مورد نیاز است که به این روش جدید آلتمتریکس گفته می‌شود. ریسرچ‌گیت برای هر پژوهشگر دارای پروفایل، تعدادی شاخص ارائه می‌دهد که می‌توان توسط برخی از این شاخص‌ها میزان تأثیر هر پژوهشگر را سنجید. یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ریسرچ‌گیت امتیاز ریسرچ‌گیت است. این شاخص از تعداد انتشارات به اشتراک گذاشته‌شده هر پژوهشگر، شاخص تعداد دنبال‌کنندگان و تعداد پرسش و پاسخ‌های پژوهشگر محاسبه می‌شود. از سویی دیگر نتایج این پژوهش نشان داد میزان امتیاز ریسرچ‌گیت همبستگی بسیار زیاد و مثبتی با تعداد استنادها و شاخص هرش ریسرچ‌گیت دارد. درواقع این دو شاخص نیز تا حد زیادی بر امتیاز ریسرچ‌گیت تأثیرگذارند. البته الگوریتم محاسبه امتیاز ریسرچ‌گیت پیچیده است و بر اساس فعالیت‌های پژوهشگر و کیفیت مشارکت آن با سایر اعضا محاسبه می‌شود. کاپیلو و بونیفاسی معتقدند امتیاز ریسرچ‌گیت عمدتاً تحت تأثیر تعامل اعضا در محیط این شبکه، و در درجه بعد تحت تأثیر انتشارات علمی اعضا محاسبه می‌شود. این شاخص به‌عنوان ابزاری برای پیاده‌سازی استراتژی سرمایه‌گذاری شرکت مالک ریسرچ‌گیت است. این نویسندگان معتقدند که امتیاز ریسرچ‌گیت یک شاخص قابل‌اعتماد برای اعتبار علمی و دانشگاهی نیست و بیشتر شبیه ابزاری برای اجرای استراتژی کارآفرینی شرکت مالک ریسرچ‌گیت است. این به‌نوعی ویژگی مشترک همه کالاها و خدمات تجاری است. درواقع شرکت ریسرچ‌گیت دیر یا زود نیاز به تأمین هزینه‌های خود با درآمد را تجربه می‌کند تا از طرف سرمایه‌گذارانی که در این پلتفرم سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ارزش و سود ایجاد کند [26].
در زمان نگارش مقاله حاضر، بیش از نوزده میلیون محقق در ریسرچ‌گیت عضو بودند. در پژوهش حاضر وضعیت فعالیت‌های اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در ریسرچ‌گیت بررسی شد و شاخص‌های ریسرچ‌گیت با شاخص‌های گوگل‌اسکالر، اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس مقایسه شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که 78/31 درصد اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان در این شبکه دارای پروفایل هستند. میزان حضور اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی همدان از دانشگاه‌های علوم‌پزشکی ایران و صنعتی شریف بیشتر است، چراکه نتیجه پژوهش نادربیگی و اسفندیاری‌مقدم نشان داد که 75 درصد اعضای هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف در ریسرچ‌گیت دارای پروفایل هستند [10]. پژوهش نعمتی انارکی و همکاران نشان داد که 45 درصد اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران در ریسرچ‌گیت حضور دارند [27]. نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص‌های ریسرچ‌گیت با شاخص‌های بیلبیومتریکس گوگل‌اسکالر، اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس همبستگی مثبت دارد که این نتایج با پژوهش‌های نعمتی انارکی و همکاران، جنوی و همکاران و دولانی و همکاران همسوست [27, 28, 29]. بنابراین می‌توان گفت تعامل با سایر پژوهشگران در شبکه‌های علمی اجتماعی و اشتراک‌گذاری آثار می‌تواند رؤیت‌پذیری آثار و به دنبال آن احتمال استناددهی به آنان را افزایش دهد.
یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد میزان شرکت اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه در پرسش و پاسخ بسیار کم است و امتیاز ریسرچ‌گیت از به‌اشتراک‌گذاری آثار به‌دست‌آمده است. نتایج این پژوهش با نتایج نادربیگی و اسفندیاری مقدم، نادربیگی و همکاران و نعمتی انارکی و همکاران همسو است [29، 27، 10]. نتایج پژوهش حاضر نشان داد امتیاز ریسرچ‌گیت و درصد حضور دانشکده‌های مختلف دانشگاه علوم‌پزشکی همدان متفاوت است. این نتایج با نادربیگی و همکاران و نعمتی انارکی و همکاران همسو است. [27, 28, 29]. با توجه به امتیاز ریسرچ‌گیت دانشکده‌ها می‌توان گفت اعضای هیئت‌علمی مرکز تحقیقات به دلیل ماهیت پژوهشی وظایف خود با حضور صددرصدی و بالاترین میانگین امتیاز ریسرچ‌گیت تمایل بیشتری به حضور در این شبکه علمی اجتماعی داشتند و آثار این اعضا موردتوجه سایر پژوهشگران قرار گرفته و بالاترین میزان توصیه نسبت به سایر دانشکده‌ها را به خود اختصاص داده است. همچنین اعضای دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی به دلیل ماهیت رشته تخصصی خود حضور صددرصدی در این شبکه علمی اجتماعی داشته‌اند و بعد از مرکز تحقیقات در بین دانشکده‌هایی که حضور صددرصدی داشتند رتبه دوم امتیاز ریسرچ‌گیت را کسب کردند. آن‌ها تعامل بسیار خوبی با سایر پژوهشگران داشتند و بالاترین میزان پاسخ‌گویی به پرسش‌ها را به خود اختصاص دادند. دانشکده‌های دندانپزشکی و پزشکی کمترین درصد حضور را به خود اختصاص دادند. شاید به دلیل این باشد که اعضای هیئت‌علمی این دو دانشکده ساعات بسیاری را در بیمارستان و خارج از دانشگاه صرف معالجه بیماران می‌کنند و فرصت کمتری برای فعالیت در این‌گونه شبکه‌ها دارند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که رشته تخصصی و ماهیت وظایف می‌تواند بر فعالیت افراد در شبکه‌های علمی اجتماعی تأثیرگذار باشد.
نتیجه‌گیری
نتیجه نهایی اینکه شاخص‌های شبکه‌های اجتماعی می‌توانند به‌عنوان مکمل ارزیابی تأثیر پژوهشگران و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها استفاده شوند. افزودن لینک ریسرچ‌گیت در پروفایل اعضای هیئت‌علمی در سامانه علم‌سنجی دانشگاه علوم‌پزشکی گام نخستین و نویدبخشی است که انجام‌گرفته است.
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که میزان تعامل اعضای هیئت‌علمی با سایرین در پرسش و پاسخ ضعیف است؛ بنابراین یک رویکرد برای بهبود وضعیت فعلی موردنیاز است. پیشنهاد می‌شود برای افزایش تعامل اعضای هیئت‌علمی این دانشگاه با سایرین جنبه‌های مثبت استفاده از شبکه‌های اجتماعی علمی از طریق برگزاری کارگاه و سیاست‌های تشویقی فراهم شود. همچنین نتایج نشان داد میزان همبستگی امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران با استنادات اسکوپوس بیشتر از وب‌آو‌ساینس و بیشتر از گوگل‌اسکالر است. با توجه به اینکه با صرف وجود همبستگی نمی‌توان رابطه علت و معلولی را بیان کرد، باید در پژوهشی جداگانه علت افزایش همبستگی امتیاز ریسرچ‌گیت پژوهشگران با استنادات اسکوپوس نسبت به استنادات وب‌آو‌ساینس و گوگل‌اسکالر را بررسی کرد.
با توجه به فعالیت‌های پژوهشگران در طول زمان، میزان سنجه‌ها نیز تغییر می‌کنند. همچنین ریسرچ‌گیت در بازه‌های زمانی مختلف نام شاخص‌ها را تغییر می‌دهد که می‌تواند از محدودیت‌های پژوهش حاضر باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأییدیه اخلاقی به شماره IR.umsha.kec.1398.378 از دانشگاه علوم‌پزشکی همدان است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از طرح تحقیقاتی مصوب و با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی همدان به شماره 140006094654 است.
مشارکت نویسندگان
گردآوری اطلاعات: محمد‌کریم صابری، فرحناز نادربیگی و پروین جهانگیری؛ تجزیهوتحلیل اطلاعات: محمد‌کریم صابری و محمدرضا امیری؛ تهیه مقاله: همه نویسندگان؛ محمدرضا امیری: پیگیری مقاله.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارص منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله نویسندگان مقاله از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی همدان و به خاطر تصویب طرح پژوهشی و همکاری در اجرای آن کمال قدردانی و تشکر را دارند.
References
1.Donato H. Traditional and alternative metrics: The full story of impact. Rev Port Pneumol. 2014; 20(1):1-2. [DOI:10.1016/j.rppneu.2013.11.001] [PMID]
2.Singson M, Amees M. Use of ResearchGate by the research scholars of pondicherry university: A study. DESIDOC J Libr Inf Technol. 2017; 37(5):366-71. [DOI:10.14429/djlit.37.11139]
3.Madhusudhan M. Use of social networking sites by research scholars of the University of Delhi: A study. Int Inf Libr Rev. 2012; 44(2):100-13. [DOI:10.1080/10572317.2012.10762919]
4.Jordan K. From social networks to publishing platforms: A review of the history and scholarship of academic social network sites. Front Digit Humanit. 2019; 6:5. [DOI:10.3389/fdigh.2019.00005]
5.Mason S, Sakurai Y. A ResearchGate-way to an international academic community? Scientometrics. 2021; 126(2):1149-71. [DOI:10.1177/2158244018794773]
6.Mangan K. Social networks for academics proliferate, despite some doubts. Chron High Educ. 2012; 58(35):1-7. [Link]
7.Murray M. Analysis of a scholarly social networking site: The case of the dormant user. SAIS 2014 Proceedings. 2014:24. [Link]
8.Ortega JL. Disciplinary differences in the use of academic social networking sites. Online Inf Rev. 2015: 39(4):520-36. [DOI:10.1108/OIR-03-2015-0093]
9.Meishar-Tal H, Pieterse E. Why do academics use academic social networking sites? Int Rev Res Open Dis Learn. 2017; 18(1):1-22. [DOI:10.19173/irrodl.v18i1.2643]
10.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghaddam A. Researchers’ scientific performance in ResearchGate: The case of a technology university. Libr Philos Pract. 2018. [Link]
11.Ondis AL. Social influences on US Postdoctoral Researchers’ Participation in ResearchGate [PhD Dissertation]. Saint Leo University: Florida; 2021. [Link]
12.Khalil S, Mishra D, Upadhyay D. Blowing your own trumpet: How to increase the online visibility of your publication? Indian Pediatr. 2018; 55(1):49-54. [DOI:10.1007/s13312-018-1228-1] [PMID]
13.Kadriu A. Discovering value in academic social networks: A case study in ResearchGate. Paper presented at: 35th international conference on information technology interfaces. June 24-27 2013; Dubrovnik, Croatia. [DOI:10.2498/iti.2013.0566]
14.Nicholas D, Clark D, Herman E. ResearchGate: Reputation uncovered. Learn Publ. 2016; 29(3):173-82. [DOI:10.1002/leap.1035]
15.Thelwall M, Kousha K. Research Gate: Disseminating, communicating, and measuring Scholarship? J Assoc Inf Sci Technol. 2015; 66(5):876-89. [DOI:10.1002/asi.23236]
16.Stachowiak B. The presence of polish academics on social networking websites for academics, using the example of employees of Nicolaus Copernicus University. Univers J Educ Res. 2014; 2(1):64-8. [Link]
17.Elsayed AM. The use of academic social networks among Arab researchers: A survey. Soc Sci Comput Rev. 2016; 34(3):378-91. [DOI:10.1177/0894439315589146]
18.Chakraborty PS, Karform S. Designing trust propagation algorithms based on simple multiplicative strategy for social networks. Proc Technol. 2012; 6:534-9. [DOI:10.1016/j.protcy.2012.10.064]
19.Van Noorden R. Online collaboration: Scientists and the social network. Nature. 2014; 512(7513):126-9. [DOI:10.1038/512126a] [PMID]
20.Corvello V, Genovese A, Verteramo S. Knowledge sharing among users of scientific social networking platforms. 2014. [Link]
21.Mason S. Adoption and usage of Academic Social Networks: A Japan case study. Scientometrics. 2020; 122(3):1751-67. [DOI:10.1007/s11192-020-03345-4]
22.Priem J, Taraborelli D, Groth P, Neylon C. Altmetrics: A manifesto [Internet]. 2010. [Link]
23.Raffaghelli JE, Manca S. Exploring the social activity of open research data on ResearchGate: Implications for the data literacy of researchers. Online Inf Rev. 2022. [DOI:10.1108/OIR-05-2021-0255]
24.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghammad A, Soheili F. [Introduction to altmetrics: A new metric for evaluating the impact of scientific outputs and collaborations (Persian)]. Caspian J Scientometrics. 2016; 2(2):55-67. [Link]
25.Copiello S, Bonifaci P. A few remarks on ResearchGate score and academic reputation. Scientometrics. 2018; 114(1):301-6. [DOI:10.1007/s11192-017-2582-9]
26.Nemati-Anaraki L, Razmgir M, Moradzadeh M. Scientific impact of Iran University of Medical Sciences researchers in ResearchGate, Google Scholar, and Scopus: An Altmetrics study. Med J Islam Repub Iran. 2020; 34:142. [DOI:10.47176/mjiri.34.142] [PMID] [PMCID]
27.Janavi E, Nadi-Ravandi S, Batooli Z. Impact of researchgate on increasing citations and usage counts of hot papers in clinical medicine indexed in web of science. Webology. 2020; 17(1):130-9. [Link]
28.Doulani A, Shabani Z, Baradar R. [Information science academic members of iranian public universities sharing information resources in ResearchGate social scientific network: It’s relation on their scientific output in Scopus database and Google Scholar search engine (Persian)]. Payavard Salamat. 2020; 14(1):53-64. [Link]
29.Naderbeigi F, Isfandyari-Moghammad A, Soheili F. [Scientific activities profile of researchers in Islamic Azad University-Tehran Science and Research Branch in “ResearchGate” by Altemetrics approach (Persian)]. Q Knowl Inf Manag Jl. 2017; 4(1):11-22. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
